Η Αριδαία πριν 100 χρόνια

ΟΠΩΣ ΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΣΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΑΡΑΦΗΣ

Μεταφορά: Γιώργος (Γούλης) Ιωαννίδης

 

Με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Αλμωπίας από τον τουρκικό ζυγό το 1912 και στα πλαίσια των διάφορων εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν, θεώρησα σωστό να κοινοποιήσω μια μαρτυρία της χρονιάς εκείνης (1912) από κάποιον επώνυμο, τον μετέπειτα Στρατηγό Στέφανο Σαράφη, που παραμονές των Χριστουγέννων βρέθηκε στην Καρατζόβα.

Στο βιβλίο του «Ιστορικές Αναμνήσεις» και στο δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Βαλκανικοί Πόλεμοι» ο συγγραφέας γράφει:

«Κάμποσες μέρες μπροστά απ’ τα Χριστούγεννα ο λόχος μου πήρε διαταγή να πάει στο Σούμποσκο Καρατζόβας όπου ήταν το ΙΙΙ τάγμα. Οι λόχοι του τάγματος ήταν στα χωριά έξω και το τάγμα δεν είχε εφεδρεία. Πόλεμο δεν είχαμε εκεί μα γειτονεύαμε με τους Βουλγάρους που έδειχναν αρπακτικές διαθέσεις, προσπαθώντας να καταλάβουν τα πάντα. Πήγαμε στο Σούμποσκο περνώντας από τα χωριά Δραγομάνιτσα και Κωστούριανη. Στο χωριό αυτό που ήταν πρωτεύουσα της Καρατζόβας δεν υπήρχε ελληνική εκκλησία και γι’ αυτό το τάγμα πήρε ένα σπίτι μονόπατο και το ‘κανε εκκλησία. Οι μαραγκοί και άλλοι μαστόροι του τάγματος έφτιαξαν το τέμπλο και από τα σπίτια μαζεύτηκαν εικονίσματα. Τα Χριστούγεννα εκκλησιαστήκαμε εκεί. Η περιοχή της Καρατζόβας ήταν χριστιανική, μα καμιά ογδονταριά χρόνια πριν, όπως έλεγε η παράδοση, τουρκικός στρατός κύκλωσε την περιοχή και εξανάγκασε τον πληθυσμό να τουρκέψει μ’ επικεφαλής τον Δεσπότη.

Θυμάμαι ακόμα τη μέρα των Φώτων που ρίξαμε τον σταυρό στο ποταμάκι που πέρναγε μέσα από την πλατεία.

Είχαν κατέβει και οι χωριάτες από το Μπάχοβο οπλισμένοι με τα χατζάρια τους και τα όπλα τους και ύστερα από τη λειτουργία και την τελετή στήσανε χορό στην πλατεία. Το Μπάχοβο, σημερινό Γαρέφη, ήταν ονομαστό γιατί οπλισμένο κρατούσε κεφάλι στους Βουλγάρους κομιτατζήδες στην ελλ. περιοχή Μορίχοβο! Εκεί σκοτώθηκε ο ηρωικός οπλαρχηγός Κώστας Γαρέφης από το Πήλιο. Του ‘βγαλαν δε και το σχετικό τραγούδι. «Βαριανασαίνουν τα βουνά κι ο ήλιος σκοτεινιάζει, λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά πέφτουν ντουφέκια ανάργια Κώστας Γαρέφης πολεμά με 60 παλληκάρια κ.λ.π.». Την ημέρα αυτή ήρθε και ένα μικρό τμήμα βουλγαρικού στρατού που το φιλοξενήσαμε. Με τους Μπαχοβίτες γλεντήσαμε όλη μέρα. Οι Βούλγαροι έδειχναν διάθεση να μείνουν εκεί, μα ύστερα από λίγες μέρες τους δώσαμε να καταλάβουν πως δεν είχαν δουλειά εκεί και έφυγαν για την περιοχή Μορίχοβο. Στην Καρατζόβα, στο χωριό Νότια, έγινε ένα πολύ συγκινητικό επεισόδιο.

Στο 1897 όταν έφυγαν οι Τούρκοι από τη Θεσσαλία, ένας επιλοχίας πήρε μαζί του ένα κορίτσι από τα Τρίκαλα που τον ακολούθησε, Φεβρωνία Τσίντζιφα τ’ όνομα. Οι δικοί της είχαν πληροφορίες πως έμεινε στην περιοχή Καρατζόβας, αλλά δεν ήξεραν σε ποιο χωριό. Στο 12^ο λόχο του Συν/τος υπηρετούσε ο αδελφός της Χρήστος Τζίντζιφας υποδεκανέας.

Ο λόχος αυτός στάλθηκε να μένει στο χωριό Νότια και κατά περίπτωση η διμοιρία του Τζίντζιφα με το λοχία Γ. Αδάμου ορίσθηκε να στεγασθεί σ’ ένα τούρκικο σπίτι που έμενε μια χήρα με τα παιδιά της. Η γυναίκα παρουσιάστηκε, τους έδειξε τα δωμάτια που θα ‘μεναν και τους ρώτησε ελληνικά αν είχαν ανάγκη από κανένα πράγμα να τους δώσει. Ο λοχίας Αδάμος τη ρώτησε που έμαθε ελληνικά και αυτή απόφευγε ν’ απαντήσει. Την απείλησε και αναγκάστηκε να ομολογήσει πως ήταν η Φεβρωνία Τσίντζιφα. Ο αδελφός της τη ρώτησε αν τον γνώριζε και αυτή απάντησε αρνητικά. Ήταν μικρός όταν είχε φύγει. Ούτε αυτός τη γνώρισε. Αγκαλιάστηκαν, φιλήθηκαν και ο Χρήστος έγραψε στη μάνα του που αργότερα ήρθε να τη δει.»

Σημειώσεις: 1. Στο σημείο που ο συγγραφέας αναφέρει ότι το τάγμα πήρε ένα σπίτι μονόπατο και το έκανε εκκλησία πρόκειται για την παλαιά εκκλησία της Αριδαίας που βρισκόταν στην πλατεία του Ι.Κ.Α και κατεδαφίστηκε την δεκαετία του 1970. Η εκκλησία εκείνη ήταν αρχικά αφιερωμένη στον Άγιο Μόδεστο προστάτη των οικόσιτων ζώων.

                        2. Στο σημείο που ο συγγραφέας γράφει «Το Μπάχοβο, σημερινό Γαρέφι, ήταν ονομαστό γιατί…» ο συγγραφέας προφανώς συγχέει τα δύο γειτονικά χωριά Πρόμαχοι – Γαρέφι.


Οι φωτογραφίες στο κυρίως κείμενο είαναι από τα ΠΡΟΜΑΧΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