EUROKINISSI/ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Η ρύθμιση οφειλών και η παροχή δεύτερης ευκαιρίας θα πρέπει να ανταποκρίνονται στο αίτημα για αυξημένη κοινωνική προστασία.
Το νομοσχέδιο, όπως εισάγεται, έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική απίσχναση και αποφλοίωση της προστασίας πρώτης κατοικίας, σε σχέση με το προϋφιστάμενο καθεστώς του ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη).
Τη δεκαετία της κρίσης το φαινόμενο της υπερχρέωσης έλαβε κολοσσιαίες διαστάσεις. Η χώρα δεν επλήγη μόνον από την κρίση δημοσίου χρέους, αλλά και από την υπερδιόγκωση του ιδιωτικού χρέους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, της ΑΑΔΕ και του ΕΦΚΑ, το συνολικό χρέος του ιδιωτικού τομέα – ιδιώτες και επιχειρήσεις – ανέρχεται στα 234 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 91,7 δισ. ευρώ ή ποσοστό 39,3% αφορά σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανήκουν στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα, 105,6 δισ. ευρώ ή ποσοστό 45,2% αφορά σε οφειλές προς τη φορολογική αρχή και 36,3 δισ. ευρώ ή ποσοστό 15,5% αφορά σε οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι επιχειρήσεις καταλαμβάνουν περίπου τα 2/3 του χρέους, ενώ το υπόλοιπο 1/3 αφορά ιδιώτες.
Η ανάγκη εξόδου από αυτό το καθοδικό οικονομικό σπιράλ, είναι αναντίρρητη. Οι λύσεις που θα προκριθούν, όμως, για τη διευθέτηση των οφειλών και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας, πρέπει να ανταποκρίνονται στο αίτημα για αυξημένη κοινωνική προστασία. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η επιβεβλημένη προστασία της πρώτης και μοναδικής κατοικίας των καλόπιστων οφειλετών, αλλά και η προστασία όσων έρχονται αντιμέτωποι με ανυπαίτια απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών.
Δυστυχώς, το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Οικονομικών «Ρύθμιση οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας», παρά τις σχετικές εκκλήσεις μας, κατατέθηκε στη Βουλή χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικός θεσμικός διάλογος με τους κοινωνικούς φορείς, και χωρίς να συγκροτηθεί Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή με τη συμμετοχή του δικηγορικού σώματος.
Το νομοσχέδιο, όπως εισάγεται, έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική απίσχναση και αποφλοίωση της προστασίας πρώτης κατοικίας, σε σχέση με το προϋφιστάμενο καθεστώς του ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη). Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια που τίθενται για το χαρακτηρισμό οφειλετών ως ευάλωτων, αφήνουν εκτός προστασίας μεγάλη μερίδα αυτών. Δυστυχώς, το νέο «πόνημα» του Υπουργείου Οικονομικών, εντάσσεται στη χορεία των αποτυχημένων προσπαθειών του νομοθέτη να αντιμετωπίσει με εμβαλωματικές και εν τέλει απρόσφορες λύσεις το πρόβλημα της υπερχρέωσης [πλατφόρμα εξωδικαστικού συμβιβασμού (ν. 4605/2019), εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης των οφειλών (ν. 4446/2016), Κώδικας Τραπεζικής Δεοντολογίας (ΦΕΚ Β 2289/2014), νόμος για την ρύθμιση των οφειλών των μικρών επιχειρήσεων (ν. 4307/2014)].
Το νέο νομοσχέδιο έχει όμως και ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά που προκαλούν έντονη ανησυχία καθώς κατακρημνίζουν θεμελιώδεις δικαιοκρατικές εγγυήσεις και διαταράσσουν την ισορροπία δανειστή – οφειλέτη, δια της κραυγαλέας εύνοιας προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Σταχυολογώ ενδεικτικά τα εξής:
-Το γεγονός ότι ο οφειλέτης, για να «σώσει» το σπίτι του και να ανακτήσει την κυριότητα επ’ αυτού, θα πρέπει να καταβάλλει τόσο τα μισθώματα για 12 έτη όσο και τίμημα επαναγοράς, καθιστά ιδιαιτέρως δυσχερή την κατάσταση για τον πλέον οικονομικά αδύναμο οφειλέτη και σε άνιση θέση με όλες τις λοιπές περιπτώσεις του back-leasingπου γνωρίζουμε. Με απλά λόγια, ο οφειλέτης κινδυνεύει να πληρώσει δύο φορές για το σπίτι του!
