Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τις διερευνητικές- Γράφει ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ

 

Τρεις ερωτήσεις και απαντήσεις για τις θέσεις που προσέρχονται στη συνάντηση της Δευτέρας Ελλάδα και Τουρκία, αλλά και το τι θα συζητήσουν σε αυτή.

Ξεκινούν τη Δευτέρα στην Κωνσταντινούπολη, στο ξενοδοχείο Swissotel, οι διερευνητικές επαφές μεταξύ των αντιπροσωπειών Ελλάδας και Τουρκίας.

Τι, όμως, είναι οι διερευνητικές επαφές; Τι συζητείται σε αυτές και με ποια προοπτική; Με ποιες θέσεις προσέρχονται σε αυτές οι δυο αντιπροσωπείες; Το iEidiseis επιχειρεί να ρίξει φως στα ερωτήματα των αναγνωστών του, με άρθρο Ειδικού Συνεργάτη για το θέμα:

1. Τι είναι οι διερευνητικές επαφές

Οι διερευνητικές επαφές άρχισαν την άνοιξη του 2002, βρίσκονται στον 61ο τους γύρο και έχουν στόχο τη διερεύνηση των σημείων σύγκλισης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και τον καθορισμό του πλαισίου διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της μεταξύ τους υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Εάν βρεθεί κοινός τόπος στις διερευνητικές η οριοθέτηση αυτή καθ’ αυτή θα γίνει διμερώς σε διαπραγματεύσεις.

Εάν δεν βρεθεί κοινός τόπος, θα πραγματοποιηθούν διαπραγματεύσεις για κοινά αποδεκτό συνυποσχετικό με το οποίο Ελλάδα και Τουρκία θα προσφύγουν σε διεθνές δικαστήριο ή άλλο διεθνές δικαιοδοτικό όργανο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Η Τουρκία θέλει να διευρύνει τόσο την ατζέντα των διερευνητικών, όσο και της δικαστικής προσφυγής, εάν δεν συμφωνηθούν τα θέματα που θέτει διμερώς.

Οι διερευνητικές δεν είναι διαπραγματεύσεις αλλά άτυπες, μη δεσμευτικές συζητήσεις στις οποίες δεν τηρούνται κοινά πρακτικά (δεν συμφωνούνται κοινώς αποδεκτά πρακτικά από τις δύο πλευρές) και είναι αυστηρά εμπιστευτικές. Οι θέσεις δε που διατυπώνονται στις συζητήσεις δεν δεσμεύουν τη νομική επιχειρηματολογία που θα παρουσιάσει η μία ή η άλλη πλευρά ενώπιον διεθνούς δικαστηρίου ή άλλου διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου.

Με άλλα λόγια (και ειδικά καθώς δεν υπάρχουν κοινά πρακτικά) οτιδήποτε και αν συζητήθηκε σε έναν γύρο, ακόμα και αν διαπιστωνόταν σύγκλιση απόψεων, δεν είχε κανένα χαρακτήρα συμφωνίας για τον επόμενο. Αν έφτανε σε σημείο ωρίμανσης, θα έπρεπε να εγκριθεί από την πολιτική ηγεσία, οπότε και θα έπαιρνε έναν πιο τυπικό χαρακτήρα- πράγμα που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα.

Τυπικά λοιπόν αν αρχίσει νέος γύρος, είναι αδιάφορο σε ποιο σημείο έφτασε ο παλιός, αφού αυτός δεν δεσμεύει κανένα. Ωστόσο, στην πράξη, ο μόνος τρόπος να βρεθούν σημεία σύγκλισης είναι να υπάρχει συνέπεια στις θέσεις που παρουσιάζει η κάθε πλευρά. Για αυτό η μία πλευρά επικαλείται τις θέσεις της άλλης σε προηγούμενους γύρους διερευνητικών εάν την συμφέρει και σημειωθεί απόκλιση. Μεγάλο ερώτημα πχ σε σχέση με τον επικείμενο γύρο, είναι το ενδεχόμενο η Τουρκία (παραβιάζοντας την εμπιστευτικότητα των διερευνητικών) να αρχίσει ένα blame game καταγγέλλοντας δημόσια οποιαδήποτε προσπάθεια της Ελλάδας απομάκρυνσης από θέσεις που είχε εκφράσει σε προηγούμενους γύρους.

2. Τι συζητιέται πραγματικά στις διερευνητικές

Ενώ η επίσημη θέση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων είναι ότι στις διερευνητικές συζητιέται η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ και ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε παράκτιου κράτους βάσει του δικαίου της θάλασσας, στην πράξη στις διερευνητικές συζητιέται το εύρος των χωρικών υδάτων και κατ’επέκταση η εναρμόνιση του εναερίου χώρου με τα χωρικά ύδατα.

