Η περιουσία του Γκορμπατσόφ

 Πόσα χρήματα έβγαλε από τη διαφήμιση της Pizza Hut – Ο μισθός του στην ΕΣΣΔ

Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ και ο άνθρωπος που συνέδεσε το όνομά του με την περεστρόικα, την γκλάσνοστ, την διάλυση του οικοδομήματος της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και με αμφιλεγόμενα διαφημιστικά σποτ, έφυγε από τη ζωή την Τρίτη σε ηλικία 91 ετών.

Από όποια ιδεολογική σκοπιά κι αν προσεγγίσει κανείς την πολιτική του διαδρομή είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπήρξε μια ιστορική προσωπικότητα.

Για κάποιους θα μείνει στην ιστορία ως ο ηγέτης που συνέβαλε στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου, ένας ακούραστο υποστηρικτής της ειρήνης, ένας έμπιστος και αξιοσέβαστος ηγέτης, ένω για άλλους ο «νεκροθάφτης» της χώρας που ηγήθηκε, ο… πιτσαδόρος της αντεπανάστασης.

Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρησαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ για την αναταραχή που προκάλεσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας πως η επακόλουθη υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου ήταν ένα «πολύ υψηλό τίμημα» που κλήθηκαν να πληρώσουν για τον «εκδημοκρατισμό».

Πάντως, ακόμα και οι ίδιοι οι πολιτικοί της Δύσης που κάποτε επευφημούσαν τον Γκορμπατσόφ για τη «νέα σκέψη» του και το ότι χάρισε την ελευθερία σε 164 εκατομμύρια ανθρώπους, τον ξέχασαν σύντομα.

Ο «Γκόρμπι» στράφηκε στα διαφημιστικά όπως της Πίτσας Χατ, για να βρει εύκολο και γρήγορο χρήμα, εξαργυρώνοντας το όνομά του, ενώ τα επόμενα χρόνια αναζήτησε οικονομική αμοιβή, με την παρουσία του σε φόρουμ και διαλέξεις. «Σε λίγο θα διαφημίζει σερβιέτες» έλεγαν οι αντίπαλοί του.

To 1998, ο Γκορμπατσόφ έγινε ο πρωταγωνιστής ενός διαφημιστικού σποτ της Pizza Hut, το οποίο προβλήθηκε παγκοσμίως. Σε αυτό, βλέπουμε τον εκτός καθηκόντων πλέον Γκορμπατσόφ να διασχίζει την Κόκκινη Πλατεία με την εγγονή του για να φτάσει σε ένα κατάστημα Pizza Hut. Η διαφήμιση καταλήγει με μία γυναίκα στο τραπέζι να λέει ότι χάρη σε αυτόν «έχουμε πολλά πράγματα…όπως Pizza Hut».

Όπως λέγεται, χρειάστηκε αρκετός καιρός προκειμένου ο Γκορμπατσόφ να πειστεί να παίξει στην εν λόγω διαφήμιση, ενώ, η σύζυγός του, Ραΐσα Γκορμπατσόβα προβληματίστηκε για τον αντίκτυπο που μπορεί να είχε μια τέτοια κίνηση στην φήμη του. Δέχτηκε με τους δικούς του όρους να πρωταγωνιστήσει τελικά στο σποτ, ανάμεσα στους οποίους ήταν και το να μην τρώει πίτσα στην διαφήμιση.

Αν και ο Γκορμπατσόφ δεν επιβεβαίωσε το ποσό που έλαβε, πηγές ισχυρίστηκαν ότι πληρώθηκε σχεδόν 1 εκατομμύριο δολάρια για να κάνει τη διαφήμιση, σύμφωνα με τους New York Times.

Το ταξίδι όμως του πρώην ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης στον κόσμο της διαφήμισης δεν σταμάτησε εκεί, αφού έκατσε… στο πίσω κάθισμα μιας λιμουζίνας, με μία τσάντα Louis Vuitton, για την καμπάνια του γνωστού οίκου μόδας το 2007.

Εκτός από αμφιλεγόμενα διαφημιστικά σποτ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης έκανε κι ένα «πέρασμα» σε βίντεο κλιπ των Genesis αλλά και στην ταινία «Faraway, So Close!» του Βιμ Βέντερς.

«Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν είναι εκατομμυριούχος, σύμφωνα με έναν κορυφαίο συντάκτη σοβιετικού περιοδικού, αλλά κανείς δεν πρέπει να σοκαριστεί που η σύζυγός του Ραΐσα μπορεί να αγοράζει καλσόν με στρας ξανά και ξανά», έγραφε το 1989 η Washington Post.

