Βασίλης Σκουρής
Η προσπάθεια εξαναγκασμού του Γ. Παπανδρέου σε παραίτηση, η ανησυχία μήπως ο Ανδρέας εκφράσει τη ριζοσπαστικοποίηση της εποχής και ο Καραμανλής που υποστήριζε μια ήπιας μορφής εκτροπή. Γιατί επεδίωκαν την απομάκρυνση του Μακάριου -ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών- Ποιοι κίνδυνοι «αναχρονισμού» υπάρχουν σήμερα.
Με αφορμή την απόδοση της 21ης Απριλίου από το κυβερνών κόμμα στη διχόνοια και τον …λαϊκισμό, το iEidiseis απευθύνεται στον Αντώνη Λιάκο, ώστε να συζητήσει μαζί του για το τι πραγματικά έφερε τη δικτατορία των συνταγματαρχών στη χώρα μας.
Για το ρόλο των πολιτικών δυνάμεων της εποχής, της Ουάσιγκτον και των Ανακτόρων, αλλά και τι ερμηνείες και για ποιον λόγο δίνονται σήμερα για την επικράτηση της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα, καθώς και για ποιον λόγο στο κυβερνών κόμμα αποδίδουν ην 21η Απριλίου, αλλά και την 28η Οκτωβρίου στον …λαϊκισμό, συνδέοντάς τον με ναζισμό και πραξικοπήματα.
Ο Αντ.Λιάκος (όρθιος) στο έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης τον Ιανουάριο 1970. Καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά. Σε βαριές ποινές καταδικάστηκαν και οι σύντροφοί του. Εμειναν στη φυλακή τέσσερα χρόνια
Η συνέντευξη του ομότιμου καθηγητής νεώτερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, εμφανίζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
-Τελικά ο λαϊκισμός και η έλλειψη συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων έφερε την 21η Απριλίου τη χούντα των συνταγματαρχών;
Σήμερα, μισό αιώνα από τότε μπορούμε να δούμε το ευρύτερο πεδίο. Η κρίση των μέσων της δεκαετίας του 1960 στην Ελλάδα συνέπεσε με μια ευρύτερη κρίση σε χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, η οποία έγινε γνωστή ως το «φαινόμενο των sixties» (της δεκαετίας του 1960). Μετά τα δύσκολα χρόνια της ανοικοδόμησης και του Ψυχρού Πολέμου στη δεκαετία του 1950, η επόμενη γενιά, στο πλαίσιο μιας γενικευμένης ανόδου των λαϊκών τάξεων στο επίπεδο της μεσαίας τάξης, διεκδικούσε αλλαγές όχι μόνο πολιτικές, αλλά ως προς όλες τις συμβάσεις που αφορούσαν το ύφος της πολιτικής, την εκπαίδευση, την κουλτούρα. Οι Έλληνες νέοι της εποχής δεν ήταν απομονωμένοι από αυτό το ευρύτερο κύμα αμφισβήτησης. Στη δεκαετία του 1960, είχε δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα προσδοκιών που βρισκόταν σε μετωπική αντίθεση με το μετεμφυλιακό περιοριστικό καθεστώς. Την έζησα κι εγώ ο ίδιος. Αυτή η ψυχική διαθεσιμότητα εκφραζόταν με εκτεταμένες νεανικές κινητοποιήσεις, όπως εκείνες των μαθητών των τεχνικών σχολών το 1960, των μαθητών και των φοιτητών για το 15% του προϋπολογισμού στην Παιδεία το 1963 και βέβαια τα Ιουλιανά το 1965, με σύνθημα το άρθρο 114 του συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο η υπεράσπιση του συντάγματος επαφιόταν στον πατριωτισμό των πολιτών. Στις περισσότερες πήρα μέρος.
