Ποιοι Αντιστάθηκαν στην Κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Τούρκους

 Γράφει ο Τραϊανός Πασόης

Από την κατάκτηση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντίου) από τους Τούρκους, οι Νεοέλληνες θρηνούν και μιλούν μόνο για την Κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Για την κατάκτηση της Μακεδονίας και της Θράκης, αλλά και των άλλων Βαλκανικών χωρών, κανένας δεν μιλάει και δεν θρηνεί.

 

Η αλήθεια είναι ότι στα Βαλκάνια έφεραν τους Τούρκους, αρχικά ως μισθοφόρους, οι Ρωμαίοι ηγεμόνες στα πλαίσια της διαμάχης τους για τη θέση του αυτοκράτορα. (Δυναστεία Καντακουζηνών εναντίον δυναστείας Παλαιολόγων). Οι Παλαιολόγοι που επικράτησαν τελικά, συνάψανε συνθήκη φιλίας και συνεργασίας με τους Οθωμανούς και τους επιτρέψανε να εγκατασταθούν μόνιμα στην Ανατολική Θράκη και να κάνουν πρωτεύουσά τους την Αδριανούπολη. Για τους Βαλκανικούς λαούς, που ήταν επί αιώνες υποτελείς τους, δεν ενδιαφέρθηκαν απολύτως καθόλου.

 Αντίσταση κατά της εισβολής των Οθωμανών στα Βαλκάνια προέβαλαν μόνο οι Βαλκάνιοι ηγεμόνες. Εκμεταλλευόμενοι την παρακμή και αποσύνθεση της Βυζαντινής εξουσίας, αυτονομήθηκαν τελείως από αυτήν και δημιούργησαν μια ευρύτερη συμμαχία. Την ηγεσία εκείνης της συμμαχίας ανέλαβε η σέρβικη δυναστεία των Νεμάνια. Ήταν οι πλέον έμπειροι στην οργάνωση κρατικής δομής, καθώς το Βυζάντιο τους είχε αναγνωρίσει κάποιου είδους αυτονομία από τον 9^ο αιώνα.    

Ο ηγεμόνας των Σέρβων Στέφανος Ντουσάν συγκάλεσε στα Σκόπια στις 16 Απριλίου 1346 μια τεράστια ιεροσύναξη, στην οποία συμμετείχαν ο Αρχιεπίσκοπος Σερβίας Ιωαννίκιος, ο Αρχιεπίσκοπος Οχρίδας Νικόλαος, ο αρχιεπίσκοπος Βουλγαρίας Συμεών, πολλοί ηγούμενοι των μονών του Αγίου Όρους και άλλων μονών, όπως εκείνες των Μετεώρων (Καλαμπάκας), οι επίσκοποι των επαρχιών και δημιούργησαν δικό τους Πατριαρχείο με πρώτο Πατριάρχη τον  Ιωαννίκιο της Σερβίας. Αμέσως μετά σε μια πανηγυρική τελετή ανακήρυξαν τον Στέφανο Ντουσάν ως Αυτοκράτορα Σέρβων και Ρωμαίων. Έτσι τα Σκόπια έγιναν το κέντρο ενός νεοδημιούργητου κράτους , του οποίου η επικράτεια έφτανε από τον Δούναβη στο βορά μέχρι και  την Θεσσαλία και την Ήπειρο στο νότο. Οι Βυζαντινοί ιστοριογράφοι αναφέρουν αυτό το κράτος ως κράτος των Σέρβων, γιατί η δυναστεία που το διοικούσε, ήταν σέρβικης καταγωγής. Δυστυχώς η ιστορία των νικητών αναφέρει μόνο όσους λαούς είχαν αυτόνομη πολιτική παρουσία. Έτσι οι Μακεδόνες, Οι Θράκες, οι Βλάχοι, οι Θεσσαλοί, οι Αλβανοί κλπ., αν και συμμετείχαν στη δημιουργία εκείνου του κράτους, δεν αναφέρονται ξεχωριστά.

