ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΜΑΝΩΛΗ ΚΟΖΑΔΙΝΟ

 ΠΑΝΕΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ

ΛΟΥΤΡΟΠΟΛΕΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ .

Παρούσες προκλήσεις για τον Ελληνικό Θερμαλισμό

Μανώλης Κοζαδίνος, Ιατρός θερμαλιστής,Επιστημονικός συνεργάτης του Πανελλήνιου

Συλλόγου φίλωνΙαματικών Πηγών και Ιαματικών Πόλεων Ελλάδας,

loutropoleis.comΑθήνα, Ελλάδα, kosadinos@hotmail.com, +30 6937 762 930

Εισαγωγή

Η σύγχρονη θεραπευτική χρήση των ιαματικών πηγών περιλαμβάνειπαγκοσμίως ένα

ευρύ φάσμα μέσων για την εφαρμογή ιατρικήςθεραπείας και επίτευξη ευεξίας

γενικότερα. Το πλαίσιο τουΕλληνικού Θερμαλισμού εμπεριέχει ελπιδοφόρες προοπτικές

για τηναξιοποίηση των ιαματικών φυσικών πόρων (ΙΦΠ). Οι πρωτοβουλίεςσυνεργασίας

με διεθνείς ειδικούς μπορούν να βοηθήσουν τηνΕλλάδα να ανέλθει στην πρώτη γραμμή

του τουρισμού spa καιευεξίας διεθνώς.

Η ενσωμάτωση της τεκμηριωμένης έρευνας και ιατρικήςπαρέμβασης στις προσφορές

υπηρεσιών spa μπορεί να ενισχύσειτην αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα αυτών

των θεραπειών.

Επιπλέον, η προβολή της Ελλάδας ως προορισμού αναζήτησηςολιστικής ψυχοσωματικής

ευεξίας, χάρη στην αξιοποίηση των θεραπευτικών ευεργετημάτων των ιαματικών

φυσικών πόρων της,μπορεί να προσελκύσει το υγειονομικά συνειδητοποιημένο

κοινόδιεθνών επισκεπτών. Ευθυγραμμιζόμενος με τις παγκόσμιες τάσειςκαι δίνοντας

έμφαση στην ποιότητα και την καινοτομία, οΕλληνικός Θερμαλισμός έχει την

δυνατότητα κατάκτησης ηγετικήςθέσης στο εξελισσόμενο διεθνές τοπίο του spa και των

υπηρεσιών ευεξίας.

Ιατρική χρήση Ιαματικών Φυσικών Πόρων (ΙΦΠ) ως έγκριτησυμπληρωματική

θεραπεία

Οι θερμές πηγές και τα μεταλλικά νερά, πιστεύεται ότι έχουνθεραπευτικές ιδιότητες και

οι άνθρωποι τα αναζητούν για νααντιμετωπίσουν διάφορες ιατρικές παθήσεις. Αν και

οιεπιστημονικές ενδείξεις ποικίλλουν σε εγκυρότητα, οι ομάδεςπαθήσεων που μπορούν

να ωφεληθούν από τις θεραπείες με χρήση ΙΦΠ περιλαμβάνουν:

1. Μυοσκελετικές παθήσεις όπως αρθρίτιδα, ρευματισμούς καιμυϊκούς πόνους.

2. Δερματικές παθήσεις όπως ψωρίαση και έκζεμα.

3. Μετεγχειρητικούς και μετατραυματικούς πόνους καιαποκατάσταση.

4. Παθήσεις της ανώτερης αναπνευστικής οδού, ακόμα άσθμα καιχρόνια αποφρακτική

πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

5. Διαταραχές της περιφερικής κυκλοφορίας

6. Στρες, άγχος και διαταραχές ύπνου

7. Παθήσεις του πεπτικού συστήματος

8. Αποτοξίνωση

Πριν όμως αναζητηθούν για τις συγκεκριμένες παθήσεις θεραπείεςμε χρήση ΙΦΠ, θα

πρέπει να έχει ζητηθεί η γνώμη επαγγελματιών υγείας.

Η ανακούφιση που επιτυγχάνεται μέσω ιαματικών θεραπειών είναι ογενικός κανόνας,

όμως οι ατομικές αντιδράσεις ποικίλλουν.

Από τις προαναφερθείσες ιατρικές καταστάσεις, δυστυχώς, μόνο οιτρεις πρώτες είναι

επιλέξιμες για κάλυψη κόστους από τον ΕΟΠΥΥ.

