Αποκαλυπτήρια αγάλματος Ολυμπιάδας

Την Πέμπτη, 29 Αυγούστου 2019 και ώρα 19:30, θα πραγματοποιηθούν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος της Ολυμπιάδας στο πάρκο «Μ. Αλέξανδρος».

Το άγαλμα φιλοτέχνησε ο γλύπτης Σταύρος Γκέσκος, μετά από πρωτοβουλία του Συλλόγου Ηπειρωτών Έδεσσας «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ», με τη συμμετοχή της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας και του Δήμου Έδεσσας.

Την εκδήλωση θα παρουσιάσει η γνωστή ηθοποιός Βάνα Μπάρμπα, θα τραγουδήσει ο Κώστας Πατσιάς με τη συνοδεία των μουσικών Θωμά  Ίνδου, Μάκη Προδρομίδη, Θεόδωρου Πέικου και Γιώργου Ρίζου, ενώ στην ιστορική αναφορά στη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα κάνει ο Γιώργος Παναγιωτίδης.

Η Ολυμπιάδα (373 π.Χ. - 316 π.Χ.) ήταν πριγκίπισσα των Μολοσσών της Ηπείρου, κόρη του Βασιλιά Νεοπτόλεμου B´, σύζυγος του Βασιλιά των Φιλίππου Β´ των Μακεδόνων, και μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου των Μακεδόνων.

Γεννήθηκε στη Πασσαρώνα (Νομός Ιωαννίνων), το έτος 373 π.Χ., και μεγάλωσε στο Αρχαίο Όρραον.

Έζησε ως σύζυγος του Φιλίππου Β´ στην Πέλλα και στις Αιγές (σημερινή Βεργίνα).

Δολοφονήθηκε με λιθοβολισμό στην Πύδνα του Θερμαϊκού κόλπου με εντολή του Κάσσανδρου (στρατηγού και επιμελητή του Μακεδονικού θρόνου) το έτος 316 π.Χ..[4]

Βιογραφικό

Ως ιστορική προσωπικότητα η Ολυμπιάδα έζησε στη σκιά δύο μεγάλων ιστορικών χαρακτήρων, του Φιλίππου Β´ και του γιου της, Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όμως, δεν υστερούσε καθόλου σε δύναμη προσωπικότητας και η συμμετοχή ή η παρέμβασή της συνετέλεσαν σημαντικά στη διαμόρφωση πολλών ιστορικών γεγονότων της εποχής της. Ήταν η δευτερότοκη κόρη του Νεοπτόλεμου Β´, βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου, και γεννήθηκε το 373 π.Χ. στην Πασσαρώνα (Νομός Ιωαννίνων), την πρωτεύουσα του βασιλείου των Μολοσσών. Η αδελφή της λεγόταν Τρωάδα. Το όνομα της, σύμφωνα με τον ιστορικό W. Heckel[5], ήταν Πολυξένη όταν ήταν παιδί, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε, και αργότερα μετονομάστηκε Ολυμπιάδα[6] και Στρατονίκη. Το όνομα Ολυμπιάδα της δόθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, ύστερα από την νίκη του Φίλιππου στους Ολυμπιακούς αγώνες του 356 π.Χ..[4]

Εφηβική ηλικία

Όταν ήταν έντεκα χρόνων, πέθανε ο πατέρας της Νεοπτόλεμος Β´ και το θρόνο πήρε ο θείος της, Αρύββας, ο οποίος παντρεύτηκε την ορφανή ανεψιά του και μεγαλύτερη αδελφή της, Τρωάδα, 16 ετών τότε. Ο ορφανός αδελφός της, Αλέξανδρος, ήταν τότε μόλις ενός έτους. Ήταν η εποχή που η Ήπειρος είχε απαλλαγεί από το πνεύμα της τοπικής περιχαράκωσης και βρίσκονταν σε αναγεννητική περίοδο σε όλους τους τομείς. Πιθανολογείται ότι ο Αρύββας με τη μικρή σύζυγό του Τρωάδα και την κουνιάδα του Μυρτάλη διέμεναν στην Αρχαία Αμβρακία του Ν. Άρτας και Αρχαίο Όρραον. Η Μυρτάλη - Ολυμπιάδα από τα παιδικά της χρόνια έτυχε ιδιαίτερης μόρφωσης πέρα από απλή μάθηση και γραφή. Νωρίς διακρίθηκε για το ανήσυχο και ανικανοποίητο πνεύμα της, τις μεταφυσικές της ανησυχίες και τη δίψα να μάθει περισσότερα για τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου. Έμαθε τα ιερατικά μυστικά στο Μαντείο της Δωδώνης, το οποίο και υπηρέτησε για χρόνια, ενώ ήταν μυημένη και στα Βακχικά Μυστήρια. Ήταν ιέρεια των Καβειρίων Μυστηρίων της Σαμοθράκης, όπου και γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Φίλιππο Β'[7].