Οι Έλληνες νέοι της εποχής δεν ήταν απομονωμένοι από αυτό το ευρύτερο κύμα αμφισβήτησης. Στη δεκαετία του 1960, είχε δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα προσδοκιών που βρισκόταν σε μετωπική αντίθεση με το μετεμφυλιακό περιοριστικό καθεστώς
Η απάντηση του πλέγματος εξουσίας στην αλλαγή των καιρών και οι απόπειρες να συγκρατηθεί αυτό το ρεύμα ριζοσπαστισμού της δεκαετίας του 1960 ήταν πολλές. Η απόπειρα να αναστραφεί το κλίμα πολιτικά, με τον εξαναγκασμό του Παπανδρέου σε παραίτηση και τη δημιουργία μιας βιώσιμης κεντροδεξιάς ως εναλλακτικής λύσης, δεν είχε πετύχει.
Η απόπειρα να αναστραφεί το κλίμα πολιτικά, με τον εξαναγκασμό του Παπανδρέου σε παραίτηση και τη δημιουργία μιας βιώσιμης κεντροδεξιάς ως εναλλακτικής λύσης, δεν είχε πετύχει
Ο Καραμανλής υποστήριζε μια ήπιας μορφής εκτροπή, αντίστοιχη με αυτή του 1958 στη Γαλλία ή του 1960 στην Τουρκία, η οποία θα ασκούσε έκτακτες εξουσίες για ένα διάστημα, θα καθιέρωνε με δημοψήφισμα ένα πιο αυταρχικό σύνταγμα από το ισχύον και στη συνέχεια με κατάλληλο εκλογικό σύστημα θα παρέδιδε την εξουσία στους πολιτικούς.
Ο Καραμανλής υποστήριζε μια ήπιας μορφής εκτροπή, αντίστοιχη με αυτή του 1958 στη Γαλλία ή του 1960 στην Τουρκία, η οποία θα ασκούσε έκτακτες εξουσίες για ένα διάστημα, θα καθιέρωνε με δημοψήφισμα ένα πιο αυταρχικό σύνταγμα από το ισχύον και στη συνέχεια με κατάλληλο εκλογικό σύστημα θα παρέδιδε την εξουσία στους πολιτικούς
Τα ανάκτορα με την ηγεσία του στρατού συζητούσαν το ενδεχόμενο δικτατορίας. Όλοι οι πυλώνες του μετεμφυλιακού πλέγματος εξουσίας φοβούνταν ότι στις επόμενες εκλογές ο Παπανδρέου θα επέστρεφε θριαμβικά με ενισχυμένη τη ριζοσπαστική πτέρυγα του κόμματός του, στην οποία ηγείτο ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Τα ανάκτορα με την ηγεσία του στρατού συζητούσαν το ενδεχόμενο δικτατορίας. Όλοι οι πυλώνες του μετεμφυλιακού πλέγματος εξουσίας φοβούνταν ότι στις επόμενες εκλογές ο Παπανδρέου θα επέστρεφε θριαμβικά με ενισχυμένη τη ριζοσπαστική πτέρυγα του κόμματός του, στην οποία ηγείτο ο Ανδρέας Παπανδρέου
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ερχόταν από τις ΗΠΑ, συνδεόταν με τους Liberals γύρω από τον Κέννεντυ και ο ριζοσπαστισμός του δεν έφερε το στίγμα του εμφυλιοπολεμικού κομμουνισμού. Μπορούσε επομένως να εκφράσει ευρύτερα στρώματα και τάσεις ριζοσπαστικοποίησης της εποχής. Το ζήτημα λοιπόν ήταν πώς θα αποτρέπονταν αυτές οι εκλογές και η μόνη λύση που έμενε ήταν μια εξωθεσμική παρέμβαση από τα ανάκτορα. Σήμερα μας φαίνεται απίστευτο, αλλά οι ηγέτες της Δεξιάς τότε πίστευαν ότι, αν γίνονταν αυτές οι εκλογές, θα ήταν οι τελευταίες γιατί θα έρχονταν οι κομμουνιστές και θα κατέλυαν το ελεύθερο πολίτευμα. Τα έλεγε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος αυτά.
Σήμερα μας φαίνεται απίστευτο, αλλά οι ηγέτες της Δεξιάς τότε πίστευαν ότι, αν γίνονταν αυτές οι εκλογές, θα ήταν οι τελευταίες γιατί θα έρχονταν οι κομμουνιστές και θα κατέλυαν το ελεύθερο πολίτευμα. Τα έλεγε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος αυτά
Οι βασιλικοί στρατηγοί ήταν πολλοί, μεγάλοι σε ηλικία και δυσκίνητοι για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Το πραγματοποίησε μια ομάδα νεότερων αξιωματικών, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Οι βασιλικοί στρατηγοί ήταν πολλοί, μεγάλοι σε ηλικία και δυσκίνητοι για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Το πραγματοποίησε μια ομάδα νεότερων αξιωματικών, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο.
