Οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής, με δικά τους λόγια

 

 Παύλος Μαργαρίτης

Το iEidiseis παρουσιάζει μία αναδρομή στο 2020, τη χρονιά της πανδημίας του κορονοϊού, μέσα από τις εμπειρίες και τα βιώματα των υγειονομικών, οι οποίοι βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης, δίνοντας έναν αδιάκοπο αγώνα, ο οποίος συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Οι δυσκολίες, οι προκλήσεις και η ελπίδα για το αύριο.

 

Ανεξίτηλα χαραγμένο στις μνήμες όλων θα μείνει το 2020, η χρονιά της πανδημίας, εξαιτίας της οποίας χάθηκαν περισσότερες από 1,8 εκατ. ζωές, μέχρι σήμερα (4.838 στην Ελλάδα), και ενώ οι συνέπειες της κρίσης του κορονοϊού σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο αναμένεται να μας συνοδεύσουν και τη νέα χρονιά.

Το iEidiseis αποχαιρετά το δύσκολο αυτό έτος παραθέτοντας τις αφηγήσεις των υγειονομικών, των ανθρώπων της «πρώτης γραμμής» απέναντι στον ιό, από τρία μεγάλα νοσοκομεία αναφοράς της χώρας, τα οποία και σήκωσαν μεγάλο βάρος κατά τη διάρκεια του πρώτο αλλά και του δεύτερου κύματος.

Κοινή παραδοχή των γιατρών, νοσηλευτών και επιστημόνων που μας μίλησαν αποτελεί το πρωτόγνωρο της συνθήκης που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, την οποία συνοδεύει η έντονη συναισθηματική φόρτιση με κάθε μικρή νίκη αλλά και με κάθε απώλεια που μέτρησαν. Στο μήνυμά τους για τη νέα χρονιά, ωστόσο, εγκυμονείται και η ελπίδα για το σταδιακό έλεγχο της πανδημίας μέσα στο 2021, καθώς εκτιμάται πως ο εμβολιασμός του πληθυσμού, ο οποίος ξεκίνησε στη χώρα μας στις 27 Δεκεμβρίου, αποτελεί τον δρόμο για τη σταδιακή «έξοδο».

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Υπεύθυνος της κλινικής COVID-19 στο Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός» κ. Γιάννης Καλομενίδης επεσήμανε πως «η χρονιά στην δουλειά, αλλά και στην ζωή, καθορίστηκε από την μάχη ενάντια στην πανδημία», ενώ «η πιο έντονη συναισθηματικά στιγμή ήταν ίσως η μέρα που ανοίγαμε να λειτουργήσουμε την κλινική Covid-19, τον Μάρτιο. Να κάνουμε κάτι περίπλοκο, που δεν έχουμε ξανακάνει και το οποίο αποδείχτηκε ότι χρειαζόταν σχεδόν καθημερινή επινόηση τρόπων και λύσεων».

Δηλώνει, δε, πως «η νέα χρονιά μπαίνει με ελπίδα αλλά και με μεγάλη ανησυχία», καθώς «η πολιτεία δεν φαίνεται να έχει παραδειγματιστεί από τα καταστροφικά γεγονότα του φθινοπώρου στην Βόρεια Ελλάδα. Οι άνδρες και οι γυναίκες του ΕΣΥ θα είναι στις θέσεις τους περιμένοντας κάποια σοβαρότητα από την πολιτική ηγεσία που μέχρι στιγμής δεν υπήρξε συμπαραστάτης στον αγώνα τους».

Ο νοσηλευτής κ. Γιώργος Μπαλάσκας, εκτελών χρέη προϊσταμένου σε μία από τις τρεις πτέρυγες της κλινικής Covid-19 του ίδιου νοσοκομείου μας είπε: «Εκείνο που με έχει σημαδέψει είναι το πόσο τρομαγμένοι ήμασταν στο πρώτο κύμα, εμείς αλλά και οι ασθενείς μας, το πόσο δύσκολο ήταν να προσαρμοστούμε στη νέα κατάσταση. Μέναμε κάθε μέρα έκπληκτοι, δε ξέραμε τι ήταν αυτό που αντιμετωπίζουμε. Ασθενείς που τους βλέπαμε να είναι καλά επιδεινώνονταν γρήγορα, πάθαιναν δύσπνοια και αναγκαζόμασταν να χορηγήσουμε οξυγόνο».