Προσωπικότητα-Χαρακτήρας

Υπήρξε η νόμιμη γυναίκα του Φιλίππου Β´ και μοναδική βασίλισσα των Μακεδόνων. Έζησε μαζί του είκοσι χρόνια (357 π.Χ.-337 π.Χ.). Ο Φίλιππος, βέβαια, σύμφωνα με τα κρατούντα της εποχής, πήρε πολλές γυναίκες[8] (Αυδάτη, Φίλινα, Νικησίπολη, Μήδα, κ.α.) που δεν ήταν Μακεδόνισσες, εκτός της τελευταίας, της Κλεοπάτρας. Όταν μπήκε στη Μακεδονική αυλή, βρήκε από αυτές τη Φίλινα με το γιο της, Αρριδαίο, και τη θυγατέρα της Αυδάτης, Κυνάνη. Η Ολυμπιάδα ήταν η πιο μορφωμένη από όλες όσες παντρεύτηκε ο Φίλιππος και από όλες γενικά τις Μακεδόνισσες αρχόντισσες. Εξασκούσε μια απαράμιλλη γοητεία με την ομορφιά της, τη μόρφωση και τη σοβαρότητά της. Θυσίαζε πολλά για την ακόρεστη φιλαρχία της, εκτός από τη ζωή ή τη φήμη του γιου της, Αλέξανδρου, που αγαπούσε παθολογικά. Ο Πλούταρχος, ο οποίος έζησε πολλούς αιώνες αργότερα, τη χαρακτήριζε κακότροπη και ζηλιάρα. Επίσης, αναφέρει ότι εμφανιζόταν με εξημερωμένα φίδια.[9] Αργότερα, λέγεται ότι η ίδια ομολόγησε στο σύζυγό της ότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν γιος του, αλλά ότι τον είχε συλλάβει από ένα φίδι που εμφανίστηκε στον ύπνο της, το οποίο, σύμφωνα με το μύθο, ήταν ενσάρκωση του ίδιου του Δία, και ότι ο ίδιος ο Φίλιππος Β´ τη χώρισε και την έστειλε στην Ήπειρο, κατηγορώντας την για μοιχεία[10].

Ωστόσο, είχε πολλές αρετές, αρκετές από τις οποίες μετέδωσε στο γιο της, τον Αλέξανδρο Γ´. Στην πολυκύμαντη και ταραχώδη ζωή της συναντώνται μεγάλα προτερήματα και μεγάλα ελαττώματα. Ως αφοσιωμένη μητέρα, είχε τάξει τη ζωή της σε ένα μόνο σκοπό και τον υπηρετούσε με πάθος: πώς θα εξασφάλιζε για το γιο της τη διαδοχή του θρόνου της Μακεδονίας μέσα στη δίνη των μηχανορραφιών και δολοπλοκιών στην αυλή της Πέλλας. Και αυτό το ανυποχώρητο πάθος της υπονοούσε ο Φίλιππος, όταν, απαντώντας στο γιο του Αλέξανδρο, που χαρακτήριζε τη μητέρα του ως τη γενναιότερη απ' όλες τις Νηρηίδες, του είπε γελώντας: «όχι μόνο γενναιότερη, αλλά και πολεμικότερη, γιατί δεν σταματάει να με καυγαδίζει». Οι σχέσεις των δύο συζύγων έως τo 337 π.Χ., οπότε και η Μακεδόνισσα Κλεοπάτρα, ανεψιά του στρατηγού Άτταλου, ανυψώνεται ως ισότιμη και νόμιμη βασίλισσα, υπήρξαν κατά βάσιν αρμονικές, χωρίς να λείπουν κάποιες εκρήξεις. Ο Φίλιππος της εμπιστευόταν τη διακυβέρνηση του κράτους, όταν απουσίαζε στις συχνές και μακρόχρονες εκστρατείες του. Η Ολυμπιάδα είχε δημιουργήσει στην Αυλή δικό της κύκλο ευνοουμένων, που τους προστάτευε ακόμα και από τη στράτευσή τους και την αποστολή στα διάφορα μέτωπα.

Ο Μέγας Αλέξανδρος διακρινόταν για την αφοσίωση στη μητέρα του, παρά τον δύστροπο και αυταρχικό χαρακτήρα της. Όταν ο Αντίπατρος, που είχε μείνει τοποτηρητής στη Μακεδονία, έγραψε στον Αλέξανδρο, που βρισκόταν στην Ασία, ένα εκτενές γράμμα, γεμάτο παράπονα για την Ολυμπιάδα, ο Μέγας Αλέξανδρος είπε, αφού το διάβασε: "Δεν ξέρει ο Αντίπατρος ότι ένα μόνο δάκρυ της μητέρας μου αρκεί, για να σβήσει χίλιες τέτοιες επιστολές!"[11].

