Η Ληστεία των Λουτρών Πόζαρ

 

Γράφει ο Τραϊανός Πασόης.  

 

 

Τα Λουτρά Πόζαρ πήραν το όνομα από το χωριό, που μέχρι το 1926 ονομάζονταν Πόζαρ ή Ποζάρσκο.  Λόγω των Λουτρών το χωριό πήρε το ελληνικό όνομα Λουτράκι, χωρίς, όμως, να έχει απολύτως κανένα δικαίωμα στα Λουτρά.

       Επί τουρκοκρατίας η περιοχή γύρω από τις ιαματικές πηγές ήταν ιδιοκτησία του χωριού, είτε σαν μικρές ιδιοκτησίες των κατοίκων, είτε σαν κοινοτική έκταση (βοσκότοποι). Μετά το 1913, οπότε η περιοχή περιήλθε στην Ελλαδική κατοχή, η περιοχή, τελείως αυθαίρετα, παράνομα και αντισυνταγματικά (σύμφωνα με το τότε ισχύον σύνταγμα του 1911)  το κράτος αφαίρεσε από την κοινότητα και τους μικροϊδιοκτήτες την περιοχή, χωρίς καμία αποζημίωση. Στη συνέχεια δημιούργησε κάποιες υποτυπώδεις εγκαταστάσεις λουτροθεραπείας, τις οποίες επέκτεινε και εκσυγχρόνισε μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο 1946-1949 με Αμερικάνικη χρηματοδότηση (Δόγμα Τρούμαν). Έτσι στις επόμενες τρεις δεκαετίες το συγκρότημα ήταν το ό,τι καλύτερο είχε να παρουσιάσει από ξενοδοχειακή – τουριστική άποψη ολόκληρος ο Ν.Πέλλας.

       Την εκμετάλλευση του συγκροτήματος δεν την κράτησε το κράτος, ούτε την παραχώρησε στην κοινότητα ή σε κατοίκους του χωριού. Την παραχώρησε σε μια οικογένεια Προσφυγικής (Μικρασιατικής) καταγωγής της Αριδαίας (οικογένεια Τυμπανίδη). Το ακόμα χειρότερο είναι ότι η «οικογένεια» δεν επέτρεπε στους κατοίκους του χωριού να μπαίνουν στο συγκρότημα για να πουλάνε προϊόντα παραγωγής τους, όπως αυγά, ντομάτες, σύκα κλπ. Κάποια περίοδο μάλιστα δεν επέτρεπαν τους χωρικούς να πουλάνε τα προϊόντα τους ούτε έξω από την εξώπορτα του συγκροτήματος. Έβγαινε ο αστυνομικός ή ο φύλακας  και αναποδογύριζε τα καλάθια με τα προϊόντα. Ο λόγος ήταν ότι ο εκμεταλλευτής επενοικίαζε καταστήματα τροφίμων και φρούτων εντός του συγκροτήματος. Θυμάμαι σαν παιδί που η μάνα μου έβαζε αυγά στις τσέπες μου ή σύκα σε σακούλες και μ’ έστελνε να τα πουλήσω στα λαϊκά, γιατί σαν παιδί δεν έδινα στόχο. Στο χωριό δεν επιτρέπονταν να ενοικιάζονται δωμάτια κι αν κάποιος νοίκιαζε κάποιο δωμάτιο που του περίσσευε,  πήγαινε η Αστυνομία και τον απειλούσε με πρόστιμα. Αυτός είναι και ο λόγος που τα σημερινά ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενώνες έχουν κατασκευαστεί μετά το 1985. Φυσικά το ίδιο ίσχυε και για το διπλανό χωριό, την Όρμα (Τρέσινο)).

