Απελευθέρωση ή παράδοση της Θεσσαλονίκης?

 

Γράφει ο Τραϊανός Πασόης

 

Από ποιους τα πήραν οι Τούρκοι?

Οι καθεστωτικοί ψεύτες  των Αθηνών λένε ότι τη Μακεδονία και ειδικά τη Θεσσαλονίκη, όταν το 1912 τις παρέδωσαν οι Τούρκοι, είπαν ότι: «Από τους Έλληνες την πήραμε και σ’ αυτούς την παραδίνουμε!». Αυτό περιέχει μια μεγάλη αλήθεια. Η Θεσσαλονίκη και γενικά η Κεντρική Μακεδονία δεν απελευθερώθηκαν από τον ελλαδικό στρατό, αλλά παραδόθηκαν σ΄αυτόν από τους Τούρκους. Χωρίς εκείνη τη σχεδιασμένη παράδοση, η Θεσσαλονίκη και η ευρύτερη περιοχή θα καταλαμβάνονταν από τη Βουλγαρία.

Ο ελλαδικός στρατός με επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο προχωρούσε με δυσκολία στη Δυτική Μακεδονία και κατευθύνονταν προς τη Μπίτολα. Τότε παρενέβη ο πρωθυπουργός Ε.Βενιζέλος και μετά από έντονη αντιδικία διέταξε τον διάδοχο Κωνσταντίνο, που ηγούνταν του ελλαδικού εκστρατευτικού σώματος, να κινηθεί εσπευσμένα προς τη Θεσσαλονίκη.

Τι μεσολάβησε και οδήγησε τον Βενιζέλο να παρέμβει τόσο αποφασιστικά, φαίνεται από την εξέλιξη των γεγονότων. Ο ελλαδικός στρατός πέρασε τα στενά του Αλιάκμονα μεταξύ Κοζάνης και Βέροιας, όπου ήταν εύκολο να αναχαιτιστεί, χωρίς να συναντήσει καμία αντίσταση από τους Τούρκους. Οι τουρκικές φρουρές Βέροιας, Νάουσας, Σκύδρας, Έδεσσας, παραδόθηκαν αμαχητί στον ελλαδικό στρατό. Στα Γιαννιτσά, που ήταν ιερό κέντρο για τους Τούρκους, η τοπική φρουρά αντέταξε κάποια αντίσταση το απόγευμα της 19^ης Οκτώβρη. Όταν, όμως, ως αργά το βράδυ κατέφθασε το σύνολο του ελλαδικού εκστρατευτικού σώματος, η τουρκική φρουρά βλέποντας το πολλαπλάσιο μέγεθός του και χωρίς βοήθεια από τον τουρκικό στρατό Θεσσαλονίκης, κατάλαβε ότι ήταν αδύνατο να συγκρατήσει τον πολυπληθέστερο στρατό των επιτιθεμένων. Έτσι εγκατέλειψε τις θέσεις του και το επόμενο πρωί ο ελλαδικός στρατός εισήλθε στην πόλη χωρίς καμιά δυσκολία.

Παρόλο που προχωρούσε ανενόχλητος ο ελλαδικός στρατός, χρειάστηκαν 3-4 μέρες για να περάσει τον αφύλακτο Αξιό ποταμό και να στρατοπεδεύσει στο διπλανό χωριό Τοψίν (σημερινή Γέφυρα). Τότε συνέβη κάτι ασυνήθιστο και εξωφρενικό για τα στρατιωτικά δεδομένα. Επισκέφτηκε τον διάδοχο Κωνσταντίνο ο Τούρκος στρατηγός απεσταλμένος του Χασάν Ταξίν Πασά της Θεσσαλονίκης, συνοδευόμενος από τους προξένους των Δυτικοευρωπαίων κηδεμόνων της Ελλάδας και πρότεινε στον Κωνσταντίνο να του παραδώσει την Πόλη και την ευρύτερη περιοχή. Στην αρχή ο Τούρκος στρατηγός έθεσε όρους, οι οποίοι απορρίφθηκαν από τον Κωνσταντίνο και τελικά συμφώνησαν να γίνει παράδοση άνευ όρων. Η παρουσία των Ευρωπαίων προξένων κρίθηκε αναγκαία, για να αποφευχθούν οι αμφιβολίες του Κωνσταντίνου ως προς τις ειλικρινείς προθέσεις των Τούρκων. Το πιθανότερο είναι να τις θεωρούσε ως μπλόφα ή παγίδα των Τούρκων και να καθυστερούσε την προέλαση. Και η παραμικρή, όμως, καθυστέρηση θα είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Βουλγάρους.

