Η Ειδωλολατρία ως Ορθοδοξία

         Πάσχα έρχεται και είναι καιρός να ασχοληθούμε

 και με κάποια θρησκευτικά ζητήματα.

Γράφει ο Τραϊανός Πασόης

Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού. Την πήρε από την Ιουδαϊκή θρησκεία, αλλά πολλά από τα έθιμά της τα πήρε από πολλούς άλλους λαούς. Πολλοί λαοί της αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων και οι Βαλκανικοί, την περίοδο του Εαρινού Ηλιοστασίου ή λίγο μετά, γιόρταζαν την Αναγέννηση της φύσης. Έσφαζαν αρνιά και έπιναν  από το αίμα τους, έβαφαν κόκκινα αυγά, στολίζονταν και στόλιζαν τα σπίτια με άνθη κλπ, ως σύμβολα της Αναγέννησης της φύσης και ως προσφορά στους θεούς για καρποφορία και υγεία των κοπαδιών. Οι χριστιανοί, καθώς ήταν δύσκολο να καταργήσουν αυτά τα έθιμα, τα απέδωσαν όλα αυτά στην ανάσταση του Ιησού.

         Η Τεσσαρακοστή (Σαρακοστή) είναι η περίοδος της νηστείας και προετοιμασίας για το Πάσχα. Αρχίζει από την λεγόμενη Κυριακή της Ορθοδοξίας. Αυτή η γιορτή καθιερώθηκε για να τιμήσει την αναστήλωση των εικόνων, που έγινε στις 11 Μαρτίου του 843.

         Η διαμάχη για το θέμα των εικόνων (726-843) ήταν θρησκευτική κρίση με πολιτικές προεκτάσεις.  Προέκυψε από την δημιουργία κινήματος κατά των εικόνων, τις οποίες οι μεταρρυθμιστές θεωρούσαν ως ειδωλολατρία.  Οι εικόνες είναι ομοιώματα  των θρησκευτικών προσώπων και διαφέρουν από τα γλυπτά ομοιώματα, τα οποία ήταν αιτία οι χριστιανοί να χαρακτηρίζουν τις αρχαιότερες θρησκείες ως ειδωλολατρία,  μόνο ως προς το τεχνικό μέρος. Οι αρχαίοι σίγουρα δεν λάτρευαν το μάρμαρο από το οποίο ήταν φτιαγμένα τα αγάλματα των θεών, αλλά τους θεούς που εκείνα απεικόνιζαν. Γι’ αυτό και την ζωγραφική απεικόνιση τη θεωρούσαν άλλη μια μορφή ειδωλολατρίας.

         Οι εικονομάχοι έθεταν και πολιτικά ζητήματα, με βασικό τον περιορισμό της υπερβολικής πολιτικής δύναμης των μοναχών και κληρικών, την κατάργηση της κηδεμονίας των κληρικών και της εκμετάλλευσης  εικόνων και λειψάνων, απαλλαγή από δεισιδαιμονίες κλπ. Την εικονομαχία την υιοθέτησαν και οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Ισαύρων, αλλά τις ενέκρινε και η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης  το 730. Οι Ίσαυροι πιθανόν να ήταν και πιο προοδευτικοί, αλλά μάλλον επηρεάστηκαν από τα θρησκευτικά δόγματα ή κινήματα που είχαν ευρύτατη απήχηση στους λαούς. Τον 7ο και 8ο αιώνα είχε εκδηλωθεί το δόγμα και ταυτόχρονα πολιτικό κίνημα των Παυλικιανών. Αυτοί είχαν παρόμοιες απόψεις με τους Μπογκομίλους των Βαλκανίων και θεωρούνται πρόδρομοί τους. Αρνούνταν την ιεροσύνη, θεωρούσαν τις εικόνες ειδωλολατρία, αρνούνταν την εκ θεού εξουσία δεσποτάδων και φεουδαρχών κλπ. Δημιούργησαν μάλιστα και επαναστατικό κίνημα και κατάφεραν να καταλύσουν τη Βυζαντινή εξουσία σε μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας. Κατέλυσαν τη φεουδαρχία και μοίρασαν τα κτήματα στους αγρότες, κατάργησαν τους αυτοκρατορικούς φόρους και μετέτρεψαν τους χριστιανικούς ναούς σε λέσχες, ξενώνες και αποθήκες. Όπως ήταν φυσικό, οι αυτοκράτορες αντέδρασαν και επιτέθηκαν στους Παυλικιανούς με σφοδρότητα.  Κατέσφαξαν  τους ηγέτες του κινήματος και επανέφεραν τη φεουδαρχία. Στους Παυλικιανούς οφείλεται και η επιτυχία της επανάστασης με ηγέτη τον Θωμά, τον αποκαλούμενο από τους Βυζαντινούς Σλάβο (820-823), που κατέλυσε την αυτοκρατορική κυριαρχία στο μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας και των Βαλκανίων.