       Αυτά, φυσικά, έγιναν αιτία που μια παρέα νεαρών Ποζαριτών, άρχισαν να ερευνούν την υπόθεση, ώστε να εκδιωχθεί ο εκμεταλλευτής και να περάσει ο έλεγχος στο χωριό. Επισκεφτήκαμε το 1978-79 διάφορες υπηρεσίες, όπως ΕΟΤ, Νομαρχία, Δημόσιο Ταμείο κλπ. και μερικούς δήμους και κοινότητες που είχαν την εκμετάλλευση των λουτρών της περιοχής τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας φάνηκε ότι όλος σχεδόν  ο κρατικός μηχανισμός προστάτευε τα συμφέροντα του εν λόγω «αφέντη». Αρνιόνταν να δώσουν πληροφορίες «σε αναρμόδιους», άλλοτε έδιναν παραπλανητικές κλπ. Μας έλεγαν ότι «το δημόσιο θέλει να κρατήσει μερικές λουτροπόλεις υπό τον έλεγχο του και δεν προτίθεται να τις παραχωρήσει στην τοπική αυτοδιοίκηση». Το Κοινοτικό Συμβούλιο του χωριού έδειξε ότι αποδέχθηκε αυτή την άποψη. Εξάλλου και η οικογένεια Τυμπανίδη είχε τους ανθρώπους της στο χωριό. Έτσι η επιρροή στο χωριό μας δύσκολα απλωνόταν. Οι κάτοικοι έχοντας την εμπειρία των περασμένων δεκαετιών,  δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι το κράτος των Αθηνών θα έθιγε τα συμφέρονταν κάποιων «ματζίριδων», για να στηρίξει μια κοινότητα γηγενών Μακεδόνων.

       Η έρευνα μας έδειξε ότι:

       Τα περισσότερα Λουτρά της χώρας είχαν παραχωρηθεί από το κράτος στην τοπική αυτοδιοίκηση την διετία 1955-57.

       Β. To 1957 η εκμετάλλευση των Λουτρών Πόζαρ με Β. Διάταγμα παραχωρήθηκε στο Δήμο Αριδαίας, ΦΕΚ 84/Α/13-5-57, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 4086/60. Η Διοίκηση και Διαχείριση περιήλθαν στη Νομαρχία Πέλλας και τα δικαιώματα και υποχρεώσεις που προήρχοντο από την σύμβαση του ΕΟΤ με τον εκμεταλλευτή μεταβιβάστηκαν στο Νομαρχιακό Ταμείο Πέλλας. Στην Αριδαία, όμως, που απ’ ότι φαίνεται ελέγχονταν από την «οικογένεια», όπως και στο Πόζαρ οι κάτοικοι δεν ενημερώθηκαν. Έτσι η οικογένεια Τυμπανίδη συνεχίζει την εκμετάλλευση χωρίς να πληρώνει τίποτα στο Δήμο.

 

 

 

 

  Γ. Το 1971 με την απόφαση του Γενικού Γραμματέα του ΕΟΤ αριθ.527975/17.12.1971 παραχωρήθηκε η κυριότητα της Ιαματικής Πηγής του Πόζαρ στο Δημόσιο.

       Δ. Το 1972 με την απόφαση του Δημοσίου (ΕΟΤ) αριθ. 502468/19.1.72 συστήθηκε επιτροπή η οποία παρέδωσε την Ι.Πηγή με όλες τις εγκαταστάσεις στο Γραφείο Ανταλλαξίμου Περιουσίας Έδεσσα.

       Τα Λουτρά Πόζαρ ήταν η μόνη Λουτρόπολη που παραχωρήθηκε σε τμήμα της Δημόσιας Ανταλλάξιμης Περιουσίας (ΔΑΠ). Ο λόγος είναι προφανής. Η οικογένεια Τυμπανίδη ήταν προσφυγικής καταγωγής και τα Ανταλλάξιμα προορίζονταν μόνο για αποκατάσταση Προσφύγων. Ο αρχηγός της «οικογένειας» Δημοσθένης Τυμπανίδης ήταν δήμαρχος Αριδαίας επί χούντας και προφανώς με δικές του ενέργειες παραχωρήθηκαν τα Λουτρά στην ΔΑΠ (Δημόσια Ανταλλάξιμη Περιουσία). Ασφαλώς σχεδίαζαν την παραχώρηση των Λουτρών στην «Οικογένεια» Ευτυχώς δυο χρόνια μετά έπεσε η χούντα και με την μεταπολίτευση, καθώς υπήρχε και αντιπολίτευση, δεν ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί τέτοια χοντρή αυθαιρεσία.

