Ομιλία της Θ. Τζάκρη

 στην Κοινή Συνεδρίαση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου για την Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων

Η βουλευτής Πέλλας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Θ. Τζάκρη μιλώντας την Τετάρτη 27 Μαΐου 2015 στην Βουλή στην Κοινή Συνεδρίαση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου για την Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (Transatlantic Trade and Investment Partnership - TTIP) ανέφερε καταρχήν ότι:

«Μετά την ολοκλήρωση της “Συνολικής Οικονομικής και Εμπορικής Συμφωνίας CETA ⁽¹⁾” με τον Καναδά, η οποία θα τεθεί σε ισχύ το προσεχές διάστημα, μόλις εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό και τα Εθνικά Κοινοβούλια, η συμφωνία αυτή θα είναι η μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία που έχει υπογραφεί, καθώς θα αφορά 800 εκατομμύρια ανθρώπους και θα καλύπτει πάνω από το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ και ότι πρόκειται για μια συμφωνία στρατηγικής σημασίας, η οποία μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα για την επιχειρηματική δραστηριότητα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Πρόκειται να λειτουργήσει:

·         ως εναρκτήριο λάκτισμα για την περαιτέρω ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας,

·         ως απάντηση σε συγκρούσεις κοντά στα ευρωπαϊκά σύνορα,

·         ως μέσο για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής επιρροής στον υπόλοιπο κόσμο τόσο όσον αφορά το παγκόσμιο εμπόριο όσο και την προώθηση των αξιών μας σε παγκόσμιο επίπεδο,

ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει:

·         νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη σε όλη την Ένωση και

·         μειωμένες τιμές προϊόντων και περισσότερες επιλογές στους καταναλωτές».

Σύμφωνα με την κ. Τζάκρη, το πεδίο της διαπραγμάτευσης είναι ευρύ, διαρθρωμένο σε τρείς οι πυλώνες:

• Την πρόσβαση στην αγορά - δασμοί, συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών και δημόσιες συμβάσεις.
• Το ρυθμιστικό πλαίσιο για όλο και μεγαλύτερη κανονιστική συμβατότητα σε σημαντικούς τομείς όπως τα φάρμακα, καλλυντικά, ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αυτοκίνητα και χημικά, καθώς και τον περιορισμό των τεχνικών εμποδίων στο εμπόριο.
• Τους κανόνες, πεδίο όπου αναπτύσσονται από μέρους των διαπραγματευτών καινοτόμες προσεγγίσεις:

Ø  Για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την εργασία και το περιβάλλον.

Ø  Για το εμπόριο στους τομείς της ενέργειας και των πρώτων υλών.

Ø  Για τη διευκόλυνση των τελωνειακών και εμπορικών συναλλαγών.

Σύμφωνα με τη βουλευτή «οι τελευταίες εκτιμήσεις δείχνουν ότι μια συνολική και φιλόδοξη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ θα μπορούσε να αποφέρει συνολικά ετήσια κέρδη μεταξύ του 0,5 % και 1 % του ΑΕΠ της Ένωσης, ποσοστό που θα ισοδυναμούσε με τουλάχιστον 86 δισεκατομμύρια ευρώ προστιθέμενου ετήσιου εισοδήματος για την οικονομία της Ένωσης. Με άλλα λόγια, με τη μείωση της γραφειοκρατίας και τη μείωση των τιμών καταναλωτή, μια μελλοντική εμπορική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες θα επέφερε ένα πρόσθετο ποσό ύψους σχεδόν 545 ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο στο πορτοφόλι μιας ευρωπαϊκής οικογένειας.

Υπάρχει όμως και ο αντίλογος, καθώς όπως τόνισε η κ. Τζάκρη «παρά τα όποια φιλόδοξα οικονομικά σενάρια, από το καλοκαίρι του 2013 οπότε και ξεκίνησε ο πρώτος γύρος των διαπραγματεύσεων μέχρι σήμερα που έχει ολοκληρωθεί και ο ένατος, τα αποτελέσματα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως αξιόλογα.

Αυτό βέβαια οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι διακυβεύονται μεγάλα συμφέροντα. 

Στο εσωτερικό πολλών κρατών μελών έχουν εκδηλωθεί ζητήματα δυσπιστίας με  κύρια σημεία τριβής την αδιαφάνεια των διαπραγματεύσεων, το φόβο για υποβάθμιση των εργασιακών και κοινωνικών προτύπων, αλλά και τον περίφημο μηχανισμό επίλυσης διαφορών κράτους-επενδυτή ISDS ⁽²⁾.

Παρά την πιο φιλική ρητορική προς την κοινωνία των πολιτών και την παράλληλη αύξηση της δημόσιας πληροφόρησης που ακολουθεί από το Δεκέμβριο 2014, η Επίτροπος Εμπορίου κυρία Malmstrom και ιδιαίτερα μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της δημόσιας διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιανουάριο αναφορικά με την προστασία των επενδύσεων και τον μηχανισμό επίλυσης διαφορών κράτους-επενδυτή, αναδείχτηκε τελικά ένας εκτεταμένος προβληματισμός τόσο με την ίδια την αρχή της προστασίας των επενδύσεων και του μηχανισμού ISDS όσο και της Συμφωνία συνολικά.