Το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης Αναθεμάτισε όσους συμμετείχαν στις θρησκευτικές και πολιτικές διεργασίες των Σκοπίων και τους χαρακτήρισε αυθαίρετους και σχισματικούς. Υποστήριξε ότι «οι Σλάβοι Βασιλείς» δεν είχαν δικαίωμα ίδρυσης Πατριαρχείου. Υπόψη ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης το είχαν ιδρύσει οι Ρωμαίοι κατακτητές, οι οποίοι και σταύρωσαν τον Χριστό. Μόνο εκείνοι είχαν δικαίωμα ίδρυσης Πατριαρχείων και όχι οι υπόδουλοι λαοί. Υπόψη, επίσης, ότι η επικράτεια της Αρχιεπισκοπής Οχρίδας περιλάμβανε εκτός από την Μακεδονία και τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και την Αλβανία και είχε ιδρυθεί από τον Σαμουήλ ως Πατριαρχείο.

Οι Ρωμαίοι είχαν αναγνωρίσει μια μορφή αυτονομίας στους Σέρβους από τον 9^ο αιώνα και αυτό τους είχε δώσει την ευκαιρία να δημιουργήσουν ηγεμονική (βασιλική) παράδοση και να αποκτήσουν πολιτική εμπειρία, κάτι που δεν είχαν άλλοι βαλκανικοί λαοί. Έτσι η σέρβικη δυναστεία των Νεμάνια εύκολα επιβλήθηκε στους άλλους.  Ουσιαστικά εκείνο το κράτος ήταν πανβαλκανικό.  Ήταν ένα είδος χαλαρής ομοσπονδίας. Η Μακεδονία ήταν χωρισμένη σε δυο αυτόνομα κρατίδια. Στο ανατολικό με πρωτεύουσα τις Σέρρες και περιελάμβανε την ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη και το δυτικό με πρωτεύουσα αρχικά τα Σκόπια και μετά το Πρίλεπ και περιλάμβανε την Κεντρική και Δυτική Μακεδονία. Σύμφωνα με την νεοελληνική βλακεία εκείνο το πανβαλκανικό κράτος θα μπορούσε να λέγεται «Σκοπιανό», καθώς επίκεντρο εκείνου του καθεστώτος  είχαν γίνει τα Σκόπια.

Οι δυνάμεις του Στέφανου Ντουσάν, εκμεταλλευόμενες τον εμφύλιο μεταξύ Παλαιολόγων και Καντακουζηνών, εύκολα απελευθέρωσαν τη νότια Μακεδονία πλην Θεσσαλονίκης και μέρος της Δυτικής Θράκης. Η κατάληψη της Θεσσαλονίκης ήταν δύσκολη, καθώς οι συμμαχικές δυνάμεις ανίσχυρες ακόμη και άπειρες, δεν είχαν πολιορκητικές μηχανές και  ναυτικό για να την αποκλείσουν από τη μεριά της θάλασσας. Ο Ντουσάν πέθανε το 1355 και ο διάδοχός του δεν είχε ηγετικές ικανότητες, αλλά και πέθανε τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους. Έτσι τα αυτόνομα κρατίδια αυτονομήθηκαν τελείως. 

Τις διεργασίες εκείνες δεν τις περιέγραψαν κάποιοι επαγγελματίες ιστορικοί, καθώς η αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης ήταν σε πολύπλευρη παρακμή, ενώ τα αυτονομημένα βαλκανικά βασίλεια δεν είχαν προλάβει να δημιουργήσουν δική τους ιστορική κουλτούρα.

Για να κατανοήσουμε την εύκολη αυτονόμηση των ομόσπονδων κρατιδίων της αυτοκρατορίας του Ντουσάν, πρέπει να λάβουμε υπόψη την πολιτικοθρησκευτική και αντιφεουδαρχική δραστηριότητα που εμφανίστηκε στα Βαλκάνια μετά τον 10^ο αιώνα και είναι γνωστή ως Μπογκομιλισμός (βογομιλισμός). Οι Μπογκομίλοι απέρριπταν τα μυστήρια, τις ιεροτελεστίες και την ιεραρχία και θεωρούσαν ειδωλολατρία την λατρεία των εικόνων. Εκείνο, όμως, που ενοχλούσε το αυταρχικό καθεστώς του Βυζαντίου, ήταν το γεγονός πως διακήρυτταν ότι εκ θεού δεν νομιμοποιείται καμία εξουσία των φεουδαρχών και των δεσποτάδων πάνω στους ανθρώπους και ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και έχουν ίσα δικαιώματα πάνω στη γη τους. Για τον πατριαρχικό κλήρο υποστήριζαν ότι έχει ξεφύγει τελείως από τις χριστιανικές αξίες και ότι έχει γίνει όργανο της φεουδαρχίας και του διαβόλου. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι οι Βαλκάνιοι προτίμησαν την ηγεμονία, αρχικά του Σαμουήλ, στη συνέχεια της Βλάχικης δυναστείας των Ασάν και της σέρβικης δυναστείας των Νεμάνια από εκείνη του Βυζαντίου. Ο δεσποτισμός της δυναστείας των Νεμάνια στάθηκε η αιτία που η πανβαλκανική αυτοκρατορία του Στέφανου Ντουσάν διαλύθηκε και οι Βαλκάνιοι δεν αντιμετώπισαν ενωμένοι την τουρκική εισβολή.