       Ήταν φανερό, όμως ότι και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν ήταν διατεθειμένη  να αλλάξει το καθεστώς των Λουτρών. Μόνη μας ελπίδα ήταν η διαφαινόμενη άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Αυτός ήταν και ο λόγος που οργανώθηκα στο ΠΑΣΟΚ και σύντομα έγινα βαθμοφόρος (Νομαρχιακή Επιτροπή). Έτσι μόλις άλλαξε η κυβέρνηση ενημέρωσα το νέο Νομάρχη Γιώργο Αδαμόπουλο και τον υφυπουργό Γιώργο Πέτσο. Ο Νομάρχης υιοθέτησε το αίτημά μας και ερεύνησε την υπόθεση και μας βοήθησε με ζήλο. Όταν αυτοί ήρθαν στο χωριό και είπαν πως πρόθεση της κυβέρνησης είναι να παραχωρηθούν τα Λουτρά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τότε οι κάτοικοι πείστηκαν ότι αυτό είναι εφικτό και ξεσηκώθηκαν.

       Όταν το 1983 μετά από πιέσεις και αγώνες των κατοίκων και ουσιαστική συμπαράσταση του τότε Νομάρχη Πέλλας Γιώργου Αδαμόπουλου, η πολιτεία αποφάσισε να παραχωρήσει την Λουτρόπολη στους πραγματικούς δικαιούχους, τότε άνοιξαν τα μάτια πολλών. Η οικογένεια Τυμπανίδη διεκδικούσε το προνόμιο να προτιμηθεί λόγω μακροχρόνιας χρήσης και κυρίως λόγω προσφυγικής καταγωγής, που «νόμιμα» είχε προτεραιότητα σε «ανταλλάξιμα κτήματα». Πήγε μάλιστα να πληρώσει και μια δόση στο Νομαρχιακό Ταμείο Πέλλας, αν και για πολλά χρόνια δεν πλήρωνε τίποτα, αλλά ο Νομάρχης το μπλόκαρε Ένα κτηματάκι περίπου ένα στρέμμα, λίγο πριν την είσοδο στο συγκρότημα αριστερά και που σήμερα είναι πολύ μικρότερο καθώς το πήρε η διαπλάτυνση του δρόμου και τα δυο πεζοδρόμια και που ήταν έξω από την έκταση των Λουτρών, το περιέφραξε και το φύτεψε κερασιές για να το ιδιοποιηθεί βάσει του νόμου που προβλέπει ιδιοποίηση δημόσιου κτήματος που έχει δέντρα πάνω από 6 ετών. Όταν τα δέντρα ήταν τριών ετών, το πήραν χαμπάρι τρεις νεαροί Ποζαρίτες και ένα βράδυ ξερίζωσαν ή έσπασαν τα δέντρα. Ήρθε στο χωριό για έρευνα η Αστυνομία, αλλά οι κάτοικοι, αν και υποπτεύονταν τους δράστες, απαντούσαν «Νε ζναμ».