Επίσης, «έχει μείνει στη μνήμη μας το πόσο απομονωμένοι ήταν οι άρρωστοι, μη έχοντας επαφή με τους συγγενείς τους, οπότε και προσπαθούμε να τους δίνουμε κουράγιο. Βέβαια μας έβλεπαν ντυμένους με ειδικές στολές και μάσκες και με αυτή την εικόνα μπροστά τους κυριαρχούσε το άγχος. Όμως προσπαθούσαμε να τους τονώσουμε ψυχολογικά, γιατί και τα όπλα στη φαρέτρα μας τότε ήταν λιγότερα.

Τώρα, αντίθετα, έχουμε το εμβόλιο, στο οποίο έχουμε εναποθέσει όλες μας τις ελπίδες. Εμβολιάστηκα τη Δευτέρα και ελπίζω όλοι να ακολουθήσουν σιγά σιγά, για να βγούμε από αυτό το τέλμα. Ζήσαμε πάρα πολλούς θανάτους, εικόνες που δε θέλουμε να ξαναδούμε. Ο θάνατος δε συνηθίζεται».

Ένα πρόσφατο περιστατικό που «ξεχωρίζει» ο κ. Μπαλάσκας είναι η νοσηλεία «ενός υπεραιωνόβιου ασθενούς που διασωληνώσαμε προχθές, και πήγε στη ΜΕΘ, καθώς μας έκανε εντύπωση η δύναμη με την οποία παλεύει», τονίζοντας, επί τη ευκαιρία, πως «η ζωή έχει αξία σε όλες τις ηλικίες, κι αυτό αυτό πρέπει να περάσει στον κόσμο».

Ακόμη, ο ίδιος ζήτησε την «ενίσχυση του ΕΣΥ με ανθρώπινο δυναμικό, αφενός για να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο, και αφετέρου προκειμένου να ξεκουραστούν, επιτέλους, οι συνάδελφοι που δουλεύουν χωρίς σταματημό εδώ και μήνες».

Στο κομμάτι της απομόνωσης των ασθενών στάθηκε και ο επικουρικός επιμελητής πνευμονολόγος της κλινικής κορονοϊού του «Ευαγγελισμού» κ. Απόστολος Παπάς: «Η πιο δύσκολη ανάμνηση αφορά στην απομόνωση των αρρώστων, στην έλλειψη δυνατότητας να έχουν κοντά τους τα δικά τους πρόσωπα στις δύσκολες στιγμές. Οι μόνοι άνθρωποι που βλέπουν για μέρες - ακόμη και για διάστημα νοσηλείας ενός μήνα, χωρίς αυτό να είναι η νόρμα στην κλινική - είναι εμείς και οι νοσηλευτές, ντυμένοι με τις γνωστές στολές. Στερούνταν την ανθρώπινη επαφή για μεγάλο διάστημα, επομένως, ευρισκόμενοι σε μια κατάσταση δυνητικά απειλητική για τη ζωή».

Στα θετικά της περασμένης χρονιάς ο κ. Παππάς αποτιμά «την αλληλεγγύη που έδειξαν οι επαγγελματίες υγείας σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, γιατροί, όλων των ειδικοτήτων, και νοσηλευτές, εργαζόμενοι υπό συνθήκες που δεν είχαν βιώσει ξανά».

Και ενώ «η σκέψη για το αύριο συνδυάζεται με τα ευχάριστα νέα της έλευσης του εμβολίου, το οποίο μας επιτρέπει να κοιτάξουμε το 2021 με ελπίδα», ο ίδιος επισημαίνει πως «η σκέψη μας πρέπει να βρίσκεται σε όσους ακόμη νοσούν, σε εκείνους που έχασαν τη μάχη, όπως και σε όσους καλούνται να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας - η οποία δεν έχει ακόμη τελειώσει - εκτός του υγειονομικού σκέλους, σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο».