         Παρόλα αυτά οι κατά τόπους ηγεμόνες συνέχισαν τον αγώνα τους. Επιχείρησαν να διώξουν του Τούρκους εισβολείς από τα Βαλκάνια και μάλιστα το 1371 πολιόρκησαν την Αδριανούπολη, πού είχε γίνει η πρωτεύουσά τους μετά τη συμφωνία τους με τους Βυζαντινούς. Στην πιο σημαντική μάχη, όμως, στις 26 Σεπτεμβρίου 1371, στο Τσέρνομεν ή Τσίρμεν, (σημερινό Ορμένιο) του Μαρίτσα (σημερινού Έβρου) ηττήθηκαν από τον πιο εμπειροπόλεμο, πολυπληθέστερο και καλύτερα εξοπλισμένο στρατό των Τούρκων.

Κατά τη μάχη του Μαρίτσα (Έβρου) το 1371 το βάρος το σήκωσαν οι ηγεμόνες της Μακεδονίας Βολκασίν (Σκοπίων) και Ιβάν Ουγκλες (Σερρών), διότι μετά τον θάνατο του Στέφανου Ντουσάν (1355) και του διαδόχου του, το Σέρβικο Πατριαρχείο ανακήρυξε Αυτοκράτορα των Σέρβων και των Ρωμαίων τον Στέφαν Λάζαρ ως νόμιμο διάδοχο της δυναστείας Νεμάνια. Οι ηγεμόνες, όμως, των άλλων χωρών δεν τον αναγνώρισαν και αυτονομήθηκαν. Εξάλλου ο ηγεμόνας των Σκοπίων Βολκασίν είχε τον τίτλο του βασιλιά. Πριν τη μάχη του Έβρου, εκείνος όρισε ως διάδοχό του τον μεγαλύτερο γιό του τον Μάρκο. Είναι ο γνωστός από τις λαϊκούς θρύλους της Μακεδονίας για τις ικανότητές του και τα κατορθώματά του, Κράλη Μάρκο. Το γεγονός ότι οι ηγεμόνες της Μακεδονίας εύκολα αυτονομήθηκαν από τον Σέρβο Αυτοκράτορα και το Σέρβικο Πατριαρχείο, δείχνει ότι οι αξιωματούχοι και ο στρατός τους, τουλάχιστον στη μεγάλη του πλειοψηφία δεν ήταν σέρβικος. Έγινε δηλαδή κάτι ανάλογο μ’ αυτό που έγινε στην Ελλάδα μετά τη δημιουργία της, όπου ο βασιλιάς και περίπου 4.000 αξιωματούχοι ήταν Βαυαροί, αλλά η πλειοψηφία του στρατεύματος και ο λαός ήταν Ρωμιοί (Γραικοί).