Οι ιαματικές πηγές περιέχουν χημικά στοιχεία που πιστεύεται ότιέχουν

θεραπευτικές ιδιότητες, υποβοηθώντας την ανάπαυση καιτην ανάρρωση. Τα

ιαματικά καταστήματα προτείνουν θεραπείεςόπως υδροθεραπεία, λασπόλουτρα,

και μασάζ με χρήση ιαματικούνερού, με στόχο την ανακούφιση των ιατρικών

παθήσεων και τη αύξηση της συνολικής ευεξίας.

Ο Ελληνικός Θερμαλισμός στο γεωγραφικό και πολιτικό του πλαίσιο

Οι ιαματικές πηγές έχουν, στην Ελλάδα ειδικά, μακρά ιστορίαθεραπευτικής χρήσης, που

χρονολογείται από την αρχαιότητα. Στην εποχή μας, οι ευρωπαϊκοί και παγκόσμιοι

ιαματικοί προορισμοίαξιοποιούν τις πηγές ώστε να παράγουν πολυάριθμα οφέλη για την

υγεία.

Η δημοτικότητα ιαματικού τουρισμού εξακολουθεί να αυξάνεται. Προορισμοί όπως το

Baden-Baden στη Γερμανία και το Pamukkaleστην Τουρκία προσελκύουν μεγάλο αριθμό

επισκεπτών. Ιστορικά, οιπεριοχές των Βαλκανίων και της Μεσογείου είναι γνωστές για

την πλούσια παράδοση στη λουτροθεραπεία. Οι προσπάθειες για την προώθηση του

τουρισμού υγείας σε αυτές τις περιοχές παραμένουνενεργές έως σήμερα. Αυτό ισχύει

ενδεικτικά για κρατικούς καιιδιωτικούς φορείς σε χώρες όπως η Κροατία, η Σλοβενία, η

Ελλάδακαι η Τουρκία, που επενδύουν στην ανάπτυξη του τουρισμού spa καιευεξίας,

αξιοποιώντας τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικώνπηγών τους.

Η ελληνική οικονομική κρίση, η οποία κορυφώθηκε τα έτη 2010-2012, είχε σημαντικές

επιπτώσεις σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένου φυσικά του τομέα των ιαματικών

φυσικώνπόρων. Η κρίση επηρέασε τον τομέα με διάφορους τρόπους.

1. Μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα για την πλειοψηφία των Ελλήνων.

2. Οι επενδύσεις και η συντήρηση των ιαματικών εγκαταστάσεων επηρεάστηκαν πολύ

αρνητικά όλα τα χρόνια της οικονομικήςδυσπραγίας.

3. Οι συνολικές μειώσεις στα επιδόματα και επιδοτήσειςκοινωνικής πρόνοιας και υγείας

επηρέασαν αρνητικά την πρόσβασητων πολιτών κατώτερης και μεσαίας τάξης στις

ιαματικέςθεραπείες.

4. Πολλά ιαματικά καταστήματα, ειδικά τα μικρότερα καιοικονομικά πιο ευπαθή,

αντιμετώπισαν κλείσιμο λόγω τηςοικονομικής ύφεσης. Η μαζική μείωση των δημοσίων

δαπανών καιεπενδύσεων οδήγησε στο κλείσιμο των εγκαταστάσεων πουδιαχειριζόταν ο

ΕΟΤ.

Με τη βελτίωση της κατάστασης της εθνικής οικονομίας τηςΕλλάδας, γεννιέται ελπίδα

να αναζωογονηθεί ο τουρισμός ευεξίας, συμπεριλαμβανομένων των ιαματικών

δραστηριοτήτων. Η προβολήτης Ελλάδας ως διεθνούς προορισμού ιαματικού τουρισμού

είναιμια πολύ ελπιδοφόρα στρατηγική.

Η ελληνική πολιτική μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη τουθερμαλισμού μέσω

αποφάσεων και πρωτοβουλιών που σχετίζονταιμε τον τουρισμό, την υγεία, την

περιφερειακή ανάπτυξη, τιςπεριβαλλοντικές πολιτικές, τις διεθνείς σχέσεις. Η

υποστήριξη τουτομέα των ιαματικών από τους πολιτικούς ιθύνοντες μπορεί ναείναι

καθοριστική για την δημιουργία ενός πλαισίου που να ευνοείτην βιώσιμη ανάπτυξη του

ιαματικού τουρισμού στην Ελλάδα.

Ελληνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές κάλυψης εξόδων

Η Ελλάδα διαθέτει ένα δημόσιο σύστημα ασφάλισης υγείας γνωστόως Εθνικός

Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ).

Η λουτροθεραπεία, με θεραπευτική χρήση ιαματικών καιμεταλλικών πηγών, υπάγεται

στο ευρύτερο φάσμα τωνσυμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών. Η κάλυψη

των εξόδων λουτροθεραπείας στο πλαίσιο της ελληνικής δημόσιαςασφάλισης υγείας

υπόκειται συχνά σε αλλαγές στις πολιτικές καιτους κανονισμούς υγειονομικής

περίθαλψης.

Η κάλυψη εξόδων εξαρτάται από παράγοντες όπως η ιατρική αναγκαιότητα της

θεραπείας, η συνταγογράφηση από ειδικευμένοεπαγγελματία υγείας και η τήρηση των

καθιερωμένωνκατευθυντήριων γραμμών. Το ύψος της κάλυψης είναι γενικά

πολύχαμηλότερο από εκείνο σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπως η Γαλλία, η Γερμανία

ή η Ιταλία.

Οι πολιτικές κάλυψης του κόστους της λουτροθεραπείας ποικίλλουναπό κράτος σε

κράτος μέσα στην Ευρώπη. Κάθε χώρα έχει το δικότης σύστημα υγειονομικής

περίθαλψης με διαφορετικούςκανονισμούς και πολιτικές.

Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει να διευκολύνει τη διασυνοριακή πρόσβαση στην

υγειονομική περίθαλψη μέσω της Οδηγίας για ταδικαιώματα των ασθενών στη

διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη,οι διαδικασίες επιστροφής εξόδων μπορεί να είναι

περίπλοκες. Σεπολλές περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να πληρώσουνεκ

των προτέρων για τις θεραπείες σε άλλη χώρα ώστε στην συνέχεια να μπορέσουν να

ζητήσουν επιστροφή χρημάτων από τον εθνικό τους ασφαλιστικό φορέα υγείας.

Παρούσες και μελλοντικές προοπτικές του Ελληνικού Θερμαλισμού.

Η Ελλάδα είναι προικισμένη με πολυάριθμους θερμομεταλλικούςιαματικούς φυσικούς

πόρους, οι οποίοι εκτείνονται σε ολόκληρη τηνεθνική επικράτεια και τις δεκατρείς

διοικητικές της περιφέρειες.

Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε εδώ σε συγκεκριμένους ιαματικούςσταθμούς ή

λουτροπόλεις αφού οι περισσότεροι από αυτούς είναιευρέως γνωστοί στο ελληνικό

κοινό, και φυσικά στα μέλη τουΣυλλόγου μας.

Μεταξύ περίπου 120 ιαματικών φυσικών που έχουν πιστοποιηθεί γιατις θεραπευτικές

τους ιδιότητες, περίπου τρεις δωδεκάδεςπροτείνουν ιαματικές εγκαταστάσεις και

καταλύματα, καθιστώντας τους ελκυστικούς προορισμούς για όσους αναζητούνιαματικές

εμπειρίες.

Οι επισκέπτες έρχονται σε αυτές τις τοποθεσίες όχι μόνο γιαπιθανά οφέλη για την υγεία

αλλά και για χαλάρωση και απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος.

Οι προσπάθειες για την προώθηση του τουρισμού υγείας και τωνυπηρεσιών που

σχετίζονται με τα ιαματικά θα πρέπει να είναισυνεχείς, με επενδύσεις σε υποδομές,

μάρκετινγκ και συνεργασίεςδημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ΣΔΙΤ. Η χώρα μας θα πρέπει

νααναδειχθεί ως διεθνής προορισμός χαλάρωσης, αναζωογόνησης,και θεραπείας με

φυσικά μέσα, δίνοντας έμφαση στις θεραπευτικέςιδιότητες των ιαματικών νερών της.