Η κ. Βάλια Δασκαλοπούλου, ειδικευόμενη στην Παθολογία, βρέθηκε κι εκείνη σε μία από τις πτέρυγες της κλινικής Covid-19 του μεγάλου νοσοκομείου της Αθήνας, από την πρώτη στιγμή της υγειονομικής κρίσης.

Στις μνήμες του περασμένου έτους κρατάει το «ευχαριστώ» των ασθενών στο προσωπικό, όπως δήλωσε στο iEidiseis: «Υπήρξαν στιγμές που ήμασταν όλοι συγκινημένοι, όπως στην περίπτωση ενός νέου ασθενούς, περί τα 30, κοντά στη δική μας ηλικία, οπότε νομίζω εκεί ταραχτήκαμε παραπάνω, νοιώθαμε ότι ήταν ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να είναι ο αδερφός μας ή εμείς. Όμως πήγαν όλα καλά, και το ευχαριστώ που μας είπε αυτός ο άνθρωπος ήταν πολύ συγκινητικό». Γενικότερα, «το ευχαριστώ των ασθενών με κορονοϊό είναι λες και είναι πιο μεγάλο, διαφορετικό», ανέφερε.

Στον αντίποδα, στις δυσκολίες της δουλειάς της, ανακαλεί την αναγγελία των κακών μαντάτων σε ασθενείς ή και συγγενείς: «Σαν ομάδα λειτουργήσαμε πολύ καλά στον “Ευαγγελισμό”, δηλαδή δεν είχαμε πολλές απώλειες - οι πιο πολλές ήταν στη ΜΕΘ - όμως, όπως σε κάθε θάνατο, έτσι κι εδώ, η ανακοίνωση των δυσάρεστων νέων στους συγγενείς είναι δύσκολη. Η αγωνία των οικείων του αρρώστου επιτείνεται, άλλωστε, από την απόσταση μεταξύ τους, λόγω του “απαγορευτικού” στα επισκεπτήρια. Στους ασθενείς, αντίστοιχα, βλέπεις το άγχος στα μάτια τους, όταν πρέπει να τους βάλουμε οξυγόνο, ν ’αλλάξουμε τη μάσκα, να τους πούμε κάποιο όχι καλό νέο. Φυσικά είμαστε διαρκώς κοντά τους, ρωτάμε πώς νοιώθουν, πώς κοιμήθηκαν, μεταφέρουμε τα όσα μας λένε οι συγγενείς τους. Αλλά η όλη νοσηλεία είναι πολύ δύσκολη, ειδικά για όσους ξεπερνά, ενίοτε, ακόμη και τις δύο εβδομάδες».

Παράλληλα, η κ. Δασκαλοπούλου, η οποία νόσησε με κορονοϊό τις προηγούμενες μέρες, καταθέτει πως η ασθένεια αποτελεί μία δυσάρεστη περιπέτεια ακόμη και σε μία ήπια εκδήλωσή της: «Το πέρασα τώρα στις γιορτές και ενώ δεν είχα θέματα με το αναπνευστικό, είχα μυαλγίες, κόπωση - αδυναμία, ανοσμία και αγευσία». Συναθροίζοντας το στρες, την καραντίνα αλλά και το γεγονός πως νόσησαν πολλοί συνάδελφοί της, η ίδια έκανε λόγο για μία δύσκολη κατάσταση, σε κάθε περίπτωση.

Συμφωνεί, εξάλλου, πως «το εμβόλιο είναι το μόνο μέσο με το οποίο μπορούμε να σταματήσουμε την πανδημία και το να χάνονται άνθρωποι ή το να πάμε σε νέο lockdown, δεδομένου πως δεν υπάρχει μία θεραπεία για την οποία να μπορούμε να πούμε τεκμηριωμένα ότι “τελειώνει” τον κορονοϊό», ενώ εκτιμά πως η πλειοψηφία των υγειονομικών επιθυμεί να εμβολιαστεί. Από την άλλη, προσθέτει, «το εμβόλιο δεν είναι πανάκεια» και «για τους προσεχείς μήνες εξακολουθεί να χρειάζεται αυξημένη προσοχή», σύμφωνα και με τις υποδείξεις των ειδικών.