Τα κράτη μέλη εμφανίζονται επιφυλακτικά σε διάφορα θέματα, επιγραμματικά αναφέρομαι σε μερικά, όπως:

Ø  Τη σύνδεση των θεμάτων των Γεωγραφικών Ενδείξεων με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Περιουσίας (WIPO) και των Γενετικά Τροποποιημένων Προϊόντων με τις διαπραγματεύσεις.

Ø  Τις μεταρρυθμίσεις στο μηχανισμό ISDS οι οποίες απαιτούν περαιτέρω εξέταση και μελέτη καθώς και του αυτοτελούς δικαιώματος ρυθμίσεων.

Ø  Τους τομείς ενέργειας, πρώτων υλών, χρηματοπιστωτικών, τηλεπικοινωνιακών και ναυτιλιακών υπηρεσιών.

Ø  Τους κανόνες καταγωγής, τα πνευματικά δικαιώματα, την προστασία δεδομένων, δημόσιων συμβάσεων & υπηρεσιών.

Ø  Τη διαφάνεια που πρέπει να χαρακτηρίζει μια τέτοια διαπραγμάτευση και η οποία προς το παρόν απουσιάζει παντελώς. 

Όλα τα παραπάνω αποτελούν εκκρεμότητες και μάλιστα προς το παρόν δεν διαπιστώνεται εκ μέρους των ΗΠΑ καμία διάθεση συμβιβασμού. Οι ΗΠΑ δεν δείχνουν διατεθειμένες να εμπλακούν σοβαρά στα θέματα των δημοσίων προμηθειών, στην κανονιστική συνεργασία για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, απορρίπτουν κατηγορηματικά κάθε συζήτηση για τις Γεωγραφικές Ενδείξεις, ενώ καθυστερήσεις παρατηρούνται στα θέματα πρόσβασης στην αγορά σε σημαντικές υπηρεσίες όπως οι ναυτιλιακές και οι εναέριες μεταφορές και η κινητικότητα (mobility) επαγγελματιών υψηλών προσόντων.

Όσο δε αφορά στη διαφάνεια για τα διαπραγματευτικά κείμενα, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχία και διαφανής διαδικασία η δυνατότητα να δει τα κείμενα ένας εθνικός εμπειρογνώμονας κάπου σε ένα αναγνωστήριο (το λεγόμενο reading room).

Τι γίνεται όμως με την ελληνική πραγματικότητα, πόσο αγγίζει αυτή η Συμφωνία τη χώρα μας;

Σε Ειδική Μελέτη του ΚΕΠΕ διαφαίνεται ότι η Συμφωνία θα έχει περιορισμένη επίδραση στο εμπορικό ισοζύγιο, στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων και κατ’ επέκταση στην ελληνική οικονομία και στον ευρύτερο κοινωνικό τομέα. Αυτό βέβαια δεν μειώνει το σημαντικό ενδιαφέρον μας ιδιαίτερα:

Ø  για τον τομέα των αγροτικών προϊόντων,

Ø  την ενέργεια,

Ø  τους κανόνες καταγωγής και τα μη δασμολογικά εμπόδια,

Ø  τα μέτρα κινητικότητας εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης και αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων,

Ø  τα επιθετικά συμφέροντά μας στον τομέα της ναυτιλίας. 

Ø  Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Όλοι αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη δημιουργίας ενός ελκυστικού επενδυτικού περιβάλλοντος, ωστόσο όχι σε βάρος της εθνικής  κυριαρχίας και του εθνικού δικαιώματος σε ρυθμίσεις για την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος.

Ø  Τη διατήρηση  των υψηλών ευρωπαϊκών προδιαγραφών ασφάλειας σε ότι αφορά τα τρόφιμα, την προστασία του καταναλωτή και του περιβάλλοντος.

Ø  Το θέμα της Προστασίας των Γεωγραφικών Ενδείξεων. Εδώ επιτρέψτε μου να επισημάνω τον μικρό αριθμό ελληνικών ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντων στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στην περιορισμένη έως ανύπαρκτη προστασία εμβληματικών μας ΠΟΠ, όπως η Φέτα και η Ελιά Καλαμάτας, ονομασίες που σφετερίζεται σχεδόν το σύνολο των εταίρων μας, όπως ο Καναδάς, ΗΠΑ, Σιγκαπούρη, Βιετνάμ, Νότιος Αφρική, Κίνα, Ιαπωνία. Επίσης τι θα συμβεί με τα κατοχυρωμένα εμπορικά σήματα στις ΗΠΑ της Φέτας, της Ελιάς Καλαμάτας, αλλά και ονομασιών όπως Καλαμάτα, Λακωνία και Μαστίχα».