Η διαχείριση των ιαματικών φυσικών πόρων γίνεται με ποικίλαμοντέλα ιδιοκτησίας και

διαχείρισης. Η δημόσια ιδιοκτησία είναισυνήθης, καθώς και η επίβλεψη των ιαματικών

πηγών από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και μέχρι πρόσφατα η διαχείριση τωνεπενδύσεων

και η λειτουργία των εγκαταστάσεων. Υπάρχουν επίσης ιδιωτικά ιαματικά καταστήματα,

όπου εταιρείες ή ιδιώτεςαναπτύσσουν και λειτουργούν τις εγκαταστάσεις με σκοπό

τοκέρδος. Ορισμένες ιαματικές πηγές λειτουργούν ως μέρος κέντρωνευεξίας ή

ξενοδοχείων, συνδυάζοντας θεραπευτικούς πόρους μευπηρεσίες φιλοξενίας. Οι

συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα(ΣΔΙΤ) που περιλαμβάνουν συνεργασία μεταξύ

κρατικών καιιδιωτικών φορέων θα πρέπει να στοχεύουν στη βελτιστοποίηση της

χρήσης των πόρων εξασφαλίζοντας παράλληλα την πρόσβαση τουκοινού. Τα ποικίλα

μοντέλα καλύπτουν διαφορετικέςπροτεραιότητες, με γνώμονα είτε το κέρδος, είτε το

κοινό όφελοςή συνδυασμό και των δύο.

Η ιαματική λουτροθεραπεία έχει στην Ελλάδα πολιτιστική σημασίαβαθιά ριζωμένη στην

ιστορία της χώρας μας. Είναι γνωστό ότι οιαρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν τις

θεραπευτικές ιδιότητες τωνιαματικών πηγών και ενσωμάτωναν τη λουτροθεραπεία στην

καθημερινότητά τους.

Η έννοια του «βαλανείου» ή λουτρού ήταν αναπόσπαστο κομμάτιτου ελληνικού

πολιτισμού, και τα ιαματικά λουτρά εξυπηρετούσανκοινωνικούς, θρησκευτικούς και

ιατρικούς σκοπούς.

Στη σύγχρονη Ελλάδα, η πολιτισμική διάσταση των ιαματικών λουτρών εξακολουθεί να

υπάρχει. Αυτές οι δραστηριότητες συχνάθεωρούνται όχι μόνο ως μέσο χαλάρωσης και

ευεξίας αλλά και ωςμέσο επανασύνδεσης με τις αρχαίες παραδόσεις. Η αποδοχή των

θεραπευτικών ιδιοτήτων των ιαματικών πηγών συχνά συνδέεται μετην ιδέα της ολιστικής

υγείας, σε ευθεία προέκταση της αρχαίαςελληνικής φιλοσοφίας και της έννοιας της

αρμονίας μεταξύ νου καισώματος.

Επιπλέον, η προώθηση του τουρισμού υγείας, η προσέλκυσηεπισκεπτών που αναζητούν

τα ιατρικά οφέλη της λουτροθεραπείας,ευνοεί ταυτόχρονα την πρόσβαση σε μια

ολόπλευρη πολιτιστική εμπειρία. Οι ελληνικοί ιαματικοί προορισμοί συχνά προσφέρουν

τοπικές παραδόσεις, φιλοξενία, γαστρονομία, επίσηςαρχαιολογικές, ιστορικές και

πνευματικές εμπειρίες, προσφέροντας, παράλληλα με την ευεξία, μια ολοκληρωμένη

πολιτισμική εμπειρία στους επισκέπτες.

Συνολικά, οι δραστηριότητες ιαματικών λουτρών στην Ελλάδαείναι συνυφασμένες με

την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας,συνδυάζοντας την αρχαία σοφία με τις σύγχρονες

πρακτικές γιατην προώθηση της υγείας και της χαλάρωσης.

Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη του θερμαλισμού στην Ελλάδα θαμπορούσε να ωφεληθεί

από μεταρρυθμίσεις και στρατηγικέςπρωτοβουλίες.

Ακολουθούν ορισμένοι πιθανοί τομείς εστίασης:

1. Επένδυση στις υποδομές, διάθεση πόρων για τη βελτίωση καισυντήρηση των

ιαματικών εγκαταστάσεων.

2. Ρυθμιστικό πλαίσιο, που να θεσπίζει σαφείς και υποστηρικτικούςκανόνες για τον

τομέα των ιαματικών, σε σχέση με την αδειοδότηση, τα κριτήρια ποιότητας και τα μέτρα

ασφαλείας.