(Φωτογραφία: Προσωπικό Αρχείο / Βάλια Δασκαλοπούλου)

ΣΩΤΗΡΙΑ

Από το «Σωτηρία», τη «ναυαρχίδα» του ΕΣΥ απέναντι στον κορονοϊό, μας μίλησαν ακόμη δύο υγειονομικοί, παρότι η εργασία τους τις μέρες των γιορτών δε σταματά, όπως μας λένε.

Η κ. Σοφία Πουρίκη, εντατικολόγος - πνευμονολόγος στη ΜΕΘ ΚΑΑ, μία από τις δύο Μονάδες εντατικής του νοσοκομείου, δήλωσε στο iEidiseis: «Από το 2020 κρατάω, πρώτον, τα μέτρα προστασίας που παίρνουμε για να μπούμε στη Μονάδα, καθώς για να πλησιάσεις τον ασθενή ντύνεσαι σαν “αστροναύτης”, και το γεγονός πως οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται σε ένα περιβάλλον απομονωμένο, χωρίς τη δυνατότητα επαφής με τους δικούς τους. Είναι κάτι πρωτόγνωρο όσο και τραγικό, όταν οι άρρωστοι ξυπνούν (σ.σ. από την καταστολή, όταν αποσωληνώνονται) και δεν έχουν δίπλα τους τους οικείους τους. Η απόσταση αυτή είναι δύσκολη, αντιστρόφως, και για τους συγγενείς».

Δεύτερη ισχυρή ανάμνηση αποτελεί, συνεχίζει, η συγκίνηση είτε για τον θάνατο, είτε για τη ζωή: «Η συγκίνηση είναι μεγάλη όταν οι ασθενείς καταφέρνουν να επικοινωνήσουν με τους δικούς τους, μέσω ενός τηλεφώνου, μίας βιντεοκλήσης αλλά και όταν ξυπνούν. Όταν οι γιατροί βλέπουμε οι ασθενείς να τα καταφέρνουν, νοιώθουμε αγαλλίαση. Αντίθετα, λυγίζουμε, παρά τα όσα έχουμε δει, όταν η μάχη χάνεται. Έχω δει συναδέλφους να λυγίζουν στην απώλεια κάποιου γνωστού τους. Δύσκολη είναι και η στιγμή στην οποία καλείσαι να είσαι ο μεσάζοντας ανάμεσα σε ασθενείς και συγγενείς, έχοντας να μεταφέρεις δυσάρεστα νέα, καθώς υπάρχει μεγάλη συναισθηματική φόρτιση».

Για τη νέα χρονιά, πάντως, η κ. Πουρίκη εκφράζει την αισιοδοξία πως τα πράγματα θα είναι καλύτερα: «Ξημερώνει μία ελπίδα, το εμβόλιο, χάρη στο οποίο σταδιακά θα είμαστε όλο και περισσότερο ασφαλείς, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει η χαλάρωση των μέτρων που έχουν ληφθεί. Έτσι, σιγά - σιγά, θα επιστρέψουμε στην “κανονικότητα” που ξεχάσαμε».

Καταλήγοντας, εύχεται «το ‘21 να χαρίσει σε όλους απλόχερα όσα μας στέρησε με τόση βία το 2020, έτος μέσα στο οποίο χάσαμε πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα».

(Φωτογραφία: Προσωπικό Αρχείο / Σοφία Πουρίκη)

Ο κ. Σεραφείμ Σουρέλης, νοσηλευτής στην ίδια ΜΕΘ, επί 20ετίας σχεδόν, έχοντας στο βιογραφικό του την εμπειρία της προετοιμασίας του «Σωτηρία» για την επιδημία του SARS, μετέφερε στο iEidiseis τα εξής: «Σημαντική στιγμή του 2020 για εμάς ήταν η εισαγωγή του πρώτου περιστατικού που μας ήρθε, όταν κανείς δεν ήξερε τι είναι ο Covid, τι μπορεί να προκαλέσει, οπότε υπήρχε φόβος και άγχος, ακόμη και ως πως το πώς πρέπει να είμαστε ντυμένοι ώστε να πάμε στο σπίτι μας, χωρίς να φέρουμε τον ιό στις  οικογένειες μας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της χρονιάς είναι τα σημάδια από την πολύωρη χρήση της μάσκας αλλά και ο πολύς ιδρώτας: με τη στολή που φοράμε για να μπούμε στους ασθενείς βγαίνουμε “μούσκεμα”, οι στολές άλλαζαν χρώμα. Έπρεπε αμέσως ν ’αλλάξεις είτε είχες μπει στο θάλαμο 6 ώρες είτε 8».