-Και οι Αμερικανοί; Ποιο ρόλο έπαιξαν;
Πολλά έχουν γραφεί για τον ρόλο των Αμερικανών στην κρίση που οδήγησε στη δικτατορία. Η κ. Αρ.Πελώνη και ο κ. Αλ.Παπαχελάς, ήταν ανάμεσα σε αυτούς που έγραψαν σχετικά βιβλία. Υπάρχουν μαρτυρίες από την αμερικάνικη πρεσβεία στην Αθήνα βεβαιώνουν ότι το πρωί της 21ης Απριλίου δεν γνώριζαν ποιοι ήταν οι στρατιωτικοί που είχαν καταλάβει την εξουσία. Εκείνο που έχει σημασία δεν είναι να ανακαλύψουμε αν κάποιος έδωσε ή όχι την εντολή να βγουν τα τανκς στους δρόμους της Αθήνας, αλλά να καταλάβουμε το πλαίσιο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων εκείνη την εποχή. Οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονταν την Ελλάδα ως μια χώρα «που αντιμετωπίζει βασικά προβλήματα στη δημιουργία κράτους και εκμοντερνισμού, ανάλογα με εκείνα των χωρών του Τρίτου Κόσμου που βρίσκονται σε μετάβαση προς τα νέα πρότυπα εθνικής ύπαρξης». Βλέπετε αυτή συζήτηση αν η Ελλάδα είναι νεωτερική χώρα έρχεται και επανέρχεται. Αυτή η αποικιακή οπτική συνδυαζόταν με εκείνη που έβλεπε την Ελλάδα μέσω στρατηγικών συμφερόντων, τα οποία προσδιορίζονταν αφενός από την ανάγκη μιας στέρεας συμμαχίας Ελλάδας-Τουρκίας για τη συγκράτηση της σοβιετικής απειλής και αφετέρου, μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967 (ένα μήνα μετά το πραξικόπημα), από την ανάγκη να διαφυλαχτούν οι γραμμές πρόσβασης στη Μέση Ανατολή.
Στις ελληνικές πολιτικές εξελίξεις επομένως διέκριναν δύο απειλές. Η πρώτη σχετιζόταν με την Κύπρο. Φοβούνταν ότι η ένταξή της στο Κίνημα των Αδεσμεύτων θα μπορούσε να τη μετατρέψει σε Κούβα της Μεσογείου, και οι διαφορές Ελλάδας-Τουρκίας, εξαιτίας της Κύπρου, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε έναν πόλεμο συμμάχων, στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Έπρεπε επομένως να απομακρυνθεί ο Μακάριος και να επιτευχθεί ένας ελληνοτουρκικός συμβιβασμός στο πλαίσιο της συμμαχίας. Η δεύτερη απειλή σχετιζόταν με τη δαιμονοποίηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Ανδρέας και ο Γεώργιος Παπανδρέου, αποκαλούνταν οι «Κερένσκυ της Ελλάδας», αυτοί δηλαδή που θα άνοιγαν τον δρόμο προς τον κομμουνισμό. Η απόρριψη από τον Παπανδρέου του σχεδίου του Acheson για κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, διχοτόμηση και διπλή ένωση της Κύπρου, ενίσχυσε την αμερικανική καχυποψία και εχθρότητα προς τον Παπανδρέου καθώς και τους φόβους ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να κυλίσει πίσω στην αφετηρία της διάσωσής της, στο 1947. Για τους Αμερικανούς η καλύτερη λύση θα ήταν μια μεγάλη συμμαχία ανάμεσα στους κεντρώους αντιπαπανδρεϊκούς πολιτικούς και στη Δεξιά, η οποία θα εμπόδιζε την άνοδο της Κεντροαριστεράς και τη νίκη των Παπανδρέου (πατέρα και υιού) στις εκλογές. Κάτι που επιχειρήθηκε με την Αποστασία. Διαφορετικά, έβλεπαν και αυτοί ευνοϊκά μια εξωκοινοβουλευτική παρέμβαση. Το ερώτημά τους ήταν: «όχι αν, αλλά ποιος θα μπορούσε να επιβάλει μια ανώτερη δύναμη (forcemajeure ) στην πολιτική κατάσταση».
Για τους Αμερικανούς η καλύτερη λύση θα ήταν μια μεγάλη συμμαχία ανάμεσα στους κεντρώους αντιπαπανδρεϊκούς πολιτικούς και στη Δεξιά, η οποία θα εμπόδιζε την άνοδο της Κεντροαριστεράς και τη νίκη των Παπανδρέου (πατέρα και υιού) στις εκλογές. Κάτι που επιχειρήθηκε με την Αποστασία
-Αναφέρεστε στη στάση των Αμερικανών, κάτι που αποσιώπησε η πρόσφατη ανακοίνωση της ΝΔ για την επέτειο της 21η Απριλίου.
Μα τις ευθύνες της χώρας τους τις αναγνώρισαν οι ίδιοι οι Αμερικανοί με τα λόγια του Προέδρου Μπιλ Κλίντον στην Αθήνα στις 20 Νοεμβρίου 1999, «Όταν η χούντα κατέλαβε την εξουσία το 1967, οι Ηνωμένες Πολιτείες άφησαν τα συμφέροντά τους στον Ψυχρό Πόλεμο να κυριαρχήσουν στο συμφέρον –στην υποχρέωση θα έλεγα–να υποστηρίξουν τη δημοκρατία, για την οποία στο κάτωκάτω πολέμησαν στον Ψυχρό Πόλεμο. Είναι σημαντικό να το αναγνωρίσουμε αυτό».
-Αλλά γιατί οι Αμερικανοί; Ποιο συμφέρον είχαν από μια δικτατορία στην Ελλάδα;
Κοιτάζοντας την ιστορία από το σήμερα, που η Ελλάδα δεν έπαψε να είναι σύμμαχος των ΗΠΑ, φυσικά αναρωτιέται κανείς «γιατί;»
Θα
πρέπει να δει κανείς με τα μάτια της εποχής εκείνης. Υπήρχε ένας
ιστορικός αναχρονισμός στον τρόπο που τότε οι Αμερικανοί αντιμετώπιζαν
την Ελλάδα, μια χώρα που είχε ήδη εισέλθει σε πρωτόκολλο διαδικασιών
ένταξης στην ΕΟΚ. Υπήρχε μια γεωγραφική παρατοποθέτηση της Ελλάδας,
βάσει της οποίας το είδος των προβλημάτων που αντιμετώπιζε η χώρα ήταν
περισσότερο κοινά με αυτά της μετα-αποικιακής Αφρικής παρά με αυτά των
χωρών του ευρωπαϊκού νότου. Οι Αμερικανοί, και όχι μόνο στο ελληνικό
ζήτημα, ήταν παγιδευμένοι στη λογική του Ψυχρού Πολέμου, και δεν
διέκριναν μεταβολές που ήταν παράλληλες, χαμηλόφωνες και διαφοροποιούσαν
τις κοινωνίες. Το πλαίσιο για την Ελλάδα δεν ήταν μόνο αναχρονιστικά
ψυχροπολεμικό και αποικιακό, αλλά και σεξιστικό.
Όταν το πραξικόπημα χαρακτηρίστηκε από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Phillips Talbot «βιασμός της δημοκρατίας» (a rape of democracy), η απάντηση του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα John Maury ήταν ότι «οι πόρνες δεν βιάζονται»!
Το πλαίσιο για την Ελλάδα δεν ήταν μόνο αναχρονιστικά ψυχροπολεμικό και αποικιακό, αλλά και σεξιστικό. Όταν το πραξικόπημα χαρακτηρίστηκε από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Phillips Talbot «βιασμός της δημοκρατίας» (a rape of democracy), η απάντηση του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα John Maury ήταν ότι «οι πόρνες δεν βιάζονται»!
