Ό,τι συνοψίζει η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας τα ζήσαμε και τα ζούμε με αμείωτη ένταση: «Συνεχίστηκαν οι αναφορές για παράνομη χρήση βίας κατά ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών. Ένας Ρομά άντρας πυροβολήθηκε θανάσιμα κατά τη διάρκεια καταδίωξης από την αστυνομία. Οι επαναπροωθήσεις και οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά των προσφυγισσών/-ύγων και των μεταναστριών/-ών συνεχίστηκαν, παρά τις συστηματικές διαψεύσεις των αρχών. Η καταστολή των αρχών κατά των ΜΚΟ και όσων εργάζονται για τη βοήθεια των προσφυγισσών/-ύγων συνεχίστηκε. Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης για τη στρατιωτική υπηρεσία συνεχίστηκαν. Ενώ η βία κατά των γυναικών κλιμακωνόταν, το κοινοβούλιο ψήφισε ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για την επιμέλεια των παιδιών που θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας».
«Τα πλούσια κράτη συνέργησαν με εταιρικούς κολοσσούς το 2021 για να παραπλανήσουν τους ανθρώπους με κενά συνθήματα και ψεύτικες υποσχέσεις για μια δίκαιη ανάκαμψη από την πανδημία, σε μια από τις μεγαλύτερες προδοσίες της εποχής μας», δηλώνει σήμερα η Διεθνής Αμνηστία, κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσής της για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο.
Ιστορικό
Η Ελλάδα αντιμετώπισε μια οικολογική καταστροφή μετά τις πυρκαγιές που κατέστρεψαν πάνω από 900.000 εκτάρια δασών και γεωργικών εκτάσεων
Βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση
Συνεχίστηκαν οι αναφορές για άσκοπη και υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών και άλλων ατόμων. Τον Μάρτιο, πλάνα που έδειχναν την παράνομη χρήση βίας εναντίον νεαρού άντρα από αστυνομικό κατά τη διάρκεια ελέγχου εγγράφων κόβιντ προκάλεσαν την οργή της κοινής γνώμης και ξεσήκωσαν πολλές διαδηλώσεις. Διατάχθηκε πειθαρχική έρευνα και ένας αστυνομικός τέθηκε σε διαθεσιμότητα από τα καθήκοντά του, ενώ η εισαγγελία της Αθήνας διέταξε ποινική έρευνα. Δύο διαδηλωτές που συμμετείχαν σε μία από τις διαδηλώσεις του Μαρτίου κατήγγειλαν ότι βασανίστηκαν από αστυνομικούς της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής κατά τη διάρκεια της ανάκρισής τους και υπέβαλαν μήνυση.
Τον Απρίλιο, δικαστήριο της Αθήνας έκρινε ότι η αστυνομία ευθύνεται για τους απειλητικούς για τη ζωή τραυματισμούς που υπέστη ο διαδηλωτής Γιάννης Καυκάς τον Μάιο του 2011 και του επιδίκασε αποζημίωση. Τον Σεπτέμβριο, οι αρχές άσκησαν έφεση κατά της απόφασης.
Δικαίωμα στη ζωή
Τον Οκτώβριο, δικαστήριο της Αθήνας ξεκίνησε εκ νέου την εκδίκαση της υπόθεσης δύο ατόμων και τεσσάρων αστυνομικών που κατηγορούνται για τον θάνατο του ΛΟΑΤΙ ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου τον Σεπτέμβριο του 2018.Κατά τη διάρκεια του ίδιου μήνα, ο Νίκος Σαμπάνης, ένας άοπλος 18χρονος Ρομά πέθανε μετά από θανάσιμο πυροβολισμό από την αστυνομία. Ένα 16χρονο Ρομά αγόρι, επίσης άοπλο, υπέστη σοβαρά τραύματα. Εφτά αστυνομικοί κατηγορήθηκαν για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο. Έγιναν εκκλήσεις προς τις αρχές να διεξαγάγουν ενδελεχείς πειθαρχικές και ποινικές έρευνες, μεταξύ άλλων για πιθανά ρατσιστικά κίνητρα.
Δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών
Επαναπροωθήσεις
Οι επαναπροωθήσεις και οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά προσφυγισσών/-ύγων και μεταναστριών/-ών στα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα συνεχίστηκαν, παρά τις συστηματικές διαψεύσεις των ελληνικών αρχών.
Τον Ιούνιο, μέσω των μαρτυριών 16 θυμάτων, η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε 21 περιστατικά ομαδικών επαναπροωθήσεων προς την Τουρκία το 2020, που πραγματοποιήθηκαν από άτομα τα οποία εμφανίζονταν να ανήκουν στις αστυνομικές αρχές και από άτομα με πολιτικά ή μη διακριτικά ρούχα. Τα περιστατικά εκτιμάται ότι επηρέασαν περίπου 1.000 άτομα.
Πολλά θύματα υπέστησαν αυθαίρετη κράτηση και κακομεταχείριση, που σε ορισμένες περιπτώσεις ισοδυναμούσε με βασανιστήρια. Κανένα από τα ερωτηθέντα άτομα δεν είχε τη δυνατότητα να ζητήσει άσυλο ή να αμφισβητήσει την επιστροφή του. Η έρευνα, σε συμφωνία με στοιχεία από άλλους αξιόπιστους φορείς, έδειξε ότι οι επαναπροωθήσεις ήταν η de facto πολιτική συνοριακής διαχείρισης της Ελλάδας. Περισσότερες επαναπροωθήσεις καταγράφηκαν κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Τον Αύγουστο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι η αποδέσμευση πρόσθετης χρηματοδότησης για δραστηριότητες συνοριακών ελέγχων στην Ελλάδα θα εξαρτηθεί από το εάν η χώρα θα δημιουργήσει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης των συνόρων. Ενώ δεν είχε ακόμη δημιουργηθεί νέος μηχανισμός για τον σκοπό αυτόν, η κυβέρνηση προσδιόρισε την Εθνική Αρχή Διαφάνειας ως αρμόδια για τη διερεύνηση περιστατικών επαναπροωθήσεων. Οι ΜΚΟ, ωστόσο, αμφισβήτησαν την ανεξαρτησία αυτού του φορέα.
Αρκετές υποθέσεις επαναπροωθήσεων παρέμεναν σε εκκρεμότητα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Πρόσβαση στο άσυλο
Τον Ιούνιο, η κυβέρνηση χαρακτήρισε την Τουρκία ως «ασφαλή χώρα» για αιτούσες/-ντες άσυλο από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, όπως ίσχυε ήδη για τις/τους Σύριες/-ους στο πλαίσιο του συμφώνου μετανάστευσης Ε.Ε.-Τουρκίας. Ο χαρακτηρισμός αυτός σημαίνει ότι οι αιτήσεις ασύλου στην Ελλάδα από αυτές τις εθνικότητες μπορούν πλέον να θεωρούνται απαράδεκτες και οι αιτούσες/-ντες να επιστρέφουν στην Τουρκία. Η απόφαση αυτή αγνόησε το γεγονός ότι η Τουρκία αρνούνταν να δεχτεί επιστροφές υπό το σύμφωνο Ε.Ε.-Τουρκίας από τον Μάρτιο του 2020. Δεν έλαβε επίσης υπόψη τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αιτούσες/-ντες άσυλο και οι μετανάστριες/-ες στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων επιστροφών και των εμποδίων στην πρόσβαση στην προστασία.
Συνθήκες υποδοχής
Οι θαλάσσιες αφίξεις συνέχισαν να μειώνονται απότομα σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο αριθμός των προσφυγισσών/-ύγων και των μεταναστριών/-ών στα νησιά του Αιγαίου. Κατά τη διάρκεια του έτους, τουλάχιστον 86 άνθρωποι που επιχείρησαν να διασχίσουν το Αιγαίο αναφέρθηκαν ως νεκροί ή αγνοούμενοι. Αφού ο καταυλισμός της Μόριας καταστράφηκε από πυρκαγιά το 2020, άρχισαν οι εργασίες για την αντικατάσταση των ανοιχτών καταυλισμών με «Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές Νησιών» (ΚΕΔΝ), που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. Από τον Νοέμβριο, στο νησί της Σάμου, οι αρχές κράτησαν παράνομα ορισμένα από τα διαμένοντα στα ΚΕΔΝ άτομα, εμποδίζοντάς τα να εξέλθουν από τις εγκαταστάσεις. Η απόφαση αφορούσε αιτούσες/-ντες άσυλο χωρίς έγκυρο έγγραφο καταγραφής («κάρτα ασύλου»), συμπεριλαμβανομένων των νεοεισερχομένων για τους οποίους δεν είχαν ακόμη εκδοθεί και των ατόμων με ανεπιτυχείς αιτήσεις ασύλου.