Ίδρυση της Ηπειρωτικής Συμμαχίας

Η Ολυμπιάδα ήταν προικισμένη με χαρίσματα μεγάλα, πράγματι ηγεμονικά. Μετά το θάνατο του αδελφού της, Αλέξανδρου Α της Ηπείρου, βασιλιά των Μολοσσών, εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο και έγινε Αντιβασίλισσα και επίτροπος του ανήλικου εγγονού της, Νεοπτόλεμου Γ'. Στην Ήπειρο, ανέπτυξε πολιτική δράση ιστορικής σημασίας. Πλάτυνε το «κοινό των Μολοσσών» με την εισδοχή νέων Ηπειρωτικών φύλων και το μετονόμασε «Οι Σύμμαχοι των Απειρωτάν», ζωντανεύοντας έτσι το κλονισμένο γόητρο της δυναστείας των Αιακιδών. Η Συμμαχία αυτή διήρκεσε από το 336 π.Χ.-328 π.Χ. δηλαδή οκτώ χρόνια, στη συνέχεια δε, κυβέρνησε μόνη της το Βασίλειο των Μολοσσών της Ηπείρου για άλλα έντεκα (11) κατ άλλους συγγραφείς δεκατρία (13) χρόνια έως το 317 π.Χ. οπότε επέστρεψε στη Μακεδονία.

Θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Η απροσδόκητη και θλιβερή αγγελία του θανάτου του γιου της Αλέξανδρου Γ´, το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα, τη συνέτριψε. Δε θέλησε ποτέ να δεχτεί πως ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε από φυσιολογικό θάνατο και θρηνούσε ακόμα που μάθαινε ότι έμενε άταφος στη Βαβυλώνα επί δύο χρόνια, εξαιτίας των άγριων αγώνων διαδοχής των στρατηγών του. Η οργή της μεγάλωσε, όταν ο Μακεδονικός στρατός της Ασίας αναγόρευσε βασιλιά τον διανοητικά καθυστερημένο γιο του Φιλίππου – από τη Φίλινα – ως Φίλιππο Αρριδαίο, τον οποίο παντρεύτηκε η φιλόδοξη κόρη της Κυνάνης, Ανταία Ευρυδίκη, για να εξυπηρετήσει τους φιλόδοξους σκοπούς της. Ο νεογέννητος γιος του Μεγάλου Αλέξανδρου και της Ρωξάνης, Αλέξανδρος Δ', αναγορεύτηκε συμβασιλιάς. Η αχαλίνωτη φιλοδοξία της Ευρυδίκης ανησυχούσε την Ολυμπιάδα, που φοβόταν για τη ζωή του εγγονού της. Έπεισε τη Ρωξάνη να καταφύγει στην Ήπειρο. Εκεί βρήκε προστασία και η κόρη του Φιλίππου Β´ και της Νικησίπολης, η Θεσσαλονίκη, για την οποία η Ολυμπιάδα έτρεφε αγάπη και στοργή, αφού την ανάθρεψε σαν δικό της παιδί, διότι είχε μείνει ορφανή είκοσι μόλις μέρες μετά τη γέννηση της.

Εκτέλεση

Μετά τους εξοντωτικούς πολέμους των επιγόνων, ο Κάσσανδρος, υπ' αριθμόν ένα εχθρός της Ολυμπιάδας, έγινε κυρίαρχος στρατηγός στη Μακεδονία και ο Φίλιππος Αρριδαίος με την Ανταία Ευρυδίκη συμμάχησαν μαζί του και τον ανακήρυξαν επιμελητή του Μακεδονικού θρόνου. Η Ολυμπιάδα, βλέποντας να κινδυνεύουν τα συμφέροντα του εγγονού της, Αλεξάνδρου Δ', εγκαταλείπει την Ήπειρο και εκστρατεύει στη Μακεδονία. Σε σύγκρουση με τα στρατεύματα της Ευρυδίκης και του Αρριδαίου, οι τελευταίοι αιχμαλωτίζονται από τη γηραιά βασίλισσα και θανατώνονται άγρια. Ο Κάσσανδρος, απασχολημένος την εποχή εκείνη στην Αθήνα, κατευθύνεται εναντίον της Ολυμπιάδας, η οποία καταφεύγει στην οχυρωμένη παραθαλάσσια πόλη του Θερμαϊκού κόλπου Πύδνα, έχοντας μαζί της το μικρό Αλέξανδρο Δ´, τη Ρωξάνη, τη Θεσσαλονίκη και πολλούς πιστούς της. Μετά από επτάμηνη στενή πολιορκία και αφού η κατάσταση των πολιορκημένων έγινε αφόρητη (οι εγκλωβισμένοι αναγκάσθηκαν να σφάξουν και να φάνε έναν ελέφαντα δώρο του Μ.Αλεξάνδρου), η Ολυμπιάδα συνθηκολόγησε για να σώσει τον εγγονό της. Ο Κάσσανδρος, αθετώντας την υπόσχεσή του, έβαλε τους ανθρώπους του να τη σφάξουν – κατ' άλλους κάλεσε όλους τους εξαγριωμένους συγγενείς των δολοφονηθέντων από την Ολυμπιάδα, να τη λιθοβολήσουν, "αφήνοντας άταφο το πτώμα της να σαπίσει"[12]. Σήμερα πιθανολογείται ότι ο τάφος της βρίσκεται στoν τύμβο "Τούμπα" στό μακρύγιαλο της Πύδνας, αλλά δεν έχει ακόμα ανασκαφεί.