- Αντί ο νέος Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων, που υποτίθεται θα επιτρέψει τη διάσωση των πρώτων κατοικιών των πλέον ευάλωτων οφειλετών, να λειτουργήσει χάριν του δημοσίου συμφέροντος, και άρα να έχει δημοσίου δικαίου χαρακτήρα, συγκροτείται ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, ενώ μείζον ζήτημα έλλειψης προστασίας τίθεται για το διάστημα μέχρι τη λειτουργία του νέου φορέα, καθώς οι τράπεζες θα μπορούν να προχωρούν σε πλειστηριασμούς, ενώ οι οφειλέτες θα μείνουν χωρίς δίχτυ προστασίας.
- Παρέχεται απόλυτο δικαίωμα επιλογής του συνδίκου πτώχευσης στους πιστωτές, δηλ. συνήθως τις τράπεζες, οι οποίες μάλιστα μπορούν να συμφωνούν και bonus αποδοτικότητας με αυτόν. Οι τράπεζες, λοιπόν, μετατρέπονται, εν μία νυκτί, σε κυρίαρχους του παιχνιδιού της πτώχευσης.
- Θίγεται το δικαίωμα δικαστικής προστασίας των μερών που συμμετέχουν στην πτωχευτική διαδικασία καθώς οι εκδιδόμενες δικαστικές αποφάσεις είναι ανέκκλητες.
-Προσβάλλεται δυσανάλογα, και συνεπώς αντισυνταγματικά, το δικαίωμα ιδιοκτησίας, καθώς σε περίπτωση άγονου πλειστηριασμού η περιουσία του πτωχού περιέρχεται στο Δημόσιο.
Έχοντας επίγνωση ότι η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού, το δικηγορικό σώμα διατύπωσε δημοσίως πλήθος βελτιωτικών παρεμβάσεων, που εφόσον υιοθετηθούν μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά ώστε η νέα νομοθετική πρωτοβουλία να μην εγγραφεί ως μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για τον τόπο. Εντελώς ενδεικτικά, προτείναμε να τεθούν εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, ευρύτερα από εκείνα του νομοσχεδίου για το χαρακτηρισμό οφειλέτη ως ευάλωτου· να ανασταλεί κάθε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος της κύριας κατοικίας οφειλέτη μέχρι τη λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης· το τίμημα επαναγοράς για τους οφειλέτες οι οποίοι δεν είναι υπερήμεροι ως προς την καταβολή των μισθωμάτων και αποδεικνύουν οικονομική αδυναμία να είναι μηδενικό, άλλως να συμψηφίζονται τα μισθώματα τα οποία θα έχουν καταβληθεί κατά τη διάρκεια της 12ετίας με το τίμημα της επαναγοράς· να καταγγέλλεται η μίσθωση από τον Φορέα επί υπερημερίας έξι (αντί τριών) μισθωμάτων· να καταστεί υποχρεωτική η συμμετοχή των τραπεζών στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης των οφειλών.
Από τις θέσεις και προτάσεις μας, θέλω να σταθώ, κλείνοντας, σε μία, που νομίζω ότι τέμνει δίκαια και κατά τρόπο συμφέροντα για όλους, το πρόβλημα των κόκκινων δανείων: Να δοθεί μια πραγματική «τελευταία» ευκαιρία στους οφειλέτες με τη δυνατότητα εξόφλησης των οφειλών σε ύψος κατά τι υπέρτερο της αξίας στην οποία τα δάνεια εξαγοράστηκαν από τα funds. Η ρύθμιση παρουσιάζει τα εξής πλεονεκτήματα: α) είναι καθολικής εφαρμογής, καθώς αφορά όλους τους οφειλέτες χωρίς διακρίσεις· β) έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα για το πιστωτικό ίδρυμα, καθώς καθιδρύεται δικαίωμα, που μπορεί να ασκήσει μονομερώς ο δανειολήπτης, και γ) επιτρέπει την διάσωση της κύριας κατοικίας στις περιπτώσεις ενυπόθηκων δανείων, χωρίς άλλες προϋποθέσεις.
Αν η Πολιτεία δεν ανταποκριθεί στο διττό αίτημα αφ’ ενός για ενίσχυση της πίστης (εμπιστοσύνης)στην αγορά -μέσα από την ισόρροπη προστασία δανειστή και οφειλέτη-και αφ’ ετέρου για αυξημένη κοινωνική προστασία, με τα λόγια του ποιητή, κάθε προσπάθειά μας, μια καταδίκη θα είναι γραφτή.
Ο Δημήτρης Κ. Βερβεσός είναι Πρόεδρος Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος και Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
Πηγή:ieidiseis.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου