Οι πρώτες ρωγμές στη χούντα: O ρόλος του Ωνάση- Τι γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς

 

«Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974» είναι ο τίτλος του συγκλονιστικού βιβλίου (Εκδόσεις «Μεταίχμιο»): Ο Ιωαννίδης και η παγίδα της Κύπρου, τα πετρέλαια στο Αιγαίο και ο ρόλος των αμερικάνων.

 Επιμέλεια Βασίλη Σκουρή

 

Στα βιβλιοπωλεία βρίσκεται ήδη το νέο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, με τους αναγνώστες του iEidiseis να παίρνουν μια πρώτη γεύση το περασμένο Σαββατοκύριακο.

Ο τίτλος -όντως συγκλονιστικού- βιβλίου είναι «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974», με υπότιτλο τα θέματα που κατ΄ εξοχήν διαπραγματεύεται: «Ο Ιωαννίδης και η παγίδα της Κύπρου, τα πετρέλαια στο Αιγαίο και ο ρόλος των αμερικάνων».

Το iEidiseis αναδημοσιεύει σήμερα ένα ακόμα μικρό μέρος από το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, που αναφέρεται στις πρώτες ρωγμές της χούντας και στο ρόλο του Ωνάση. Τίτλος του «Ρωγμές στο καθεστώς, Ο ρόλος του Ωνάση»- και προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να το μελετήσουν.

«Ρωγμές στο καθεστώς, Ο ρόλος του Ωνάση»

«Οι άνθρωποι των αμερικανικών υπηρεσιών στην Αθήνα είχαν όμως εντοπίσει ρωγμές στις σχέσεις του Παπαδόπουλου με την ομάδα που οργάνωσε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Τις τριβές είχαν προκαλέσει από τα τέλη του 1967 η προσωπική ζωή του Παπαδόπουλου και οι πολύ στενές του σχέσεις με τον θρυλικό εφοπλιστή και επιχειρηματία Αριστοτέλη Ωνάση, οι οποίες άφηναν πολλά περιθώρια... παρεξηγήσεων.

Ο Παπαδόπουλος ήταν τυπικά παντρεμένος με τη Νίκη Βασιλειάδη. Πριν από την 21η Απριλίου όμως αλλά και μετά συζούσε με τη σύντροφό του Δέσποινα Γάσπαρη. Τον Δεκέμβριο του 1967, λίγο μετά το αντικίνημα του του βασιλιά, δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες μία φωτογραφία του με τη νόμιμη σύζυγό του, όπως έγραφε η λεζάντα. Ο Παπαδόπουλος θεώρησε ότι η δημοσίευση ήταν προϊόν συνωμοσίας στελεχών του καθεστώτος που είτε ήθελαν να τον αποδομήσουν είτε να τον αναγκάσουν να ξεκαθαρίσει τα προσωπικά του και να χωρίσει την τυπική σύζυγο για να παντρευτεί τη Δέσποινα. Σε σφραγισμένη επιστολή του προς τον Παττακό υπέβαλε την παραίτησή του από αρχηγός του Επαναστατικού Συμβουλίου για προσωπικούς λόγους και ανέθεσε τη συνέχιση του «έργου του» στον Παττακό. Ο Αντιπρόεδρος ζήτησε από τον αστυνομικό της φρουράς του δικτάτορα να τον οδηγήσει στην οικία του, όπου τον βρήκε, κατά τη διήγησή του, σε κατάσταση ψυχολογικής απόγνωσης. Ο Παπαδόπουλος ήταν έξαλλος γιατί, όπως ισχυρίστηκε, ο αρχηγός της φρουράς τού ζήτησε να μάθει ποια είναι η προεδρική σύζυγος, η κυρία της φωτογραφίας ή η Δέσποινα, που συζούσε με τον δικτάτορα. Ο Παττακός μετέπεισε τελικά τον Παπαδόπουλο με τη βοήθεια του Δημήτριου Πατίλη, που ήταν και αυτός αντιπρόεδρος, και του στρατηγού Οδυσσέα Αγγελή. Ζήτησε όμως από τον δικτάτορα να μη γίνει γνωστή η επιστολή παραίτησης, την οποία, όπως του είπε, είχε ήδη κάψει, και «να διώξεις την φίλη σου και να επανέλθεις στην γυναίκα σου ή να παντρευτείς επισήμως την φίλη σου». Ύστερα από λίγους μήνες πήρε ένα διαζύγιο με διαδικασίες εξπρές για την εποχή και παντρεύτηκε τη Δέσποινα.

Ο όλος χειρισμός της οικογενειακής ζωής του δικτάτορα είχε προκαλέσει πολλά σχόλια ανάμεσα στους υπόλοιπους αξιωματικούς και στα στελέχη του καθεστώτος, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν πολύ συντηρητικοί στη ζωή τους. Μετά τον γάμο του με τη Δέσποινα, ο δικτάτορας άρχισε να έχει κοινωνικές επαφές στο σπίτι του με τον Ωνάση και άλλους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες.

Όπως θυμόταν η ίδια χρόνια μετά: «Στο σπίτι μας ερχόντουσαν ορισμένοι άνθρωποι όπως ο Ωνάσης. Διότι ήταν και οικονομικοί παράγοντες του τόπου, δεν μπορούσες να τα βάλεις μαζί τους, είτε λέγονταν Ανδρεάδης είτε Ωνάσης είτε Νιάρχος...».

Μετά τη συνέντευξή μας σε ένα μικρό ισόγειο διαμέρισμα στην Κηφισιά, η σύζυγος του Παπαδόπουλου άνοιξε ένα μπουκάλι ουίσκι για να με κεράσει στο οποίο ήταν χαραγμένο το «πουλί», ο φοίνικας-εθνόσημο της δικτατορίας. Όταν τη ρώτησα για το μπουκάλι, μου απάντησε: «Αυτό το έκανε δώρο ο Αρίστος (Ωνάσης) στον Γιώργη (Παπαδόπουλος) όταν ορκίσθηκε Πρόεδρος».

Την περίοδο 1969-71 βρισκόταν σε εξέλιξη μια σκληρή διένεξη ανάμεσα στους τότε πόλους της ελληνικής διαπλοκής γύρω από την άδεια κατασκευής ενός τρίτου διυλιστηρίου στην Ελλάδα. Αριστοτέλης Ωνάσης και Σταύρος Νιάρχος είχαν εμπλακεί σε έναν αδυσώπητο αγώνα για την εξασφάλιση της άδειας. Ο Ωνάσης κέρδισε σε πρώτη φάση τον διαγωνισμό, αλλά απαίτησε από τον υπουργό Συντονισμού Μακαρέζο να αλλάξει κάποιους όρους της σύμβασης. Μία ανυπόγραφη αναφορά που περιέχεται στο αρχείο του Ιδρύματος Καραμανλή περιγράφει μια εκρηκτική συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου η οποία διήρκεσε πολλές ώρες και με μια έντονη αντιπαράθεση Παπαδόπουλου και Μακαρέζου, με τον πρωθυπουργό να συντάσσεται με τον Ωνάση και να κατηγορεί τον Μακαρέζο πως σαμποτάριζε τις επενδύσεις του εφοπλιστή. Ο Παπαδόπουλος φέρεται να είπε ότι θα έπαιρνε μόνος του, τις σχετικές αποφάσεις γιατί το θέμα ήταν πολιτικό, και συνεπώς θα το χειριζόταν μόνο ως «Αρχηγός της Επαναστάσεως».

Ο Μακαρέζος τού απάντησε ότι «η Επανάστασις δεν είναι μόνο αυτός αλλά και άλλοι» και πρόσθεσε προσβλητικά ότι «ουδέποτε εφαντάσθη ότι θα ήτο δικηγόρος του κ. Ωνάση στο Υπουργικόν Συμβούλιον ο κ. πρωθυπουργός». Στο σημείο αυτό, σύμφωνα πάντοτε με την ανώνυμη αναφορά την οποία έφερε στο φως της δημοσιότητας ο Τάσος Κωστόπουλος στην Εφημερίδα των Συντακτών,η σύγκρουση Παπαδόπουλου-Μακαρέζου έγινε πολύ προσωπική και σφοδρή. Παρενέβη ο Παττακός, ο οποίος ζήτησε να εγκριθεί η εισήγηση του Μακαρέζου και των άλλων υπουργών. Ο Παπαδόπουλος είχε υποστεί μια σοβαρή ήττα.

Η πρεσβεία επιβεβαιώνει αυτή την περιγραφή, καθώς ανέφερε σε ένα τηλεγράφημά της:

«Οι διαφωνίες ανάμεσα στην ομάδα του Παπαδόπουλου και στην αντιπολίτευση εντός του Επαναστατικού Συμβουλίου συνεχίζονται. [...] Η αντιπολίτευση έκλινε προς τον υπουργό Συντονισμού Νικόλαο Μακαρέζο, ο οποίος πήρε μια πρωτοβουλία και αντιστάθηκε σθεναρά σε νέες παραχωρήσεις προς τον Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Παπαδόπουλος βρέθηκε σε σχετικά αδύναμη θέση, καθώς πολλοί μέσα στον Στρατό πιστεύουν ότι έχει λάβει πολλά «προσωπικά οφέλη» από τον Ωνάση. Ο Παπαδόπουλος υποχώρησε γρήγορα».

Και η CIA στην ενημέρωσή της προς τον πρόεδρο Νίξον ανέλυε το πόσο σημαντικές ήταν οι ρωγμές στο καθεστώς λόγω των χειρισμών της υπόθεσης Ωνάση:

«Το αίτημα του μεγαλοεφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση για μια ευνοϊκή αλλαγή στους όρους μιας επενδυτικής συμφωνίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων προκαλεί δυσκολίες ανάμεσα στον πρωθυπουργό Παπαδόπουλο και στον υπουργό Συντονισμού Μακαρέζο. Η κυβερνητική επιτροπή με επικεφαλής τον Μακαρέζο, απέρριψε τα αιτήματα του Ωνάση, παρά τις αντιρρήσεις του πρωθυπουργού. Το πρότζεκτ το οποίο συμπεριλαμβάνει την κατασκευή του τρίτου διυλιστηρίου της χώρας αποτελεί ένα εκρηκτικό θέμα ανάμεσα στα μέλη του καθεστώτος από το 1968. Ο Μακαρέζος ήταν απέναντι στον πρωθυπουργό σε αυτό το ζήτημα στο παρελθόν όποτε φάνηκε ότι ο Παπαδόπουλος ήταν πρόθυμος να παράσχει ειδικές ρυθμίσεις-παραχωρήσεις στον Ωνάση. Μέχρι να ρυθμιστεί οριστικά αυτό το ζήτημα θα παραμένει ένα εν δυνάμει διχαστικό θέμα για την ιεραρχία του καθεστώτος».

Ο Τάσκα έγραφε σε ένα τηλεγράφημα ότι «ακούγονται κατηγορίες για προσωπική διαφθορά (σ. του Παπαδόπουλου), με επίκεντρο πάλι τις δραστηριότητες της συζύγου του», ενώ αναφερόταν και σε συνεννοήσεις με τον Ωνάση.

Οι σχέσεις του Παπαδόπουλου με τον Ωνάση παρέμειναν στενές. Ο δικτάτορας έμενε, έως την πτώση της Χούντας, σε βίλα που του είχε παραχωρήσει ο εφοπλιστής στο Λαγονήσι. Και σύμφωνα με τις διηγήσεις του Παττακού και της Δέσποινας Παπαδοπούλου, ο Ωνάσης έστειλε έναν απεσταλμένο του στον Παπαδόπουλο όταν βρισκόταν εξόριστος στην Κέα πριν από τη δίκη του για να του προτείνει να τον φυγαδεύσει με δικό του τάνκερ στην Αργεντινή, πρόταση την οποία απέρριψε ο δικτάτορας. Οι φήμες για τις στενές σχέσεις με τον Ωνάση και ο τρόπος διαβίωσης ενοχλούσαν ήδη τους νεότερους αξιωματικούς, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ο Παπαδόπουλος είχε συμβιβαστεί, πουλώντας τις «επαναστατικές του αρχές».

Η πρεσβεία παρακολουθούσε τις συγκρούσεις στο εσωτερικό του καθεστώτος και θεωρούσε δύο τους ισχυρούς αντιπάλους του Παπαδόπουλου: τον Δημήτριο Σταματελόπουλο και τον Δημήτριο Ιωαννίδη.

Σημείωνε μάλιστα πως ο τελευταίος, ως αρχηγός της ΕΣΑ, «έχει μεγάλη επιρροή στις τοποθετήσεις των αξιωματικών σε διάφορες θέσεις». Εκτίμησή της ήταν ότι οι διαφωνούντες αξιωματικοί θα δείλιαζαν να προχωρήσουν στην ανατροπή του δικτάτορα και πως «ο Παπαδόπουλος θα επιβιώσει από την καταιγίδα. Κυρίως επειδή μοιάζει πιο έξυπνος από τους αντιπάλους του και έχει τη φήμη ενός ανθρώπου με μυαλό και ικανότητες μέσα στο στράτευμα». Αλλά ακόμα και αν ο δικτάτορας ανατρεπόταν, «αυτό θα γίνει από κάποιον μέσα από το καθεστώς και όχι από κάποιον που θα είναι αντιαμερικανός ή λιγότερο αντικομμουνιστής από τον Παπαδόπουλο. [...] Τα συμφέροντά μας στον τομέα της ασφάλειας δεν θα επηρεαστούν αρνητικά» κατέληγε η έκθεση της πρεσβείας».

Πηγή: ieidiseis.gr