“Ούτε διευθέτηση οφειλών ,ούτε δεύτερη ευκαιρία”!

Γράφει ο Δημήτρης Λυρίτσης-Δικηγόρος

Τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπ. Οικονομικών με τίτλο «Κώδικας διευθέτησης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας» με το οποίο η κυβέρνηση ελπίζει να περιορίσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές νοικοκυριών και επιχειρήσεων και να ενσωματώσει σε ένα ενιαίο νομοθέτημα όλα τα νομικά εργαλεία για την αντιμετώπιση των οφειλών.

Το σχέδιο νόμου συνοδεύεται και από πανηγυρικές κυβερνητικές ανακοινώσεις περί εκ βάθρων αναμόρφωσης ενός αναχρονιστικού πλαισίου αντιμετώπισης της οικονομικής αδυναμίας προς όφελος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, που δίνει διέξοδο στο φαύλο κύκλο της υπερχρέωσης και μια δεύτερη ευκαιρία επανένταξης στην οικονομική ζωή στους οφειλέτες.

Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι.

Το σχέδιο νόμου που έχει τεθεί σε διαβούλευση είναι ο νέος πτωχευτικός κώδικας. Δεν είναι ούτε διευθέτηση οφειλών, ούτε μια δεύτερη ευκαιρία. Όποιος τον ακολουθήσει πτωχεύει – ρευστοποιείται το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας του.

Όσο και αν ωραιοποιείται ένα νομοθέτημα με ευφάνταστους τίτλους, δεν αλλάζει η ουσία του. Σε 171 άρθρα παρουσιάζεται αναλυτικά και διεξοδικά η διαδικασία πτώχευσης όχι μόνο των εμπόρων αλλά και κάθε άλλου φυσικού προσώπου που μέχρι πρόσφατα δεν είχε πτωχευτική ικανότητα. Αυτή είναι η πρώτη «καινοτομία» του νέου πτωχευτικού δικαίου – αποδίδει πτωχευτική ικανότητα σε κάθε φυσικό πρόσωπο (αστική πτώχευση).

Το σχέδιο νόμου από την αρχή δεν καταλείπει καμία αμφιβολία για τους πραγματικά επιδιωκόμενους σκοπούς του: «… αποσκοπεί στη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών του οφειλέτη με τη ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του οφειλέτη …….»(αρθ. 1) σε πλήρη αντιδιαστολή με το προγενέστερο νομοθετικό καθεστώς (ν. κατσέλη) που έθετε ως σκοπό: «..τη ρύθμιση των οφειλών και την απαλλαγή του (οφειλέτη) από τυχόν υπόλοιπα τούτων και την επανένταξη του στην οικονομική και κοινωνική ζωή με την επανάκτηση της οικονομικής ελευθερίας που συνεπάγεται η εξάλειψη των χρεών που αδυνατεί να αποπληρώσει..».

Η δεύτερη «καινοτομία» (ο όρος χρησιμοποιείται από τον ίδιο το νομοθέτη στην αιτιολογική έκθεση) του νομοθετήματος είναι η μετατροπή μέρους του ετήσιου εισοδήματος του πτωχού σε πτωχευτική περιουσία (αρθ. 18), δηλαδή μερική άρση του ακατάσχετου του μισθού/σύνταξης του οφειλέτη. 

Πρόκειται πράγματι για «καινοτόμα» παρέμβαση στο πτωχευτικό δίκαιο, αφού από το 1821 με τον Γαλλικό «Code de Commerce» (με το επίσημο κείμενο του στη Γαλλική γλώσσα) και από το

1878 με το νόμο ΨΛΣΤ ́ της 13.12.1878 «περί πτωχεύσεως και χρεωκοπίας» που εισήχθη και στην ελληνική έννομη τάξη το πτωχευτικό δίκαιο έως και σήμερα ουδείς απετόλμησε κάτι τέτοιο.

Η τρίτη «καινοτομία» συνίσταται στην ανυπαρξία προστατευτικών διατάξεων για την κύρια κατοικία. Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και αν βρίσκεται (αρθ. 18). Το σύνολο των περιουσιακών του στοιχείων (κινητή και ακίνητη περιουσία) θα ρευστοποιηθεί προς εξυπηρέτηση των οφειλών του. Δεν μένει, όμως, μόνο εκεί αλλά εντάσσει στην πτωχευτική περιουσία (ρευστοποιήσιμη περιουσία) και: «…κάθε ακίνητο ιδιοκτησίας του οφειλέτη το οποίο έτυχε τυχόν προστασίας με απόφαση δικαστηρίου κατ’ εφαρμογή του ν. 3869/2010 (ν. κατσέλη)» (αρθ. 18 παρ. 

6). Δηλαδή επιδιώκει να καταργήσει αναδρομικά το προστατευτικό πλαίσιο του ν. κατσέλη τόσο για τις εκκρεμείς δίκες όσο και για όσες έχει ήδη εκδοθεί δικαστική απόφαση.

Η τέταρτη «καινοτομία» είναι το περίφημο άρθρο 166 (τυχαία σύμπτωση με τον αριθμό κλήσης του ΕΚΑΒ), με το οποίο η πολιτεία αναδεικνύει την κοινωνική της ευαισθησία και την ιδιαίτερη μέριμνα της προς τον «ευάλωτο» οφειλέτη. Σύμφωνα με αυτό (παρ. 2): «Σε περίπτωση που ευάλωτος κηρυχθεί σε πτώχευση ………., δύναται να υποβάλει αίτημα στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης για τη μεταβίβαση σε αυτόν της κύριας κατοικίας του και την μίσθωσή της από αυτόν». Δηλαδή απώλεια της κυριότητας της κύριας κατοικίας και δυνατότητα μίσθωσης της μακροχρονίως (12έτη) με δικαίωμα επαναγοράς της στο τέλος της χρονικής περιόδου με τίμημα την τότε εμπορική αξία του ακινήτου, χωρίς καν να αφαιρεθεί από αυτό τουλάχιστον το ποσό των μισθωμάτων που θα έχει καταβάλει επί δωδεκαετία.

Χρήση αυτού του «ευεργετήματος» μπορεί να κάνει μόνο ο οφειλέτης που έχει «βεβαίωση ευάλωτου», ήτοι ο οφειλέτης στο πρόσωπο του οποίου πληρούνται σωρευτικά τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και λοιπά κριτήρια που εκάστοτε ισχύουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3 του ν. 4472/2017 (κριτήρια παροχής στεγαστικού επιδόματος).

Σήμερα, τα κριτήρια αυτά έχουν ως εξής:

Άγαμος: ετήσιο εισόδημα έως 7.000 ευρώ και αξία (συνολική) ακίνητης περιουσίας έως 120.000 ευρώ

Έγγαμος: ετήσιο εισόδημα έως 10.500 ευρώ και αξία (συνολική) ακίνητης περιουσίας έως 135.000 ευρώ.

Τριμελές νοικοκυριό: ετήσιο εισόδημα έως 14.000 ευρώ και αξία (συνολική) ακίνητης περιουσίας έως 150.000 ευρώ.

Τετραμελές νοικοκυριό: ετήσιο εισόδημα έως 17.500 ευρώ και αξία (συνολική) ακίνητης περιουσίας έως 165.000 ευρώ.

Αναμφίβολα η παραπάνω ρύθμιση αφορά μια πολύ μικρή περίμετρο οφειλετών και ελάχιστοι θα πληρούν τα κριτήρια ένταξης, αν λάβουμε υπόψιν ότι τα κριτήρια υπαγωγής στο ν. 4605/2019 (πλατφόρμα κύριας κατοικίας) ήταν πιο διευρυμένα και εν τέλει μόνο πέντε χιλιάδες περίπου νοικοκυριά επωφελήθηκαν της ρύθμισης.

Εν κατακλείδι, η πτώχευση ως θεσμοθετημένη διαδικασία υπάρχει εδώ και διακόσια περίπου χρόνια στη χώρα μας με συνεχείς αλλαγές και προσαρμογές στα δεδομένα της κάθε εποχής.

Πάντα αποτελούσε την έσχατη λύση για τον οφειλέτη, όταν όλες οι προσπάθειες απαγκίστρωσης του από την οικονομική του δυσπραγία και την αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών στέρευαν.

Πτώχευση σήμαινε πάντα το τέλος της διαδρομής, γιατί είχε δυσμενέστατες συνέπειες για τον οφειλέτη.

Γι’ αυτό τον λόγο και κανείς ποτέ δεν προσπάθησε να την εμφανίσει ως σωτήρια, ως θετική λύση για τα οικονομικά προβλήματα του οφειλέτη, αλλά ως μόνη και αναγκαία θυσία.

Το σχέδιο νόμου, λοιπόν, δεν είναι ούτε διευθέτηση οφειλών, ούτε δεύτερη ευκαιρία… Είναι -σκέτη, νέτη -πτώχευση.

Πηγή: militaire.gr