Κατά τη μάχη του Έβρου σκοτώθηκαν οι ηγεμόνες Βολκασίν και Ιβάν Ούγκλες. Έτσι ο γιός του Βολκασίν, Μάρκος, έγινε κράλης (κράλ = βασιλιάς) και συνέχισε τον αγώνα. Εκείνη την ήττα, όμως, την εκμεταλλεύτηκαν οι Σέρβοι και ανακατέλαβαν τα Σκόπια (1377). Έτσι ο Κράλε Μάρκο έκανε πρωτεύουσα του κράτους του το Πρίλεπ. Το ίδιο έκαναν και οι Βυζαντινοί που  ανακατέλαβαν για κάποιο διάστημα τις Σέρρες, την Έδεσσα και τη Βέροια. Τους Μακεδόνες και Θράκες, συμπεριλαμβανομένων των Βλάχων, που αντιστέκονταν στους Τούρκους, δεν τους βοήθησαν ούτε οι Σέρβοι, ούτε οι Βούλγαροι. Έτσι ο Κράλε Μάρκο συνέχισε τον αγώνα μόνος του. Μετά από μερικά χρόνια άνισου αγώνα, όμως, αναγκάσθηκε να συνθηκολογήσει με τους Οθωμανούς. Λίγο αργότερα οι Σέρβοι ηττήθηκαν στη μάχη του Κοσσόβου (1489) και οι Βούλγαροι το 1893 και έχασαν την αυτονομία τους. Υπάρχουν πάμπολλοι θρύλοι στη Μακεδονία για τον αγώνα και τις ικανότητες του Μάρκο, αλλά οι Νεοέλληνες μαθαίνουν μόνο την ιστορία της Βυζαντινής ολιγαρχίας. Οι Βυζαντινοί, που αργότερα μετονομάστηκαν σε Έλληνες, όχι μόνο δεν βοήθησαν τους Βαλκανικούς λαούς, αλλά και πολλοί απ΄εκείνους στήριζαν τους Τούρκους εισβολείς. Ένας Ρωμιός στρατηγός απ’ εκείνους ήταν ο Εβρενός, που συμμετείχε στη μάχη του Μαρίτσα στο πλευρό των Τούρκων και στη συνέχεια, εξισλαμίστηκε κι έγινε πασάς των Γιαννιτσών.

Κατά τη μάχη του Έβρου δεν υπήρχε λαός με το όνομα Έλληνες. Οι Βυζαντινοί, μεταξύ των οποίων και οι Πόντιοι, που αργότερα μετονομάστηκαν σε Έλληνες, είχαν συνθήκη φιλίας και συνεργασίας με τους Οθωμανούς. Το ίδιο και οι Πελοποννήσιοι, που εκείνη την εποχή είχαν το σλάβικο όνομα Μοραϊτες και η χώρα τους λέγονταν Μοριάς. Χάρη σ΄εκείνη τη συμφωνία, το Δεσποτάτο του Μοριά, που αργότερα έγινε ο πυρήνας του Νεοελληνικού κράτους, κράτησε την αυτονομία του ακόμα και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1953. Τελικά ο Δεσπότης του Μοριά Δημήτριος Παλαιολόγος παρέδωσε με συμφωνία την Πελοπόννησο στους Τούρκους. Εκείνοι, ως ανταμοιβή, τον έκαναν φοροεισπράκτορα της περιοχής του Αίνου της Θράκης. Τους χριστιανούς φεουδάρχες του Μοριά τους έκαναν τοπάρχες και φοροεισπράκτορες, με δικαίωμα να κρατούν για τον εαυτό τους ένα μέρος των φόρων. Είναι οι γνωστοί ως Κοτζαμπάσηδες.

Αυτοί οι Κοτζαμπάσηδες με τους άλλους Ρωμιούς συνεργάτες των Τούρκων, που λέγονται και δωσίλογοι, που είναι γνωστοί ως «Άρχοντες του Γένους» και οι δεσπότες ως «Πατέρες του Γένους», τέσσερις αιώνες αργότερα απετέλεσαν τον πυρήνα της δημιουργίας του νεοελληνικού έθνους. Συμμάχησαν με τους ξένους κηδεμόνες της Ελλάδας κι έγιναν η άρχουσα τάξη της Ελλάδας. Οι πραγματικοί επαναστάτες που σήκωσαν το βάρος του απελευθερωτικού αγώνα το 1821, είτε δολοφονήθηκαν είτε φυλακίστηκαν είτε παραγκωνίστηκαν και πέθαναν πάμφτωχοι. Ηγέτες του νέου κράτους δεν έγιναν, όπως γίνονται οι ηγέτες των απελευθερωτικών αγώνων. Οι Δωσίλογοι συνεργάτες των κατακτητών, που έγιναν άρχουσα τάξη του νέου κράτους, μετέτρεψαν το πολυεθνικό ποίμνιο του Ορθόδοξου Πατριαρχείου σε νεοελληνικό έθνος. Δίδαξαν στο ποίμνιό τους την ιστορία τους ωραιοποιημένη και τιμούν σήμερα υποκριτικά τους επαναστάτες του 1821. Το ποίμνιο δεν έμαθε ποτέ την πραγματική ιστορία της δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους και έθνους. Μόνο όσοι ξέφυγαν από το μαντρί των ψευτών εξουσιαστών, ξέρουν την πραγματική ιστορία. Μεταξύ αυτών είναι και οι αναγνώστες της παρούσας ηλεκτρονικής εφημερίδας.

 

 Τραϊανός Πασόης