         Εκείνοι που αντέδρασαν περισσότερο, ήταν φυσικό να είναι οι μοναχοί και οι κληρικοί. Οι εικονομάχοι τους στερούσαν τα προνόμια, που είχαν με το προηγούμενο καθεστώς.  Είχαν κτισθεί ξενώνες γι’ αυτούς, είχαν παραχωρηθεί στις μητροπόλεις και τα μοναστήρια φέουδα, τα οποία καλλιεργούσαν δουλοπάροικοι, για να μπορούν οι ίδιοι να ζουν ως κηφήνες. Επιπλέον τους στερούσαν τις εικόνες, οι οποίες για τον αμόρφωτο κόσμο προκαλούσαν προσδοκία θαυμάτων  στα χέρια τους και τους εξασφάλιζαν οικονομικές προσφορές.  Ήταν μια προσιτή γνωριμία με τους Αγίους. Οι κληρικοί ξέρουν καλύτερα απ΄όλους, ότι «μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις».

Οι αυτοκράτορες Λέων Γ’ και Κωνσταντίνος Ε’ επέβαλαν και νόμους κατά των εικονολατρών.  Η αυτοκράτειρα, όμως, Θεοδώρα το 843 ανακάλεσε αυτούς τους νόμους και επανέφερε την ειδωλολατρία  της εικόνας. Γι’ αυτή της την υπηρεσία οι κληρικοί και οι μοναχοί, που ήταν στρατιές  ολόκληρες κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, την ανακήρυξαν Αγία. Τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε’, που είχε απαγορεύσει τις εικόνες, τον βάφτισαν Κοπρώνυμο και με αυτή την ονομασία έμεινε γνωστός στην ιστορία. Προηγουμένως είχαν βαφτίσει Άγιο τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, που αναγνώρισε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία, αν και είχε δολοφονήσει την μητέρα και το γιό του χάριν της εξουσίας του  και τον Θεοδόσιο ως Μέγα. Τον ενδιάμεσο αυτοκράτορα Ιουλιανό, που επιχείρησε να επαναφέρει την Ελληνική θρησκεία και φιλοσοφία, τον ονόμασαν Παραβάτη. Είναι εξειδικευμένοι στην λασπολογία κατά των αντιπάλων τους.

         Ορθοδοξία, που σημαίνει ορθή δοξασία, ορθή πίστη, ορθή γνώση, ονόμασαν και το δόγμα τους. Τα άλλα χριστιανικά δόγματα τα ονόμασαν αιρέσεις και έργο του διαβόλου.

         Γιατί το έκαναν αυτό?

         Ο Χριστιανισμός  στο ξεκίνημά του δεν είχε ακόμα καλή επεξεργασία και είχε πολλές ασάφειες και ατέλειες. Αποδόθηκαν πολλές ερμηνίες και στο πρόσωπο του Ιησού. Άλλοι τον έλεγαν εξανθρωπισμένο θεό, άλλοι τον παρουσίαζαν με διπλή υπόσταση, θεού και ανθρώπου, άλλοι ως τον τελευταίο προφήτη και τον τέλειο άνθρωπο. Το προσωνύμιο Χριστός σημαίνει χρισμένος – υιοθετημένος και προέρχεται από το ρήμα χρίζω. Δηλαδή το επέβαλαν επειδή θεωρούσαν τον Ιησού χρισμένο γιό του θεού και όχι θεό. Τον πραγματικό γιό σου δεν τον χρίζεις, ούτε τον υιοθετείς. Είναι γιός σου. Είχαν γραφτεί καμιά δεκαπενταριά ευαγγέλια, με διαφορετικές απόψεις και περιγραφές. Έτσι δημιουργούνταν σύγχυση και αμφιβολίες στους πιστούς.