Ως αρχηγός του κράτους και γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Γκορμπατσόφ βγάζει ετησίως «περίπου 18.000 ρούβλια» ή 28.000 δολάρια, είχε πει ο Vitaly Korotich, εκδότης του Ogonyok, σε μια συνέντευξη τότε στην Washington Post.

Βέβαια οι περισσότεροι δυτικοί ηγέτες έβγαζαν τότε πολύ περισσότερα, συμπεριλαμβανομένου του Αμερικανού προέδρου Μπους, ο οποίος κέρδιζε 200.000 δολάρια. Αλλά πολλοί Σοβιετικοί πολίτες, δυσαρεστημένοι με τους πενιχρούς μισθούς τους την περίοδο της Περεστρόικα, απολάμβαναν να κάθονται γύρω από το τραπέζι και να κάνουν ειρωνικά σχόλια για την κάρτα American Express του ηγέτη του Κρεμλίνου, τα ραμμένα βρετανικά κοστούμια του και τα ρούχα ή τις καταναλωτικές συνήθειες της συζύγου του, Ραΐσα.

«Οι άνθρωποι ρωτούν, αν ο Γκορμπατσόφ δεν βγάζει τόσα λεφτά, από πού παίρνει η γυναίκα του τόσα φορέματα;», είχε πει ο Korotich σε παλαιότερη συνέντευξή του σε μολδαβική εφημερίδα που δημοσίευσαν το 1989 οι New York Times. «Αλλά αυτό δεν είναι σοβαρή ερώτηση γιατί ο Μιχαήλ δεν αμείβεται άσχημα, παίρνει περισσότερα από 1.500 ρούβλια το μήνα. Γιατί να μην αγοράσει η γυναίκα του ένα νέο φόρεμα;». «Οι ηγέτες μας λαμβάνουν δωρεάν μεταφορικά και πολύ συχνά τρόφιμα που είναι φθηνότερα από τα συνηθισμένα», ανέφερε ο Korotich.

Το βιβλίο του Γκορμπατσόφ «Περεστρόικα», που εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες από τις Harper and Row, φέρεται να του απέφερε 600.000 δολάρια σε αμερικανικά δικαιώματα.

Ενώ ο μισθός του Γκορμπατσόφ φαινόταν χαμηλός σε σχέση με τα δυτικά πρότυπα, τα «πάνω από 1.500 ρούβλια το μήνα» του Σοβιετικού ηγέτη ήταν τουλάχιστον επταπλάσια του μέσου σοβιετικού μισθού. «Σε μια κοινωνία όπου οι καιροί είναι δύσκολοι, ακόμη και οι μικρές διαφορές στο βιοτικό επίπεδο πυροδοτούν φωτιές. Επιπλέον, σε αντίθεση με τους απλούς σοβιετικούς πολίτες, ο Γκορμπατσόφ δεν χρειάζεται να σταθεί στην ουρά για τα λιγοστά αγαθά. Οι οικονομολόγοι εδώ λένε ότι το 20% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας με 254 ρούβλια το μήνα για μια οικογένεια τεσσάρων ατόμων. Ένας Σοβιετικός εργάτης από την Κρονστάνδη, ο I. A. Savochkin, έγραψε αυτή την εβδομάδα στην εφημερίδα Ekonomicheskaya Gazeta ότι κέρδιζε μόλις 64 καπίκια (1 $) την ώρα. Τα προνόμια του Γκορμπατσόφ από το αξίωμα είναι πολύ πιο σημαντικά από την ευθεία αμοιβή του. Περιλαμβάνουν ένα διαμέρισμα στη Μόσχα, ένα σπίτι στο δάσος έξω από την πόλη και ένα εξοχικό στην Κριμαία», έγραφε τότε η Washington Post.

Ενώ άφησε πίσω του μια αμφιλεγόμενη πολιτική κληρονομιά, ο Γκορμπατσόφ έγινε από γιος αγροτών που ξεκίνησε να εργάζεται ως οδηγός αγροτικών μηχανημάτων, πάμπλουτος με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με το Celebrity Net Worth, ο Γκορμπατσόφ άφησε πίσω του περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια τη στιγμή του θανάτου του, ένα εντυπωσιακό ποσό για έναν άνδρα που έζησε στη φτώχεια κατά την παιδική του ηλικία.