Έπειτα, σε αντιστάθμισμα της αγωνίας για τους πρώτους ασθενείς στην Ελλάδα, κατατίθεται η εικόνα των πρώτων εξιτηρίων: «Όταν αρχίσαμε να βλέπουμε ότι τα πρώτα περιστατικά πάνε καλά και βγαίνουν, ήταν μία ικανοποίηση για όλο τον ιδρώτα μας, μία ηθική ανταμοιβή ότι “ότι περάσαμε, ότι τραβήξαμε, άξιζε τον κόπο”. Παράλληλα, ο πρώτος ασθενής που βγάλαμε από τη ΜΕΘ έστελνε το μήνυμα ότι ο κορονοϊός δεν είναι κάτι που δε μπορείς να παλέψεις, ήταν μία ακτίδα φωτός», την περίοδο που έρχονταν οι «μαύρες» ειδήσεις από το εξωτερικό για πολλούς θανάτους σε χώρες που αντιμετώπιζαν ήδη από το πρώτο κύμα με μεγαλύτερη σφοδρότητα τον «αόρατο εχθρό».

Ο κ. Σουρέλης συμπληρώνει πως «η ευχή για το 2021 είναι να πιστέψουν όσο το δυνατόν περισσότεροι στο εμβόλιο, γιατί έτσι θα ξανακερδίσουμε τις ζωές μας πίσω» αν και τα «μέτρα προστασίας παραμένουν απαραίτητα μέχρι η ανοσία να φτάσει στα επίπεδα που χρειάζεται». Καταλήγοντας, εύχεται «τη νέα χρονιά να είμαστε όλοι γεροί και δυνατοί, οι ασθενείς να αναρρώσουν και να επιστρέψουν γρήγορα στις οικογένειες τους και να καταφέρουμε να μείνει σύντομα ο Covid-19 στο πίσω μέρος του μυαλού μας, ως μία ασθένεια που νικήσαμε».

ΑΤΤΙΚΟΝ

Στο ερώτημα ποιες στιγμές από το 2020 ανακαλεί από την πολύμηνη μάχη με την πανδημία, ο καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και μέλος του ιατρικού δυναμικού του «Αττικόν» κ. Στέλιος Λουκίδης απαντά κι εκείνος επιστρέφοντας στο «ξέσπασμα» της κρίσης:

«Από την περασμένη χρονιά, εκείνο που θυμάμαι και δε νομίζω να ξεχάσω ποτέ είναι η πρώτη μέρα που μπήκα σε τμήμα Covid-19, ντυμένος, δηλαδή, με την προστατευτική στολή, τη μάσκα κλπ., όπως και το πόσα κενά είχα στις γνώσεις μου και στην εκπαίδευση γύρω από το πώς αντιμετωπίζονται οι συγκεκριμένοι ασθενείς. Πολλά πράγματα νομίζαμε ότι τα ξέραμε αλλά στη διάρκεια του χρόνου διαψεύστηκαν, άρα ο Μάρτιος του ‘20 ήταν ένας πολύ περίεργος μήνας. Θυμάμαι πως όταν πρωτομπήκα στο θάλαμο, κυριάρχησε ένα άγνωστο συναίσθημα, σε σχέση με τα ερωτήματα για την καλύτερη διαχείριση των ασθενών με κορονοϊό, στοιχεία πολύ δύσκολα για εκείνη τη στιγμή.

Είμαι 33 χρόνια ιατρός και είμαι στην ανώτερη βαθμίδα του πανεπιστημίου, ωστόσο έχω την άποψη πως κανείς δεν τα ξέρει όλα, αλίμονο, και κάθε μέρα μαθαίνουμε: η κατάσταση αυτή ήταν πρωτόγνωρη. Μπαίνεις σε έναν τετράκλινο θάλαμο, βλέπεις τέσσερις ασθενείς, σε κοιτάνε, δε μπορούν να σε αναγνωρίσουν, γιατί είσαι ντυμένος με τη στολή, και προσπαθείς να βρεις ποια μυστικά πρέπει να ξεκλειδώσεις, που δεν ήξερες ούτε ο ίδιος.

Ένα απλό παράδειγμα: Λέγαμε τότε “όποιος έχει δύσπνοια να πάει στο νοσοκομείο”. Ωστόσο, το 30% δεν καταλάβαινε ότι είχε δύσπνοια. Εμείς το καταλάβαμε αυτό μετά από 1 - 1,5 μήνα, όταν άνθρωποι έρχονταν με χαμηλό οξυγόνο και τους λέγαμε “έχεις δύσπνοια” και μας λέγανε “όχι δεν έχω”».

Ο κ. Λουκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, πρόσθεσε, με αφορμή την έναρξη των εμβολιασμών στη χώρα και το γεγονός πως ο ίδιος ήδη έλαβε τη πρώτη δόση του εμβολίου κατά της Covid-19: «Για το 2021 νομίζω πως το βασικό είναι να χτίσουμε μία τεχνητή ανοσία της αγέλης, με σκοπό να ξαναγυρίσουμε σταδιακά σε αυτό που είχαμε πριν. Ελπίζω ότι τουλάχιστον ένα μέρος των δραστηριοτήτων που στερηθήκαμε τον παλιό χρόνο να επιστρέψει, με ορόσημο το καλοκαίρι, εφόσον προχωρήσει βάσει σχεδίου ο εμβολιασμός, με υψηλή συμμετοχή, συνδυαστικά και με το τοίχος ανοσίας από τους ήδη νοσήσαντες, οι οποίοι μπορεί να είναι περισσότεροι από όσους έχουν καταγραφεί».

Τέλος, ο κ. Μανώλης Λαγουμιτζής, τραυματιοφορέας στο «Αττικόν», μας μίλησε για το πώς το γεγονός ότι ο ίδιος κόλλησε τον ιό βοήθησε τους ασθενείς στων οποίων τη διακομιδή έλαβε μέρος: «Χρειάστηκε να μείνω εκτός δουλειάς ένα μήνα, καθώς νόσησα ο ίδιος με κορονοϊό, και ενώ είμαι καρδιολογικός ασθενής. Το συναίσθημα του φόβου ήταν έντονο τη 10η μέρα περίπου, οπότε και παρουσιάστηκαν συμπτώματα στο αναπνευστικό. Εκείνη τη στιγμή, μάλιστα, σκέφτηκα πως ίσως ο χρόνος μετρά πλέον αντίστροφα. Ωστόσο ευτυχώς το ξεπέρασα.

Όταν “απελευθερωμένος” από τον ιό επέστρεψα στο καθήκον, ήμουν σε θέση να συμπαραστέκομαι στους ασθενείς που ερχόντουσαν, φέρνοντας εαυτόν ως παράδειγμα, και λέγοντας τους πως δεν αντιμετωπίζουν μία ανίατη νόσο - το παλεύουμε και το ξεπερνάμε. Άρρωστοι που έφταναν στο νοσοκομείο με πολλή αγωνία αναθαρρούσαν όταν τους έλεγα να μη φοβούνται και πως βγήκα νικητής από τη δική μου περιπέτεια».

Επιπλέον, ο ίδιος συγκρατεί από το ‘20 το δέος του συναισθήματος που του προκάλεσε ο τρόπος με τον οποίο οι ιατροί και οι νοσηλευτές έδωσαν και δίνουν τη μάχη με τη Covid-19, ενώ έκλεισε τη δήλωσή του στο iEidiseis με την ευχή «τη νέα χρονιά να ανοίξει η κοινωνία, η αγορά, οι άνθρωποι να βρεθούν ξανά με τους αγαπημένους και τους φίλους τους», κρίνοντας, όπως και οι συνάδελφοί του, πως καταλυτικό ρόλο στη βελτίωση της καθημερινότητας μας θα έχει το εμβόλιο.

Πηγή: ieidiseis.gr