Την επεξεργασία του Χριστιανισμού την έκανε η Ρωμαϊκή εξουσία σε συνεργασία με μια μερίδα χριστιανών. Οι Ρωμαίοι στο ξεκίνημα του χριστιανισμού τον καταδίωξαν βίαια. Καταδίωξαν βίαια και την ελληνική θρησκεία και φιλοσοφία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εξόντωση της Νεοπλατωνικής φιλοσόφου Υπατίας (370-415 μ.Χ.) στην Αλεξάνδρεια, που διέπραξαν φανατικοί χριστιανοί με λιθοβολισμό και διαμελισμό. Οι Ρωμαίοι ήθελαν τη θρησκεία ως ενοποιητικό στοιχείο των υπηκόων τους. Αλλά ο αρχικός χριστιανισμός ήταν αντιεξουσιαστικός και δεν αναγνώριζε τους αυτοκράτορες ως θεούς. Μια μερίδα, όμως, χριστιανών δελεάστηκε από τα προνόμια της εξουσίας και κατάπιε λαίμαργα το δόλωμα των κοσμικών αγαθών που εκείνη προσέφερε. Ακολούθησε το παράδειγμα των ιερατείων άλλων θρησκειών της Μέσης Ανατολής (Αιγυπτίων, Περσών κλπ), τα οποία ήταν μέρος της πολιτικής εξουσίας. Έτσι, η Ρωμαϊκή εξουσία υιοθέτησε τον χριστιανισμό εκείνου του ιερατείου ως επίσημη θρησκεία. Τα πολλά, όμως δόγματα του χριστιανισμού, που αντιμάχονταν μεταξύ τους, δημιουργούσε πρόβλημα στην ενότητα των υπηκόων. Κάποια δόγματα μάλιστα, όπως οι Μονοφυσίτες, αποτέλεσαν ουσιαστική αιτία να κυριευθούν οι ανατολικές επαρχίες της Παλαιστίνης και της Συρίας από τους Άραβες. Έτσι η Ρωμαϊκή εξουσία ήταν εκείνη που ενήργησε ώστε να κωδικοποιηθεί ο χριστιανισμός και να πάρει τη σημερινή του μορφή. Ο αυτοκράτορας συγκαλούσε και διηύθηνε  τις Οικουμενικές Συνόδους. Τα περισσότερα δόγματα χαρακτηρίστηκαν αιρέσεις και τα περισσότερα ευαγγέλια αποκρύφτηκαν από τον λαό και γι’ αυτό ονομάστηκαν Απόκρυφα. Έτσι, το δόγμα της αυτοκρατορικής εξουσίας και του συμβιβασμένου με αυτήν ιερατείου ονομάστηκε Ορθοδοξία. Τα άλλα δόγματα που χαρακτηρίστηκαν αιρέσεις, καταδιώχθηκαν, έτσι ακριβώς όπως είχε καταδιωχθεί ο αρχικός χριστιανισμός. Όσοι είναι Ορθόδοξοι χριστιανοί, είναι τέτοιοι, επειδή τους το επέβαλε η Ρωμαϊκή εξουσία και οι συμφεροντολόγοι κληρικοί. Αν εκείνοι αποφάσιζαν να κάνουν τους υπηκόους τους Μωαμεθανούς ή Βουδιστές, είχαν τον τρόπο και τα μέσα να το κάνουν. Έτσι σήμερα θα ήμασταν πιστοί Μωαμεθανοί ή Βουδιστές, αντίπαλοι του Χριστιανισμού. Τώρα τους έκαναν χριστιανόπουλα χριστιανοτροφείου.

Στη σημερινή Ελλάδα το κράτος εφαρμόζει την ίδια τακτική του Βυζαντίου. Η κρατική εκπαίδευση προωθεί την Ορθοδοξία ως ενοποιητικό στοιχείο των πολλών εθνοτήτων που απαρτίζουν το Νέο-Ελληνικό έθνος. Οι κληρικοί, περισσότερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ασκούν και πολιτική εξουσία και είναι προνομιούχοι και στενά προσκολλημένοι στο δημόσιο ταμείο. Σωστά επισημαίνουν πολλοί στο ιντερνετ, λόγω του κορωνοϊού, ότι στην Ελλάδα οι παπάδες είναι περισσότεροι από τους γιατρούς !!!

 Καλές γιορτές!!!

Τραϊανός Πασόης

Καλές γιορτές και στους Ανορθόδοξους,

τους πολίτες Ελευθέρας Βοσκής,

για τις γιορτές του Εαρινού Ηλιοστασίου.

                      Απρίλιος 2020