3. Ανάπτυξη στοχευμένων εκστρατειών μάρκετινγκ για την προβολή της Ελλάδας ως

κορυφαίου προορισμού spa,

αναδεικνύοντας τις μοναδικές θεραπευτικές ιδιότητες τωνιαματικών πηγών, τις

πολιτιστικές πτυχές και τη συνολική εμπειρίαευεξίας.

4. Επένδυση σε προγράμματα κατάρτισης επαγγελματιών τουτομέα των ιαματικών και

βελτίωυση της ποιότητας των υπηρεσιών.

5. Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέαγια από κοινού

επενδύσεις σε υποδομές spa, πρωτοβουλίεςμάρκετινγκ και έρευνα.

6. Ανάπτυξη της έρευνας για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών και των

θεραπειών.

7. Βελτίωση της υποδομής μεταφορών για τη βελτίωση τηςπρόσβασης στους ιαματικούς

προορισμούς.

8. Περιβαλλοντική αειφορία με την υιοθέτηση φιλικών προς τοπεριβάλλον πρακτικών

από τις ιαματικές επιχειρήσεις με στόχο τη διατήρηση και προστασία του φυσικού

περιβάλλοντος των ιαματικών πηγών.

Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, εάν εφαρμοστούν στρατηγικά, μπορούννα συμβάλουν

στη βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα spa στην Ελλάδα,ενισχύοντας την

ανταγωνιστικότητά του στο παγκόσμιο επίπεδοτου τουρισμού ευεξίας.

Διασυνοριακή και ευρύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία

Η διασυνοριακή συνεργασία στον κλάδο των ιαματικών σταΒαλκάνια και την

Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποφέρει πολλάοφέλη, ενισχύοντας την περιφερειακή

ανάπτυξη και συνεργασία. Ακολουθούν πιθανοί τομείς συνεργασίας:

1. Τυποποίηση και διασφάλιση ποιότητας

2. Κοινές πρωτοβουλίες μάρκετινγκ για παρότρυνση τωνεπισκεπτών να ανακαλύψουν

πολλαπλούς προορισμούς.

3. Διασυνοριακά προγράμματα κατάρτισης για επαγγελματίες spa4. Κοινή έρευνα και

ανάπτυξη

5. Ανάπτυξη υποδομών με τη συγκέντρωση πόρων,συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης

διασυνοριακών διαδρομών spa, και διευκόλυνση των τουριστών στην επίσκεψη

πολλαπλών προορισμών spa στα Βαλκάνια.

6. Εναρμονισμένο κανονιστικό πλαίσιο

7. Διασυνοριακές πρωτοβουλίες περιβαλλοντικής βιωσιμότητας

Η επιστημονική, ιατρική και τεχνική συνεργασία σε όλη την Ευρώπημπορεί να συμβάλει

σημαντικά στην ανάπτυξη του τομέα spa. Οισυλλογικές προσπάθειες μπορούν να

επικεντρωθούν στην έρευναγια την καλύτερη κατανόηση των θεραπευτικών ιδιοτήτων

τωνδιαφόρων ιαματικών νερών, την τυποποίηση των θεραπευτικών πρακτικών spa, την

προώθηση ιατρικών υπολογιστικών εφαρμογώνγια τα ιαματικά.

Η συγκέντρωση τεχνογνωσίας από διάφορες ευρωπαϊκές χώρεςμπορεί να ενισχύσει την

ανταλλαγή γνώσεων, οδηγώντας στην ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών spa, τεχνολογιών

καιπρογραμμάτων ευεξίας. Αυτή η συνεργασία θα μπορούσε ναπεριλαμβάνει κοινά

ερευνητικά έργα, συνέδρια και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την αναβάθμιση των

συνολικώνπροτύπων και της αποτελεσματικότητας των θεραπειών spa σεολόκληρη την

ήπειρο.

Σε ένα τόσο εμπλουτισμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο, ο αναπτυσσόμενοςτομέας του Ελληνικού

Θερμαλισμού μόνο οφέλη μπορεί νααποκομίσει. Η ιατρική χρήση των θερμομεταλλικών

πηγώνγεννήθηκε ιστορικά στη χώρα μας και οι προϋποθέσεις για τηνανανεωμένη

σύγχρονη ανάπτυξη της υπάρχουν και τώρα στην Ελλάδα, περιμένοντας να αξιοποιηθούν

κατάλληλα.