Βούλγαροι ή Μακεδόνες οι υπερασπιστές του Κάστρου των Μογλενών?

 

Γράφει ο Τραϊανός Πασόης 

 

 

         Στο Κέντρο της Αλμωπίας, μεταξύ Αριδαίας και Χρυσής, υπάρχουν τα ερείπια του Κάστρου των Μογλενών. Η μαύρη προπαγάνδα των Αθηνών και των εγκατεστημένων στη Μακεδονία φερέφωνων του το παρουσιάζουν ως Βουλγαρικό και τον Σαμουήλ, στο βασίλειο του οποίου ανήκε, όπως και το κράτος του, ως Βουλγαρικά. Η πραγματικότητα, όμως τι λέει.

Οι Βούλγαροι εγκαταστάθηκαν τον 7^ο αιώνα μεταξύ Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου (Στάρα Πλανινα) και δεν είχαν λόγο να μετακινηθούν νοτιότερα, γιατί η κοιλάδα του Δούναβη είναι πολύ εύφορη. Εκεί αφομοιώθηκαν με τους ντόπιους Θράκες και σταδιακά εγκατέλειψαν τη γλώσσα τους και υιοθέτησαν τη γλώσσα των εκεί Θρακών (Μοισοί). Αυτό δείχνει ότι και εκεί ήταν μειοψηφία. Η σημερινή νότια Βουλγαρία κατοικείται από Θράκες και Μακεδόνες.

Τον 9^ο αιώνα (852), αφομοιωμένοι πλέον με τους Θράκες, επαναστάτησαν μαζί τους και έκαναν ανεξάρτητο κράτος. Επειδή οι Βούλγαροι είχαν πολιτικοστρατιωτική εμπειρία, ηγεμόνας έγινε ένας Βούλγαρος. Οι Βυζαντινοί το εκμεταλλεύτηκαν αυτό και χαρακτήριζαν το κράτος Βουλγαρικό, αν και ήταν πολυεθνικό, για να φαίνεται ότι οι κάτοικοί του είναι ξένοι που κατέλαβαν βυζαντινά εδάφη. Απέκρυπταν ότι η πλειοψηφία των εξεγερμένων πληθυσμών ήταν εντόπιοι. Έτσι αυτοί εμφανίζονταν ως αδικούμενοι και έτσι ντόπαραν το στρατό τους και τους υπηκόους τους εναντίον των επαναστατημένων Βαλκάνιων.

Πολυεθνικά ήταν και τα κράτη που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια από τον Σαμουήλ, την Βλάχικη δυναστεία των Ασάν, και την σέρβικη δυναστεία των Νεμάνια. Όλα περιλαμβάνανε περίπου τους ίδιους αυτόχθονες πληθυσμούς από τον Δούναβη μέχρι και την Θεσσαλία. Οι εξεγέρσεις εκείνες είχαν κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα. Ο στρατός τους αποτελούνταν από Βαλκάνιους εθελοντές και επιστρατευμένους, καθώς αυτά τα κράτη ήταν οικονομικά αδύνατα. Πρώτον ήταν νεοδημιούργητα και δεύτερο και βασικό, το εμπόριο και τις θαλάσσιες μεταφορές, που απέφεραν μεγάλο πλούτο, τα ήλεγχαν οι Βυζαντινοί και οι Ιταλικές πόλεις Βενετία, Γένοβα κλπ. Οι Βαλκάνιοι στρατιώτες, όμως, αγωνίζονταν με ζήλο και αυτοθυσία για την ελευθερία της πατρίδας τους και την δικαιοσύνη.  Ενεργό ρόλο έπαιξε και το αντιφεουδαρχικό κίνημα των Μπογκομίλων. Οι Βυζαντινοί έλεγαν τα τρία πρώτα κράτη Βουλγαρικά και το τέταρτο Σέρβικο.

Όταν δημιουργήθηκε το πρώτο πανβαλκανικό κράτος με Βούλγαρο ηγεμόνα, πολλοί Βυζαντινοί αξιωματούχοι Βαλκανικής καταγωγής προσχώρησαν σ’ αυτό. Ένας απ΄αυτούς ήταν ο Κόμης Νικόλαος, πατέρας του Σαμουήλ, ο οποίος ήταν διοικητής σε μια περιοχή του Θέματος Μακεδονίας.

Το 971 οι Βυζαντινοί κατέλαβαν το λεγόμενο Βουλγαρικό κράτος και αιχμαλώτισαν τον τελευταίο Βούλγαρο αυτοκράτορα. Τον ανάγκασαν σε τελετή να αποποιηθεί τα αυτοκρατορικά δικαιώματα, σφραγίζοντας έτσι το τέλος της Βουλγαρικής δυναστείας. Ο Σαμουήλ, όμως, και τ’ αδέρφια του υποκίνησαν νέα εξέγερση και έκαναν νέο κράτος με έδρα τη Μικρή Πρέσπα και στη συνέχεια την Οχρίδα της Μακεδονίας. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας επικεντρώθηκε στην καταστολή της εξέγερσης των στρατηγών Βάρδα Φωκά και Βάρδα Σκληρού στη Μικρά Ασία κι έτσι ο Σαμουήλ επέκτεινε την επικράτεια του κράτους του. Οι Βυζαντινοί χαρακτήριζαν κι αυτό το κράτος Βουλγαρικό, παρόλο που περιλάμβανε λαούς από τον Δούναβη μέχρι και τη Θεσσαλία. Πολλοί ιστορικοί, μεταξύ των οποίων και ο διάσημος Γιουγκοσλάβος Οστρογκόρσκυ, το χαρακτήριζαν ως «Μακεδονική Αυτοκρατορία». Ο ίδιος ο Σαμουήλ αυτοχαρακτηρίζονταν «Αυτοκράτορας Βουλγάρων και Ρωμαίων». Φυσικά και οι δυο έννοιες ήταν πολυεθνικές.