Ο Πρωθυπουργός άλλωστε έχει επανειλημμένως τονίσει ότι συζητιούνται οι «θαλάσσιες ζώνες» που, ασφαλώς, εμπεριέχουν τα χωρικά ύδατα (εκεί είναι η διαφορά με τις «θαλάσσιες οικονομικές ζώνες» -αποκλειστικά υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ- που επισημαίνει ο ΥΠΕΞ κ Δένδιας ως ατζέντα των διερευνητικών).
Δεδομένης της γεωμορφολογίας του Αιγαίου και των μικρών αποστάσεων, το ζήτημα αυτό συζητιέται ως «προκαταρκτικό θέμα» διότι, όπως σημειώνει και ο πρώην ΥΦΥΠΕΞ Χρήστος Ροζάκης «τα εξωτερικά όρια των χωρικών υδάτων αποτελούν τα εσωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ».

Σε συνέντευξή του στον Αλέξη Παπαχελά, άλλωστε, ο Έλληνας διαπραγματευτής Πρέσβυς κ Αποστολίδης διευκρίνισε ξεκάθαρα:

«Οι διερευνητικές δεν αφορούν την διαπραγμάτευση της υφαλοκρηπίδας όπως νομίζουνε πολλοί. Αφορούν τα προκαταρκτικά θέματα. Και το κύριο προκαταρκτικό θέμα είναι το εύρος των χωρικών υδάτων. Επομένως επ’αυτού έχουν γίνει κατά καιρούς προσπάθειες. Κάθε πλευρά έχει κάνει τα δικά της χαρτιά. Δεν έχει καταλήξει το πράγμα. Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε. Χάθηκε μια ευκαιρία μετά το 2003 όταν ήταν ζεστά τα πράγματα. Η Τουρκία ήθελε να αρχίσουν διαπραγματεύσεις με την ΕΕ».

3. Οι θέσεις των δύο πλευρών

Η Τουρκία επιδιώκει να ανοίξει στις διερευνητικές και την ελληνοτουρκική ατζέντα, σε όλα τα θέματα που θεωρεί διμερείς διαφορές με την Ελλάδα (υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, χωρικά ύδατα/εναέριος χώρος, «γκρίζες ζώνες», «αποστρατιωτικοποιημένα νησιά», FIR). Η Ελλάδα απορρίπτει οποιαδήποτε συζητήση σε σχέση με τα τρία τελευταία θέματα που θεωρεί αυθαίρετες και παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας οι οποίες δεν βασίζονται στο διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες. Άλλωστε η Ελλάδα, με ρηματική διακοίνωση στις αρχές Ιανουαρίου 2015, κατέθεσε ρήτρα εξαίρεσης θεμάτων εδαφικής κυριαρχίας και θεμάτων άμυνας από οποιαδήποτε μελλοντική προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ως προς τα χωρικά ύδατα, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 νμ σε όλο το Αιγαίο θα καταστούσε το Αιγαίο ελληνική λίμνη. Ειδικότερα πχ η Τουρκία τονίζει ότι μια τέτοια επέκταση θα δημιουργούσε ένα τόξο από την Σάμο μέχρι την Ρόδο, αλλά και δυτικά και ανατολικά της Κρήτης, που θα καταστούσε αδύνατον στο ναυτικό της να βγεί στα διεθνή ύδατα χωρίς να περάσει από ελληνικά χωρικά ύδατα. Ισχυρίζεται, άρα, ότι έχει «νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα» (όπως αναφέρεται στη Συμφωνία της Μαδρίτης του 1997) στο Αιγαίο, που η Ελλάδα πρέπει να λάβει υπόψιν, απειλώντας την με πόλεμο (casus belli). Παράλληλα, προσπαθεί να αναδείξει τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» με σκοπό να τεθεί και θέμα κυριαρχίας σε διεθνές δικαστήριο ή δικαιοδοτικό όργανο ή να αξιοποιηθεί έναντι της Ελλάδας, στη διαπραγμάτευση των χωρικών υδάτων.

Η Ελλάδα έχει παγίως αναδείξει το γεγονός ότι η Τουρκία παραβιάζει την Χάρτα του ΟΗΕ με την απειλή πολέμου, αλλά και ότι οι ανωτέρω τουρκικές θέσεις για δήθεν «γκρίζες ζώνες» (όπως και οι θέσεις της σε άλλα θέματα όπως για «αποστρατιωτικοποιμένα νησιά») παραβιάζουν κατάφωρα σειρά Συνθήκες (το Δίκαιο της Θάλασσας ως εθιμικό δίκαιο, τη Συνθήκη της Λωζάννης, τη Συνθήκη των Παρισίων, τη Συνθήκη του Μοντρέ και την Ιταλοτουρκική Συμφωνία του 1932 κλπ) και άρα ασφαλώς δεν μπορούν να συζητηθούν. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες έχει κατά καιρούς διαπραγματευθεί «κλιμακωτά» χωρικά ύδατα από 6 ως 12 νμ. για τα νησιά του Αιγαίου.

Πηγή:ieidiseis.gr