Τον Δεκέμβριο, αποφασίζοντας για την υπόθεση ενός Αφγανού κατοίκου της δομής, τοπικό δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση εξόδου ήταν παράνομη και διέταξε την άρση της. Στο τέλος του έτους, ωστόσο, οι κάτοικοι του ΚΕΔΝ που δεν διέθεταν έγκυρη κάρτα εξακολουθούσαν γενικά να μην μπορούν να εξέλθουν. Οι συνθήκες υποδοχής στον προσωρινό καταυλισμό του Μαυροβουνίου στη Λέσβο, όπου ζούσαν τα άτομα που είχαν εκτοπιστεί από τη Μόρια μετά τις πυρκαγιές, εξακολουθούσαν να προκαλούν ανησυχία.
Δικαιώματα των παιδιών
Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων διαπίστωσε ότι η Ελλάδα παραβιάζει αρκετές διατάξεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη. Η απόφαση επικεντρώθηκε στην ακατάλληλη στέγαση των συνοδευόμενων και ασυνόδευτων παιδιών μεταναστριών/-ών και αιτουσών/-ούντων άσυλο και στην αδυναμία να διασφαλιστεί η προστασία τους από βλάβες. Η επιτροπή διαπίστωσε επίσης παραβιάσεις σε σχέση με το σύστημα επιτροπείας της Ελλάδας, την κράτηση των ασυνόδευτων παιδιών μεταναστριών/-ών σε «προστατευτική επιτήρηση», τη μη παροχή επίσημης εκπαίδευσης στα παιδιά στα νησιά και του δικαιώματος στην υγεία.
Δικαίωμα στην υγεία
Οι ΜΚΟ που διεξάγουν εκστρατεία για το άνοιγμα της πρόσβασης στα εμβόλια κατά του κόβιντ για άτομα χωρίς έγγραφα ανέφεραν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Νομική διάταξη που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο διεύρυνε τις δυνατότητες για τις/τους μετανάστριες/-ες χωρίς χαρτιά να εγγραφούν για εμβολιασμό και να λάβουν το σχετικό πιστοποιητικό, και εισήγαγε εγγυήσεις κατά της απέλασης. Τον Δεκέμβριο, μια υπουργική απόφαση επέτρεψε στους φορείς της κοινωνίας των πολιτών να χορηγούν εμβόλια σε ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν έχουν έγγραφα.
Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Τον Μάρτιο, τρεις ειδικοί εισηγητές του ΟΗΕ εξέφρασαν ανησυχίες για τις νέες περιοριστικές απαιτήσεις εγγραφής που θεσπίστηκαν το 2020 για τις ΜΚΟ που εργάζονται με μετανάστριες/-ες και προσφύγισσες/-όσφυγες.
Τον Νοέμβριο, χρόνια μετά την αρχική τους σύλληψη και την απελευθέρωσή τους με εγγύηση το 2018, οι υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων Sarah Mardini και Séan Binder μαζί με άλλα 22 μέλη της ΜΚΟ Emergency Response Centre International, αντιμετώπισαν δίκη στη Λέσβο για ορισμένες από τις κατηγορίες που τους έχουν απαγγελθεί. Αυτές περιλάμβαναν κατηγορίες για κατασκοπεία, παράνομη χρήση ραδιοσυχνοτήτων και πλαστογραφία, και προέκυψαν από το έργο τους στη διάσωση και τη βοήθεια προσφυγισσών/-ύγων. Η δίκη αναβλήθηκε και το θέμα παραπέμφθηκε σε ανώτερο δικαστήριο. Η έρευνα για τις υπόλοιπες κατηγορίες εναντίον της ομάδας παρέμεινε σε εκκρεμότητα.