 Συνιδιοκτησία διεκδίκησε και ο γειτονικός Δήμος Αριδαίας, υποστηρίζοντας ότι η κοινότητα Λουτρακίου δεν έχει τα στελέχη και την οικονομική δυνατότητα να αξιοποιήσει τα Λουτρά. Ο Δήμος Αριδαίας, στον οποίο είχε παραχωρηθεί το δικαίωμα εκμετάλλευσης των Λουτρών από το 1957, τότε μάλιστα που οι εγκαταστάσεις ήταν ολοκαίνουργες και αποδοτικές, δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση και αξιοποίησή τους. Μόλις δρομολογήθηκε η παραχώρησή τους στους πραγματικούς δικαιούχους, μπλόκαρε την διαδικασία. Οι Ποζαρίτες, όμως, στύλωσαν τα πόδια και δεν δέχονταν συνιδιοκτησία σε κάτι που ήταν αποκλειστικά δικό τους.

Για να κάμψουν την αντίστασή τους εμφάνισαν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό κοστολόγησης των Λουτρών και υποστήριζαν, ότι η κοινότητα Λουτρακίου δεν μπορεί μόνη της να πληρώσει. Το Κοινοτικό Συμβούλιο επέμενε κι έτσι τα Λουτρά πουλήθηκαν έναντι ενός δυσβάστακτου χρέους. Πληρώθηκε μόνο η πρώτη δόση για να γίνει το παραχωρητήριο. Οι Ποζαρίτες, όμως, δεν ξεχνούν εκείνο που είπε ο τότε Υφιπουργός Οικονομικών Ν. Δημοσθενόπουλος σε ευρεία σύσκεψη στην οποία συμμετείχα, «Βρέστε τα με τον Δήμο Αριδαίας και δεν θα πληρώσετε τίποτα». Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι όλες οι Λουτροπόλεις παραχωρήθηκαν στους Δήμους και τις Κοινότητες στις οποίες ανήκαν, χωρίς αυτές να πληρώσουν τίποτα, δείχνει το μέγεθος της αδικίας που έγινε με την τελική λύση που επιλέχθηκε  

Μερικά χρόνια μετά η Κοινότητα Λουτρακίου ενοποιήθηκε με την Αριδαία σε έναν ενιαίο Δήμο κι έτσι η διοίκηση των Λουτρών πέρασε στο Δήμο της Αριδαίας και λίγο αργότερα Αλμωπίας. Τότε αποδείχθηκε ότι ο Δήμος Αριδαίας, ούτε πλήρωσε κάποιες δόσεις, ούτε αξιοποίησε τα Λουτρά και το χειρότερο καμία δημοτική αρχή δεν έδειξε κάποια ικανότητα, αλλά ούτε και κάποιο ενδιαφέρον. Έτσι, ενώ άλλες Λουτροπόλεις με μικρότερες δυνατότητες έκαναν σύγχρονα Λουτροθεραπευτήρια και άλλες εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας, οι διοικήσεις των Λουτρών Πόζαρ αρκέστηκαν στον να ανακαινίζουν τις παλιές.. Η δικαιολογία που προβάλουν, ότι δεν μπορούν να γίνουν καινούριες εγκαταστάσεις λόγω πολεοδομικού νόμου που απαγορεύει οικοδόμηση σε απόσταση 50 μέτρων από το ρέμα της Τόπλιτσας. Δεν ήταν καθόλου δύσκολο να αγοραστούν μερικά αγροκτήματα προς το χωριό και να γίνουν σύγχρονες εγκαταστάσεις εκεί. 

Η ραγδαία τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής μετά την παραχώρηση των Λουτρών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, δείχνει πόσο τουριστικό πλούτο φρέναρε μια προσφυγική οικογένεια με την υποστήριξη του κράτους. Αλλά και η Τ.Α. όλα αυτά τα χρόνια δεν έκανε τίποτα ουσιαστικό για την ανάπτυξη του τόπου.

 Είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξει αυτό. Να οριστεί μια διοίκηση όχι απαραίτητα από εκλεγμένους συμβούλους, αλλά και από επαγγελματίες Λουτρακίου και Όρμας και από τεχνοκράτες από όλη την Αλμωπία με ικανότητες και κυρίως ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.

       Τραϊανός Πασόης   - Μάρτιος 2022