Χρησιμοποιείτε τον όρο «αναχρονισμό». Θέλετε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό στην περίπτωση και του πλέγματος εξουσίας στην Ελλάδα και στην περίπτωση των Αμερικανών;
Να σας απαντήσω: Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, καυτηριάζοντας τον αναχρονιστικό τρόπο που η ΕΡΕ έβλεπε την πραγματικότητα, έλεγε το 1966: «Εάν εξακολουθήσωμεν να ομιλώμεν σήμερα όπως ομιλούσαμε προ εικοσαετίας θα χάσωμεν –δηλαδή θα χάσει η Ελλάς– το μεγαλύτερον τμήμα της νεολαίας που απέκτησεν συνείδησιν του εαυτού της εις την εποχήν του διαστήματος και των αστροναυτών. Από το 1946 δεν μας χωρίζουν μόνον είκοσιν χρόνια. Μας χωρίζει ολόκληρος αιών». Παρ’ όλα αυτά, οι αναφορές των πολιτικών της εποχής, όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και των Αμερικανών, ήταν στη δεκαετία του 1940 και στον Εμφύλιο.
Ένα παράδειγμα: Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι φοβούνταν ότι οι εκλογές που θα γίνονταν τον Μάιο του 1967, αλλά ματαιώθηκαν από το πραξικόπημα, θα κατέληγαν στη «συνεργασία ανάμεσα στο πολιτικό Κέντρο και στην εξτρεμιστική Αριστερά, με τρόπο που η τελευταία θα ελέγχει τις πολιτικές ισορροπίες, όπως έγινε το 1936 και ξανά το 1944». Αναχρονισμός είναι να βλέπεις μια εποχή με τα μάτια μιας άλλης, μιας προηγούμενης.
Μου κάνει εντύπωση ότι αντί να αναφερθεί η ΝΔ στο ζήτημα της ματαίωσης των εκλογών από το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών, και επομένως να βρει ευκαιρία να διακηρύξει την προσήλωσή της στον κοινοβουλευτισμό και στον φιλελευθερισμό, μίλησε με τον αναχρονιστικό τρόπο που μιλούσαν τότε.
Μου κάνει εντύπωση ότι αντί να αναφερθεί η ΝΔ στο ζήτημα της ματαίωσης των εκλογών από το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών, και επομένως να βρει ευκαιρία να διακηρύξει την προσήλωσή της στον κοινοβουλευτισμό και στον φιλελευθερισμό, μίλησε με τον αναχρονιστικό τρόπο που μιλούσαν τότε
Ο αναχρονισμός όμως διακρίνει μόνο τη μία πλευρά, την κυβερνητική;
Όχι βέβαια. Να μιλάς για χούντα σήμερα, είναι τεράστιος αναχρονισμός. Επίσης οι γενεαλογίες με τους δοσίλογους της Κατοχής. Άκουσα δυστυχώς ακόμη και το «Νέα Δημοκρατία του Σαλό»! Κακοφωνίες και παραδοξολογίες υπάρχουν σε κάθε παράταξη. Στην περίπτωση της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν δίνουν με κανένα τρόπο τον τόνο. Από την άλλη πλευρά η δικτατορία έχει μπει σε ένα καθεστώς «ετεροχρονίας», έχει αποσπασθεί από τις συνέχειες που είχε με τα πριν, και από τις κληρονομιές που άφησε.
Να μιλάς για χούντα σήμερα, είναι τεράστιος αναχρονισμός. Επίσης οι γενεαλογίες με τους δοσίλογους της Κατοχής. Άκουσα δυστυχώς ακόμη και το «Νέα Δημοκρατία του Σαλό»! Κακοφωνίες και παραδοξολογίες υπάρχουν σε κάθε παράταξη. Στην περίπτωση της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν δίνουν με κανένα τρόπο τον τόνο
Έτσι συγκρίνεται κάτι με τη δικτατορία για να φανεί πόσο κακό είναι, ή αντίστροφα αν συγκριθεί με τη δικτατορία θεωρείται βεβήλωση της δημοκρατίας. Η δικτατορία ήταν μέρος της ιστορίας μας, δεν ήταν παρένθεση της ιστορίας!