Γιατί, λοιπόν, ο Ταξίν Πασάς και οι Ευρωπαίοι πρόξενοι ήθελαν να παραδώσουν τη Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα?

Οι Τούρκοι δεν ήθελαν την κατάληψη της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας από τους Βουλγάρους, καθώς εκείνοι υιοθετούσαν τις περισσότερες επιδιώξεις του Μακεδονικού αυτονομιστικού κινήματος, σημαντικότερη από τις οποίες ήταν η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και η παραχώρησή τους στους ντόπιους αγρότες. Έτσι προτιμούσαν την παραχώρηση της κεντρικής Μακεδονίας στην Ελλάδα κατά τα πρότυπα της παραχώρησης της Θεσσαλίας το 1881. Η Ελλάδα πήρε τη Θεσσαλία, αλλά σεβάστηκε τις περιουσίες των Τούρκων τσιφλικάδων.  

Οι Αγγλογάλοι κηδεμόνες της Ελλάδας δεν ενδιαφέρονταν για την βορειοδυτική Μακεδονία, αλλά για την κεντρική, λόγω της στρατηγικής της θέσης. Έτσι, αφενός μεν συστήσανε στον πολιτικό υποτελή τους πρωθυπουργό Βενιζέλο, να διατάξει τον Βασιλιά να εγκαταλείψει την προς βορά επίθεσή του και να κινηθεί προς τη Θεσσαλονίκη, αφετέρου δε οι πρόξενοί τους στη Θεσσαλονίκη έπεισαν τον Διοικητή Χασάν Ταξίν Πασά, να κάνει, ότι είχαν κάνει το 1881 με τη Θεσσαλία. Να παραδώσει τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή στην Ελλάδα, με αντάλλαγμα να προστατευθούν οι περιουσίες των Τούρκων.

Το ότι οι Τούρκοι είπαν: «Από τους Έλληνες την πήραμε και σ΄αυτούς την παραδίνουμε», είναι απόλυτα ψευδές. Τη Θεσσαλονίκη οι Τούρκοι την πήραν το 1430 από τους Βενετούς.

Οι Οθωμανοί το 1422 πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας Μανουήλ καταλαβαίνει ότι το βασίλειό του δεν έχει πια μέλλον. Έτσι, για να εξασφαλίσει χρήματα για την άμυνα της πόλης, βάζει το γιό του Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο, που ήταν διοικητής της Θεσσαλονίκης και, όπως γράφει ο Βυζαντινός χρονικογράφος Γ.Φραντζής, να πουλήσει την πόλη το 1423 έναντι 50.000 δουκάτων. Οι Θεσσαλονικείς «πήγαν πακέτο» και δεν τους ρώτησε κανείς.

Το 1830 πολιόρκησαν την πόλη οι Οθωμανοί. Οι ηγούμενοι των μονών του Αγίου Όρους, που είχαν περιουσίες (μετόχια) στην πόλη, για να μη χάσουν τα προνόμια που είχαν επί Βυζαντίου, ήρθαν σε συμφωνία με τον Σουλτάνο. Αυτοί θα διευκόλυναν την κατάληψη της πόλης, ενώ εκείνος θα σέβονταν τα προνόμιά τους. Σύμφωνα με χειρόγραφο του 16^ου αιώνα, οι μοναχοί της μονής Βλαττάδων υπέδειξαν στους Οθωμανούς τα αδύνατα σημεία της άμυνας της πόλης. Εκεί οφείλεται το γεγονός, ότι οι Οθωμανοί δεν αφαίρεσαν τα προνόμια των μονών, μεταξύ των οποίων και τις τεράστιες εκτάσεις γης, από τις οποίες είχαν μεγάλα έσοδα. 

Ο Άγιος Δημήτριος ούτε βοήθησε, ούτε τον θυμήθηκε κανένας. Σήμερα τον τιμούν ως προστάτη της Θεσσαλονίκης, εκείνοι που την πούλησαν έναντι χρημάτων ή προνομίων.