Όπως τόνισε χαρακτηριστικά η κ. Τζάκρη «δεν είναι δύσκολο να ερμηνεύσει κανείς τη μυστικοπάθεια των αμερικανικών και ευρωπαϊκών αρχών. Αρκεί να θυμηθούμε όταν μεταξύ 1995 και 1997, πάλι σε πλήρη μυστικότητα, διαμορφωνόταν μια παρόμοια συμφωνία η λεγόμενη «Πολυμερής Συμφωνία Επενδύσεων ⁽³⁾», εκείνη τη φορά από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η οποία τερματίστηκε άδοξα και προτού έρθουν στο φως της ημέρας όλα τα δεδομένα.

Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.

Η διατλαντική συμφωνία γεννιέται σήμερα για να συμβάλλει στην εξάλειψη γραφειοκρατικών εμποδίων στις εξαγωγές, ενισχύοντας έτσι την οικονομική αποτελεσματικότητα. Όμως οι δασμολογικές επιβαρύνσεις στο διατλαντικό εμπόριο είναι ήδη πολύ χαμηλές. Άρα πρέπει να αναρωτηθούμε το πραγματικό κίνητρο της διαπραγμάτευσης.

Τι σημαίνει στην πράξη η εναρμόνιση των προδιαγραφών και του ρυθμιστικού πλαισίου; Σε τομείς όπως:

Ø  στον χρηματοπιστωτικό,

Ø  στα γενετικά τροποποιημένα  προϊόντα,

Ø  στην προστασία των ευρωπαϊκών εθνικών συστημάτων υγείας,

Ø  στους κανόνες εργατικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής και καταναλωτικής προστασίας που περιορίζουν τη δυνητική κερδοφορία των πολυεθνικών,

Ø  στην Αρχή της Προφύλαξης, που συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της έως τώρα πολιτικής της Ένωσης για την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος,

Ø  στην προστασία των προσωπικών δεδομένων που αναγνωρίζεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία ως θεμέλιο της ιδιωτικής ζωής. Υπενθυμίζω εδώ την αντίθεση που έχει ήδη εκφραστεί από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Η “Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων” είναι μια συμφωνία που τελικά θα επηρεάσει όχι μόνο τους επιμέρους τομείς της γεωργίας - κτηνοτροφίας, των βιομηχανικών και πολιτιστικών προϊόντων, χημικών κ.α., αλλά κυρίως τις αγορές και τους κανόνες των αγορών.

Η Συμφωνία προετοιμάζεται εδώ και 20 χρόνια από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού από lobbies που προσπαθούν να επιβάλουν το άνοιγμα των αγορών.

Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στις διαπραγματεύσεις για την εθνική κυριαρχία, την προστασία του καταναλωτή, τη διατροφική ασφάλεια, τους περιβαλλοντικούς κανόνες, τα σημαντικά κοινωνικά πρότυπα, τους κανονισμούς για την ασφάλεια των τραπεζικών συναλλαγών.

Πρέπει να έχουμε στο νου μας γεγονότα και καταστάσεις όπως:

Ø  Ότι οι ΗΠΑ έχουν επικυρώσει μόνο δύο από τις έξι συμβάσεις του ΟΗΕ για τα εργασιακά δικαιώματα.

Ø  Την καταδίκη της Σλοβακίας από την ολλανδική εταιρεία Achmea για ποσό 29,5 εκατ. ευρώ για την επανεθνικοποίηση του κλάδου περίθαλψης του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας.

Ø  Την “υπόθεση Σνόουντεν” σε σχέση με τη διαμόρφωση ενιαίας ψηφιακής αγοράς προς όφελος των αμερικανικών υπηρεσιών και εις βάρος των προσωπικών δεδομένων των Ευρωπαίων πολιτών.

Ø  Τη δέσμευση της κυβέρνησης Κάμερον ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας θα βρεθεί εκτός διαπραγμάτευσης.

Ø  Την δήλωση Γάλλου αξιωματούχου ότι δεν πρόκειται να επικυρώσει την Συμφωνία, εάν αυτή συμπεριλαμβάνει μηχανισμό ISDS, με δεδομένο ότι το κράτος υπεραμύνεται του δικαιώματός του να θέτει δικές του προδιαγραφές, να εγγυάται την αμεροληψία του συστήματος απονομής δικαίου και να επιτρέπει στον γαλλικό και κάθε άλλο λαό να επιβεβαιώνει τις αξίες του».

Η κ. Τζάκρη τελειώνοντας την ομιλία της τόνισε ότι «θα ήθελα να επισημάνω ότι οι ευρωπαϊκές εμπορικές συμφωνίες, πρέπει να συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη, σε υγιείς συνθήκες εργασίας και σε υψηλά πρότυπα σε ότι αφορά την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος και ξεπερνώντας την ευημερία των αριθμών πρωτίστως πρέπει να μας ενδιαφέρει η ευημερία των λαών».