-Υπάρχουν κίνδυνοι αναχρονισμού σήμερα;
Μιλώντας για λαϊκισμό η ΝΔ, και μάλιστα σε επίσημες ανακοινώσεις, αυτό ακριβώς κάνει. Ως προς την αντιπολίτευση, ο κίνδυνος αναχρονισμού προέρχεται από το αν αντιληφθούμε την καινούργια οικονομική και κοινωνική κρίση που έχει δημιουργήσει η πανδημία, κατ’ αναλογία και με τον τρόπο που είδαμε την οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας. Με δυο λόγια χρειάζεται να εμπεδωθεί ότι η περίοδος 2010-2015 δεν μπορεί να επαναληφθεί, ούτε ο διαχωρισμός σε μνημονιακές-αντιμνημονιακές δυνάμεις . Ο αναχρονισμός αποτελεί βασικό σφάλμα στην πολιτική, όπως άλλωστε και στην ιστορία.
Χρειάζεται να εμπεδωθεί ότι η περίοδος 2010-2015 δεν μπορεί να επαναληφθεί, ούτε ο διαχωρισμός σε μνημονιακές-αντιμνημονιακές δυνάμεις . Ο αναχρονισμός αποτελεί βασικό σφάλμα στην πολιτική, όπως άλλωστε και στην ιστορία
-Ας έρθουμε όμως στο ζήτημα του λαϊκισμού στον οποίο αποδόθηκε η δικτατορία.
Το ζήτημα του λαϊκισμού/αντιλαϊκισμού είναι ένα ευρύτερο, και διεθνές ιδεολογικό σχήμα. Πρέπει να το πάρουμε σοβαρά υπόψη μας, όχι μόνο γιατί η χρήση της έννοιας λαϊκισμός αποτελεί ένα ιδεολογικό όπλο απέναντι στις κοινωνικές διεκδικήσεις και στα αιτήματα δημοκρατίας και, αλλά επίσης γιατί δημιουργεί ένα παραμορφωτικό φακό: βλέπεις την ιστορία σύμφωνα με τις ανάγκες του κρατούντος πλέγματος εξουσίας.
Το ζήτημα του λαϊκισμού/αντιλαϊκισμού είναι ένα ευρύτερο, και διεθνές ιδεολογικό σχήμα. Πρέπει να το πάρουμε σοβαρά υπόψη μας, όχι μόνο γιατί η χρήση της έννοιας λαϊκισμός αποτελεί ένα ιδεολογικό όπλο απέναντι στις κοινωνικές διεκδικήσεις και στα αιτήματα δημοκρατίας και, αλλά επίσης γιατί δημιουργεί ένα παραμορφωτικό φακό: βλέπεις την ιστορία σύμφωνα με τις ανάγκες του κρατούντος πλέγματος εξουσίας
Αυτό το σχήμα προϋποθέτει τα δίπολα Λαϊκισμός και Μεταρρυθμίσεις, Αντιπροσωπευτικές και Υπεύθυνες κυβερνήσεις. Σύμφωνα με αυτό, ο λαϊκισμός, η ενδοτικότητα στις απαιτήσεις και στις προλήψεις των μαζών προκύπτει επειδή ο κόσμος είναι στην πλειονότητά του οργανωμένος σε δημοκρατίες που λειτουργούν με εκλογές με καθολική ψηφοφορία. Από την άλλη, υποτίθεται ότι την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, δεν την αντιλαμβάνονται όλοι, όταν μάλιστα απαιτούν θυσίες αλλά μόνο τα μορφωμένα και ανώτερα στρώματα που μπορούν να διαθέτουν συνολική εικόνα του κόσμου δηλαδή από τις υπεύθυνες κυβερνήσεις. Επομένως οι μεν «αντιπροσωπευτικές» κυβερνήσεις ανταποκρίνονται (ή μάλλον υποκύπτουν) στην κοινή γνώμη στο εσωτερικό των κοινωνιών, οι δε «υπεύθυνες» κυβερνήσεις ανταποκρίνονται στους περιορισμούς και στις αναγκαιότητες από την παγκόσμια οικονομία ή τη διεθνή τάξη. Ο ρόλος των κομμάτων στην διαχείριση αυτής της διαφοράς, τα κατατάσσει σε δυο κατηγορίες: Τα μεταρρυθμιστικά – υπεύθυνα