Το 898 ο Φωκάς πέθανε και ο Σκληρός συνθηκολόγησε με τον αυτοκράτορα. Έτσι αυτός στράφηκε ενισχυμένος εναντίον του Σαμουήλ. Ακολούθησαν πολλές μάχες με εκατέρωθεν νικητές, αλλά σε μια μάχη το 1014 στο Κλειδί, βορείως της Μπελέσιτσα (Μπέλες) ηττήθηκε ο Σαμουήλ και αιχμαλωτίστηκαν 14.000 στρατιώτες του. Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β’ έδωσε εντολή να τυφλωθούν όλοι και άφησε σε κάθε 100 έναν με ένα μάτι, για να τους οδηγήσει στον Σαμουήλ. Αυτός σοκαρίστηκε τόσο πολύ όταν τους είδε, ώστε σε δυο μέρες πέθανε. Τέτοιο κτηνώδες έγκλημα δεν έχει ξαναγίνει στην ανθρώπινη ιστορία. Μόνο από τους Βυζαντινούς και  τους νεοέλληνες τιμάται ο Βασίλειος Β’ ως «Βουλγαροκτόνος».

Τον αγώνα τον συνέχισαν ο γιός του Σαμουήλ κι ο γιός του Βλάχου Νικουλίτσα, φρουράρχου Σερβίων Κοζάνης και διοικητή της ευρύτερης περιοχής. Ο Νικουλίτσα αντιστάθηκε σθεναρά, αλλά οι πολύ ισχυρότεροι Βυζαντινοί κατέλαβαν τα Σέρβια. Αιχμαλώτισαν τον Νικουλίτσα και τον οδήγησαν στην Κωνσταντινούπολή. Του απένειμαν τον ανώτατο τίτλο του πατρικίου, ελπίζοντας να τον δέσουν στο Βυζαντινό άρμα. Αυτός, όμως, με την πρώτη ευκαιρία δραπέτευσε και επέστρεψε στην πατρίδα του και ενώθηκε με τους επαναστάτες. Προσπάθησε να ανακαταλάβει τα Σέρβια, αλλά απέτυχε, συνελήφθη και φυλακίστηκε.

Την άνοιξη του 1016 οι Βυζαντινοί εισέβαλαν στην Αλμωπία και ανάγκασαν τους υπερασπιστές της να οχυρωθούν στο φρούριο των Μογλενών. Ήταν τέτοια η αντίσταση υπερασπιστών, ώστε αναγκάστηκε να έρθει στην περιοχή ο ίδιος ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β’. Οι Βυζαντινοί αφού κατέστρεψαν την κωμόπολη των Μογλενών, απ’ όπου πήρε και το όνομά της η επαρχία Αλμωπίας, εκτρέποντας τα νερά του Μογκλενίτσα, υπέσκαψαν τα θεμέλια του φρουρίου και ανάγκασαν τους υπερασπιστές να παραδοθούν.

Οι υπερασπιστές του φρουρίου χαρακτηρίζονται από τους Βυζαντινούς και τους Νεοέλληνες ως Βούλγαροι. Βούλγαροι, όμως, υπήρχαν μόνο στη σημερινή βόρεια Βουλγαρία. Οι κατά τόπους ηγεμόνες είχαν φρουρές από άνδρες της γύρω περιοχής. Οι υπερασπιστές δηλαδή του φρουρίου Μογλενών ήταν κάτοικοι κυρίως της επαρχίας μας. Εξάλλου υπήρχε και ένα φρούριο στη Νότια, η οποία τότε κατοικούνταν από Βλάχους, όπως και τα περισσότερα από τα γύρω χωριά. Οι Βυζαντινοί στη συνέχεια κατέλαβαν κι εκείνο το φρούριο, το οποίο επίσης χαρακτήριζαν ως Βουλγάρικο. Ο Βασίλειος Β’ που χαρακτηρίζεται από το Βυζαντινό σκοταδισμό ως ελευθερωτής, ήταν Αρμένιος στην καταγωγή. Αυτός και η δυναστεία στην οποία ανήκε ονομάστηκε Μακεδονική, επειδή την εποχή εκείνη η Αδριανούπολη, που ήταν η γενέτειρά τους, ανήκε στο Θέμα Μακεδονίας.

Οι κάτοικοι της Αλμωπίας οφείλουν να τιμούν τον Σαμουήλ, τον Νικουλίτσα κι άλλους τοπικούς ηγεμόνες, που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας τους κι όχι τους αγωνιστές ξένων χωρών.

Όσοι θέλουν να μάθουν την πραγματική ιστορία του τόπου μας και της ευρύτερης Μακεδονίας, πρέπει να διαβάσουν άλλους συγγραφείς και να ξεχάσουν όσα τους έμαθε ο Βυζαντινός και Νεοελληνικός σκοταδισμός.

Τραϊανός Πασόης  

-  Ιούνιος 2021