Ελευθερία συνάθροισης
Οι ελληνικές αρχές δεν διευκόλυναν και συνέχισαν να παρεμβαίνουν παράνομα στο δικαίωμα της ελευθερίας στην ειρηνική συνάθροιση. Στα τέλη Ιανουαρίου, ο επικεφαλής της αστυνομίας εισήγαγε γενική απαγόρευση των δημόσιων υπαίθριων συγκεντρώσεων άνω των 100 ατόμων επικαλούμενος λόγους δημόσιας υγείας. Αρκετές ειρηνικές συγκεντρώσεις διαλύθηκαν από την ελληνική αστυνομία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Διακρίσεις
Τον Απρίλιο, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας ανέφερε 107 περιστατικά ρατσιστικής βίας όπως καταγράφηκαν το 2020. Μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου, αναφέρθηκαν εγκλήματα μίσους από μέλη ακροδεξιών ομάδων και άλλων ατόμων εναντίον μεταναστριών/-ών, φοιτητριών/-ών και μελών πολιτικών κομμάτων στην Κρήτη, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Δικαιώματα αντιρρησιών συνείδησης
Συνεχίστηκαν οι σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης ως προς τη στρατιωτική θητεία, συμπεριλαμβανομένων επανειλημμένων διώξεων, προστίμων και συλλήψεων. Στο τέλος του έτους εκκρεμούσαν προσφυγές στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο κατά της διακριτικής απόρριψης αιτήσεων για το καθεστώς του αντιρρησία συνείδησης. Η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έθεσε ερωτήματα σχετικά με τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης, και την τιμωρητική και με διακρίσεις «εναλλακτική υπηρεσία», τα οποία θα πρέπει να εξεταστούν στην επόμενη περιοδική έκθεση της Ελλάδας. Η Ελλάδα έλαβε επίσης συστάσεις σχετικά με το θέμα στο πλαίσιο της Οικουμενικής Περιοδικής Αξιολόγησης (UPR).
Σε μια απόφαση-ορόσημο τον Δεκέμβριο, η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ διαπίστωσε πολλαπλές παραβιάσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και τα Πολιτικά Δικαιώματα στην υπόθεση του αντιρρησία συνείδησης Λάζαρου Πετρομελίδη.
Βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών
Κατά τη διάρκεια του έτους, 17 γυναίκες δολοφονήθηκαν από τους συντρόφους τους ή τους πρώην συντρόφους τους. Οι δολοφονίες τους ανέδειξαν το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας και επανέφεραν τις εκκλήσεις των ομάδων για τα δικαιώματα των γυναικών να χρησιμοποιηθεί ο όρος «γυναικοκτονία» στον δημόσιο διάλογο και στη νομοθεσία. Από τον Ιανουάριο, το ελληνικό #MeToo έριξε φως σε δεκάδες αναφορές βιασμών και σεξουαλικών παρενοχλήσεων στον αθλητισμό και τον πολιτισμό, όπου πολλές γυναίκες μίλησαν δημόσια για την κακοποίησή τους.
Μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου, ομάδες γυναικείων και ανθρώπινων δικαιωμάτων ζήτησαν την απόσυρση του νομοσχεδίου για την επιμέλεια των παιδιών, το οποίο θα έθετε σε μεγαλύτερο κίνδυνο τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και θα παραβίαζε την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού. Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο, το οποίο έγινε νόμος τον Μάιο, διακινδυνεύει να δώσει στους δράστες βίας και κακοποίησης πρόσβαση στα θύματά τους, και μάλιστα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
Δικαίωμα στην υγεία
Στις αρχές Νοεμβρίου, καθώς η Ελλάδα ανέφερε τον υψηλότερο ημερήσιο μέσο όρο μολύνσεων από κόβιντ από την αρχή της πανδημίας, τα συνδικάτα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας ζήτησαν περισσότερη χρηματοδότηση και την πρόσληψη πολύ περισσότερου μόνιμου προσωπικού για την ενίσχυση του αποδυναμωμένου Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Ανησυχίες εκφράστηκαν για τον τιμωρητικό και μεροληπτικό χαρακτήρα του προστίμου των 100 ευρώ μηνιαίως που επιβάλλεται σε άτομα άνω των 60 ετών εάν δεν συμμορφώνονται με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό για τον κόβιντ, μετά την εφαρμογή σχετικής νομοθετικής διάταξης από το κοινοβούλιο στις αρχές Δεκεμβρίου.