και τα λαϊκιστικά που υπολογίζουν τη γνώμη των ψηφοφόρων τους και μετρούν το πολιτικό κόστος. Αυτό ήταν το ιδεολογικό σχήμα αντικατέστησε εκείνο του ψυχρού πολέμου. Σ’ αυτό το πλαίσιο η πολιτική ζωή στην Ελλάδα (κι εδώ η τεράστια ευθύνη των πολιτικών επιστημόνων) περιστράφηκε γύρω από το (παραπλανητικό) ερώτημα Μπορούν στην Ελλάδα να γίνουν μεταρρυθμίσεις; Τι τις εμποδίζει; Πώς θα απαλλαγεί από τον λαϊκισμό;
Ο ρόλος των κομμάτων στην διαχείριση αυτής της διαφοράς, τα κατατάσσει σε δυο κατηγορίες: Τα μεταρρυθμιστικά – υπεύθυνα και τα λαϊκιστικά που υπολογίζουν τη γνώμη των ψηφοφόρων τους και μετρούν το πολιτικό κόστος. Αυτό ήταν το ιδεολογικό σχήμα αντικατέστησε εκείνο του ψυχρού πολέμου
-Εκτός από την απόδοση στο λαϊκισμό της δικτατορίας, και η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, πάντως, συνέδεσε την 28η Οκτωβρίου με τον αγώνα κατά του λαϊκισμού…
Το δίπολο λαϊκισμός-αντιλαϊκισμός συνδέεται με τη θεωρία των δύο άκρων. Καθώς δηλαδή η πολιτική λιτότητας, η απορύθμιση της εργατικής νομοθεσίας, οι περικοπές στο κράτος πρόνοιας προκάλεσαν μια αναδίπλωση λαϊκών στρωμάτων γύρω από τις παραδοσιακές αρχές του έθνους και της παραδοσιακής τάξης, που ενίσχυσαν τον δεξιό λαϊκισμό, τύπου Μαρί Λεπέν ή και Αντώνη Σαμαρά της εποχής των Ζαππείων πριν το 2012, οι αντιδράσεις Αριστεράς και Δεξιάς ομογενοποιήθηκαν και προβλήθηκαν αναδρομικά στο παρελθόν.
Το δίπολο λαϊκισμός-αντιλαϊκισμός συνδέεται με τη θεωρία των δύο άκρων
Να αποκαλέσεις όμως λαϊκισμό τον φασισμό και το ναζισμό εν αποτελεί απλώς «αναθεώρηση’ της ιστορίας, αποτελεί ξέπλυμα και του φασισμού και του ναζισμού και της χούντας. Γιατί με τον τρόπο αυτό, σβήνεις τα ειδοποιά τους χαρακτηριστικά, όπως είναι η περιφρόνηση και ο πόλεμος στη δημοκρατία ως εξισωτικού προς τα κάτω καθεστώτος, ο αντικοινοβουλευτισμός, ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός, η λατρεία της βίας.
Να αποκαλέσεις όμως λαϊκισμό τον φασισμό και το ναζισμό εν αποτελεί απλώς «αναθεώρηση’ της ιστορίας, αποτελεί ξέπλυμα και του φασισμού και του ναζισμού και της χούντας
Σβήνοντας όμως την εναντίωση στη δημοκρατία και την λατρεία στην ιεραρχία, αποκρύπτεις τις δικές σου επιδιώξεις στην εμπέδωση των ανισοτήτων και στην θεσμική κατοχύρωσή τους, τους δικούς σου ανθρώπους που φαντασιώνονται αντιδημοκρατικές λύσεις.
Ο φασισμός και ο ναζισμός ανήκουν σε αυτό το μεγάλο φαινόμενο που δεν έκλεισε μετά από τον πιο πολυαίμακτο πόλεμο της ιστορίας αλλά επιστρέφει κάθε τόσο σαν φάντασμα με χίλιες μορφές μπροστά μας.
Ο φασισμός και ο ναζισμός ανήκουν σε αυτό το μεγάλο φαινόμενο που δεν έκλεισε μετά από τον πιο πολυαίμακτο πόλεμο της ιστορίας αλλά επιστρέφει κάθε τόσο σαν φάντασμα με χίλιες μορφές μπροστά μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου