Αύριο 9 Μαρτίου η "Κυριακή της Ορθοδοξίας"

 

Η νηστεία της Σαρακοστής έχει ξεκινήσει και παραδοσιακά την πρώτη Κυριακή των νηστειών η Εκκλησία γιορτάζει την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Ο φετινός εορτασμός «πέφτει» την Κυριακή 9 Μαρτίου. Πρόκειται για ένα σημαντικό γεγονός για τους εκκλησιαστικούς κόλπους καθώς εκείνη την μέρα τιμάται η αναστήλωση των εικόνων που έλαβε χώρα την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Κυριακή της Ορθοδοξίας: Η αναστήλωση των εικόνων, η εικονομαχία και οι ιδιαίτεροι συμβολισμοί

Εικονομαχία είναι η θεολογική και πολιτική διαμάχη που ξέσπασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά το μεγαλύτερο μέρος του 8ου και το πρώτο μισό του 9ου αιώνα, αναφορικά με τη λατρεία των χριστιανικών εικόνων. Εκείνη την εποχή οι κάτοικοι του Βυζαντίου είχαν διχαστεί και διαχωριστεί σε Εικονομάχους και Εικονόφιλους. Οι πρώτοι πρέσβευαν ότι η προσκύνηση εικόνων που απεικονίζουν Αγίους αποτελεί ειδωλολατρική πράξη. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, ο πιστός το μόνο που έχει απέναντί του είναι ένα ζωγραφισμένο ξύλο, το οποίο και προσκυνά. Οι δεύτεροι απαντούσαν ότι η ύπαρξη των εικόνων σε σπίτια και εκκλησίες ήταν απόλυτα φυσιολογική και εντάσσεται στο τελετουργικό, καθώς αποτελούν «βοηθητικό» μέσο για τη λατρεία του Θεού και των Αγίων της Εκκλησίας. Η κόντρα κράτησε 120 χρόνια περίπου. Σε αυτήν την ταραχώδη περίοδο πραγματοποιήθηκε μεταξύ άλλων και η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος (787 μ.Χ.), η οποία αφόρισε τους εικονομάχους και ξεκαθάρισε ότι η λατρεία των εικόνων των Αγίων, του Χριστού και της Παναγίας είναι απόλυτα συμβατή με τον Χριστιανισμό.

Όλα ξεκίνησαν το 726 μ.Χ. όταν ο Αυτοκράτορας Λέοντας Γ' ο Ίσαυρος εξέδωσε διάταγμα, με το οποίο αποδοκίμασε την προσκύνηση των εικόνων, κάνοντας λόγο για ψευδολατρεία. Αφορμή για αυτήν την απόφαση του συγκεκριμένου Αυτοκράτορα, ο οποίος είχε προχωρήσει σε σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις στο Βυζάντιο, ήταν «ορισμένα ακραία φαινόμενα εικονολατρείας» από πιστούς, τα οποία τον έκαναν να πιστεύει ότι η χριστιανική πίστη παρεκκλίνει στην ειδωλολατρεία.

Μέχρι το 741 μ.Χ. που πέθανε, η πολιτική του υπήρξε σχετικά ήπια και οι διατάξεις του «περί απαγορεύσεως και αφαιρέσεως των εικόνων» δεν εφαρμόζονταν στην πράξη με ιδιαίτερο ζήλο. Η κατάσταση άλλαξε άρδην όταν ανέβηκε στον θρόνο ο γιος και διάδοχός του, Κωνσταντίνος Ε΄. Εξαπέλυσε διωγμό κατά των εικόνων και των μοναχών, και συγκάλεσε τη Σύνοδο της Ιερείας (754 μ.Χ.), κατά την οποία καταδικάστηκαν οι θρησκευτικές απεικονίσεις. Μοναχοί και μοναχές υποχρεώθηκαν σε γάμο και πολλές μονές κρατικοποιήθηκαν.

Επί της βασιλείας του γιου του, Λέοντα Δ΄, η πολιτική κατά των εικόνων συνεχίστηκε -ηπιότερα όμως αυτήν τη φορά. Μετά τον πρόωρο θάνατό του η εξουσία περιήλθε στη σύζυγό του και μητέρα του γιου του, Κωνσταντίνου ΣΤ΄, Ειρήνη, η οποία συνεκάλεσε την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια. Σε αυτήν την Σύνοδο ελήφθη η απόφαση να αναστηλωθούν οι εικόνες.

Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Νικηφόρος Α´ είχε άλλη γνώμη και δεν την εφάρμοσε. Ο γαμπρός του, Μιχαήλ Α', στήριξε τους εικονόφιλους. Επί Λέοντος Ε΄ άρχισε με οξύτητα η δεύτερη φάση της Εικονομαχίας. Πιεζόμενος και από τον στρατό, ο αυτοκράτορας διέταξε την καθαίρεση των εικόνων και συγκάλεσε σύνοδο, η οποία κατήργησε τις αποφάσεις της Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου και αναγνώρισε αντ’ αυτής την σύνοδο της Ιερείας.

Ο διάδοχός του, Μιχαήλ Β´, τήρησε επαμφοτερίζουσα πολιτική, δυσαρεστώντας τους πάντες και αφήνοντας το θέμα σε εκκρεμότητα. Ο γιος και διάδοχός του, Μιχαήλ Θεόφιλος, αναδείχθηκε σε υπέρμαχο της Εικονομαχίας και οι απαγορεύσεις των εικόνων και οι διωγμοί των μοναχών επαναλήφθηκαν. Το τέλος της Εικονομαχίας επήλθε το 842 μ.Χ., αμέσως μετά τον θάνατο του Θεόφιλου, με ενέργειες της χήρας του, Θεοδώρας, που ασκούσε την εξουσία επ' ονόματι του ανηλίκου γιου της, Μιχαήλ Γ΄. Το κύρος της Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας ανορθώθηκε, οι εικόνες αναστηλώθηκαν,
τα καταργηθέντα μοναστήρια ανασυστάθηκαν και τα εκκλησιαστικά και μοναστηριακά κτήματα αποδόθηκαν στις εκκλησίες και στις μονές.

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας καθιερώθηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 9ου αιώνα. Πρόκειται για χριστιανική γιορτή, η οποία συνδέεται με την οριστική αναστήλωση των ιερών εικόνων στην Κωνσταντινούπολη από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, το 842 μ.Χ. Εκείνη τη χρονιά μπήκε τέλος στη μακροχρόνια διαμάχη, η οποία έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Εικονομαχία. Κάθε χρόνο σε ανάμνηση «εκείνου του θριάμβου της Ορθοδοξίας» επαναλαμβανόταν στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας λαμπρή τελετή και λιτανεία με μεγάλη πομπή.

Κυριακή της Ορθοδοξίας 2025: Πώς θα εορταστεί φέτος

Στο πλαίσιο αυτό την τιμάται κάθε χρόνο η Κυριακή της Ορθοδοξίας που γιορτάζεται πάντα 42 ημέρες πριν το Πάσχα με μια μεγαλοπρεπή τελετή σε ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων.Στην πανηγυρική λειτουργία της ημέρας αναγιγνώσκεται με ιδιαίτερη έμφαση το

Απολυτίκιο:

"Την άχραντον εικόνα σου προσκυνούμεν αγαθέ, αιτούμενοι συγχώρεσιν των πταισμάτων ημών βουλήσει γαρ ηυδόκησας ανελθείν εν τω Σταυρώ ίνα ρύση ους έπλασες εκ της δουλείας του εχθρού όθεν ευχαρίστως βοώμεν χαράς επλήρωσας τα πάντα ο σωτήρ ημών ο παραγενόμενος εις το σώσαι τον κόσμον."

Τι τρώμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας

Δεδομένου ότι διανύουμε την περίοδο της νηστείας της Σαρακοστής το διατροφολόγιο των πιστών είναι περιορισμένο και η πρώτη Κυριακή των Νηστειών τηρείται απαρέγκλιτα. Οι πιστοί καλούνται να φάνε μόνο νηστίσιμα εδέσματα ήτοι φρούτα και λαχανικά, χόρτα, θαλασσινά, όσπρια αρκεί να είναι αλάδωτα, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, αρτοσκευάσματα και χαλβά. Τα θαλασσινά είναι μια εξαιρετική επιλογή σε περιόδους νηστείας και ιδιαίτερα τα οστρακοειδή και τα μαλάκια, όπως είναι το χταπόδι, το καλαμάρι, τα στρείδια, οι σουπιές, οι γαρίδες, οι καραβίδες και το θράψαλο. Τα θαλασσινά είναι καλή πηγή φωσφόρου, ιωδίου, σιδήρου, μαγνησίου, χαλκού, πρωτεϊνών, βιταμινών B και ω-3 λιπαρών οξέων. Όσα μπορούν να καταναλωθούν με το κέλυφός τους, προσφέρουν ικανοποιητική ποσότητα ασβεστίου. Τέλος, τονίζεται ότι σε καμία περίπτωση δεν εν επιτρέπονται τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Οι πιστοί νηστεύουν την Σαρακοστή το κρέας, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά.

Κυριακή της Ορθοδοξίας 2025: Παρακολουθήστε LIVE την Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης στην ΕΡΤ3

Την Κυριακή 9 Μαρτίου από τις 08:00, η ΕΡΤ3 & η ERT WORLD θα συνδεθούν με το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης προκειμένου να μεταφέρουν στην Ελλάδα και στον απανταχού Ελληνισμό την Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία από την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπου θα εορταστεί με κάθε ιεροπρέπεια και σύμφωνα με την διαμορφωμένη παράδοση μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης, η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Η Θεία Λειτουργία θα τελεστεί στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό Αγ. Γεωργίου. Θα συλλειτουργήσουν ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιος με Αρχιερείς των δύο Εκκλησιών.