Δικαιώματα των κρατουμένων
Τον Ιανουάριο, ο Δημήτρης Κουφοντίνας, μέλος της ένοπλης ομάδας Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη, ξεκίνησε απεργία πείνας για να διαμαρτυρηθεί για την απόφαση της κυβέρνησης να τον μεταφέρει στις φυλακές Δομοκού και όχι στις φυλακές Κορυδαλλού σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Παρά τη σημαντική επιδείνωση της υγείας του, οι αρχές αρνήθηκαν να δεχτούν το αίτημά του. Τον Μάρτιο, ο Δημήτρης Κουφοντίνας τερμάτισε την απεργία πείνας του.
Στα τέλη Αυγούστου, η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων εξέφρασε την ανησυχία της για την αναφερόμενη αύξηση των περιπτώσεων κόβιντ στις φυλακές, τον περιορισμένο αριθμό υγειονομικού προσωπικού και τις συνθήκες υπερπληθυσμού.
Παγκόσμια εικόνα
- Φίμωση της κοινωνίας των πολιτών με όπλο την κατάχρηση της ψηφιακής τεχνολογίας
- Ακραία φτωχοποίηση
- Παραβιάσεις σε μαζική κλίμακα
- Ψεύτικες υποσχέσεις για δίκαιη ανάκαμψη από τον κόβιντ
- Πλήρης αποτυχία της παγκόσμιας κοινότητας να αντιμετωπίσει τον πολλαπλασιασμό των συγκρούσεων
Κάθε χρόνο, η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, διατυπώνοντας μια σειρά συστάσεων προς τις κυβερνήσεις και τους παγκόσμιους φορείς. Το 2021, κατάγραψε περισσότερες από 150 χώρες.
Το συμπέρασμα: «Το 2021 θα έπρεπε να είναι ένα έτος επούλωσης και ανάκαμψης. Αντ' αυτού, έγινε εκκολαπτήριο βαθύτερης ανισότητας και μεγαλύτερης αστάθειας, μια κληρονομιά καυστική για τα επόμενα χρόνια». Agnes Calamard, γενική γραμματέας Διεθνούς Αμνηστίας
Σε πολλές από από τις 150 χώρες, η Ελλάδα είναι μία από αυτές, οι ήδη περιθωριοποιημένοι άνθρωποι πλήρωσαν το μεγαλύτερο κόστος για τις σκόπιμες πολιτικές επιλογές λίγων προνομιούχων.
Το δικαίωμα στην υγεία και στη ζωή παραβιάστηκε σε μαζική κλίμακα,
εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν να αγωνίζονται για να τα βγάλουν πέρα,
πολλοί έμειναν άστεγοι, τα παιδιά έμειναν εκτός εκπαίδευσης, η φτώχεια
αυξήθηκε.
Πουλώντας ψεύτικες υποσχέσεις για δίκαιη ανάκαμψη από τον κόβιντ και για την αντιμετώπιση των βαθιά ριζωμένων ανισοτήτων οι παγκόσμιοι ηγέτες συνέργησαν με εταιρικούς κολοσσούς για να συσσωρεύσουν εξουσία και κέρδη.
Η πλήρης αποτυχία της παγκόσμιας κοινότητας να αντιμετωπίσει τον πολλαπλασιασμό των συγκρούσεων έσπειρε τους σπόρους για περαιτέρω κλιμάκωση. Ο αντίκτυπος έχει επηρεάσει τις πιο περιθωριοποιημένες κοινότητες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, επισημαίνει η Διεθνής Αμνηστία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου