Ο ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ  ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ

Ο δικαστικός επιμελητής είναι δημόσιος υπάλληλος, φέρει την στρογγυλή σφραγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης και διορίζεται στις έδρες των Πρωτοδικείων της χώρας.

 Η περιφέρεια δικαιοδοσίας του είναι αυτή του Πρωτοδικείου στο οποίο είναι διορισμένος. Κατ' εξαίρεση για την Πέλλα και λόγω κάποιων γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων η περιοχή δικαιοδοσίας τού διορισμένου στο Πρωτοδικείο Έδεσσας δικαστικού επιμελητή, καλύπτει και την περιφέρεια του Πρωτοδικείου Γιαννιτσών και το αντίθετο.

Τα καθήκοντα του δικαστικού επιμελητή είναι η επίδοση πάσης φύσεως εγγράφων και δικογράφων, η εκτέλεση των αποφάσεων των Αστικών Δικαστηρίων, καθώς και οποιουδήποτε άλλου καθήκοντος του έχει ανατεθεί με νόμο.

Για να μπορεί ο δικαστικός επιμελητής να  ασκεί την εξουσία που απαιτείται ώστε να φέρει εις πέρας το έργο του, η Πολιτεία τον έχει προικοδοτήσει με μια σειρά εξουσιών και τον έχει θωρακίσει με ανάλογα μέτρα για την προστασία του. Ο δικαστικός επιμελητής κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ενεργεί στο όνομα του Ελληνικού Λαού εκπροσωπώντας τη δικαστική εξουσία και γι' αυτό, όταν εκτελεί αποφάσεις Δικαστηρίων μπορεί να κάνει έρευνες στα δημόσια βιβλία και αρχεία του Κράτους, χωρίς να περιορίζεται από τις διατάξεις περί προσωπικών δεδομένων, να εισέρχεται ακόμα και εντός της κατοικίας του καθού η εκτέλεση και να κάνει όλες εκείνες τις πράξεις ώστε να εκτελεί τις αποφάσεις αυτές.

Όσον αφορά τους περιορισμούς σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα, αυτοί αίρονται γιατί όπως αποφάσισε η αρχή περί της προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η δημοσιοποίησή τους στον δικαστικό επιμελητή είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του έννομου συμφέροντος που επιδιώκει ο εντολέας του και υπό τον όρο ότι τούτο υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες αυτών. Όσων αφορά την είσοδο του δικαστικού επιμελητή εντός της κατοικίας αυτού κατά του οποίου στρέφεται μία απόφαση, αυτό δικαιολογείται διότι η άρση του ασύλου που θεωρείται η κατοικία, γίνεται μόνο όταν ο νόμος ορίζει και μόνο με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής εξουσίας, όπως είναι ο δικαστικός επιμελητής κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.

Ο δικαστικός επιμελητής και αν η απόφαση ορίζει έτσι, μπορεί ακόμα και να συλλάβει όποιον ορίζει η απόφαση αυτή και να οδηγήσει αυτόν στις φυλακές που προορίζονται για οικονομικά αδικήματα. Όταν δε ο δικαστικός επιμελητής κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του κρίνει ότι κινδυνεύει, μπορεί να ζητάει τη συνδρομή της Αστυνομίας η οποία είναι υποχρεωμένη να του την παράσχει άμεσα.

Προϊστάμενος του δικαστικού επιμελητή κατά την ευρύτερη έννοια είναι ο Εισαγγελέας του Πρωτοδικείου της περιφέρειάς του, ο οποίος ελέγχει κάθε χρόνο τα αρχεία του με τις επιδόσεις και τις αναγκαστικές εκτελέσεις των αποφάσεων στις οποίες προέβη, τα οποία αρχεία του είναι δημόσια και είναι υποχρεωμένος να τα τηρεί. Ο δικαστικός επιμελητής κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του υποχρεούται να συντάσσει έκθεση για οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη υποπίπτει στην αντίληψή του και να προσκομίζει αυτήν στον Εισαγγελέα.    

Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν είναι υποχρεωμένος ή αν θέλετε δεν δικαιούται να κάνει ο δικαστικός επιμελητής, αν δεν του έχει δοθεί πρώτα απόφαση με γραπτή εντολή που να τον νομιμοποιεί να ενεργήσει όσα ο νόμος ορίζει. Αλληγορικά θα μπορούσαμε να πούμε πως ο δικαστικός επιμελητής είναι ένα ισχυρό όπλο που έχει κατασκευαστεί να πυροβολεί, που χωρίς όμως τις σφαίρες παραμένει ένα απλό αντικείμενο με δυνάμει ισχύ. Για να μετατραπεί η εν δυνάμει του ισχύ σε ενεργεία ισχύ, απαιτούνται οι σφαίρες. Οι σφαίρες στην θαλάμη τού αλληγορικού αυτού όπλου είναι η απόφαση και η εντολή.

Για την αποφυγή όμως της κατάχρησης της εξουσίας που έχει δοθεί στον δικαστικό επιμελητή, η Πολιτεία έχει ορίσει μια σειρά πειθαρχικών αδικημάτων ώστε το προαναφερόμενο αλληγορικό όπλο να μην πυροβολεί ανεξέλεγκτα και αδιακρίτως.

Μερικά από τα σοβαρότερα πειθαρχικά αδικήματα στα οποία ο δικαστικός επιμελητής δεν δικαιούται να υποπέσει είναι: α) η έλλειψη πίστεως στην πατρίδα και το δημοκρατικό πολίτευμα, β) η αδικαιολόγητη άρνηση ή αποφυγή εκτελέσεως της ανατιθέμενης σε αυτόν εντολής, καθώς και η πλημμελής εκτέλεση αυτής, γ) η παράβαση της επιβαλλόμενης εχεμύθειας για γεγονότα και πληροφορίες, των οποίων έχει λάβει γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, δ) η χρησιμοποίηση των πληροφοριών, που έχει από την εκτέλεση των καθηκόντων του, προκειμένου να αποκομίσει αυτός ή άλλος παράνομο όφελος, ε) κάθε πράξη ή παράλειψη που έγινε από δόλο ή βαριά αμέλεια και προκάλεσε ακυρότητα ή βλάβη, στ) η αναξιοπρεπής διαγωγή αλλά και κάθε άλλο σχετικό με το λειτούργημά του παράπτωμα, που τελέσθηκε από πρόθεση και κατά τον ποινικό νόμο συνιστά τουλάχιστον πλημμέλημα.

Για την Δικαιοσύνη και απλουστευτικά για να γίνουμε κατανοητοί, υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες αδικημάτων. Τα ποινικά και τα αστικά. Ο φόνος ή η κλοπή άπτονται της ποινικής διαδικασίας, ενώ μία ακάλυπτη επιταγή ή τα δανικά και αγύριστα της αστικής. 

Υπό την πιο πάνω έννοια και κάπως απλουστευτικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως ο δικαστικός επιμελητής είναι ο αστυνομικός των αστικών υποθέσεων. Ενώ δηλαδή ο ρόλος του αστυνομικού κατά μία γενική έννοια είναι να προστατεύει τον πολίτη όταν αυτός θίγεται από πράξεις ή παραλήψεις που άπτονται της Ποινικής Δικονομίας, ο ρόλος του δικαστικού επιμελητή αντίστοιχα είναι να συνδράμει τον πολίτη όταν αυτός θίγεται από πράξεις ή παραλήψεις που άπτονται της Πολιτικής Δικονομίας, όταν αυτές δηλαδή δεν έχουν ποινικό, αλλά αστικό χαρακτήρα. Τι σημαίνει αυτό, για να μας καταλαβαίνουν όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με νομικούς χαρακτηρισμούς; Ότι ενώ στα ποινικά αδικήματα ή εγκλήματα το Κράτος οφείλει αυτεπάγγελτα να προστατέψει τον πολίτη που θίγεται, στις αστικές υποθέσεις απαιτείται ο πολίτης να κινήσει τη διαδικασία αποκατάστασης της ζημίας την οποία υπέστη. Και αυτό γιατί, στα ποινικά εγκλήματα που διώκονται αυτεπάγγελτα όπως είπαμε, ο πολίτης δεν φέρει καμία ευθύνη για το ας πούμε πάθημά του, αντίθετα στις αστικές υποθέσεις, ο πολίτης φέρει ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης, την οποία θα μπορούσε να είχε εξαλείψει ή ελαχιστοποιήσει αν ήταν προσεκτικότερος ή προνοητικότερος.    

Έτσι, ο πολίτης που προστρέχει στον δικαστικό επιμελητή για να εφαρμόσει όσα του δίνει ο νόμος το δικαίωμα να εφαρμόσει, αναλαμβάνει ο ίδιος τις αμοιβές και τα έξοδα της εκτελεστικής διαδικασίας που θα προκύψουν, τα οποία όμως έξοδα τελικά θα βαρύνουν αυτόν κατά του οποίου ενεργείται η εκτέλεση λόγω της μη αρχικής του συμμόρφωσης ή αδυναμίας.

Ο δικαστικός επιμελητής είναι άμισθος δημόσιος υπάλληλος, δηλαδή ενώ είναι δημόσιος υπάλληλος κατά την έννοια του Αστικού Κώδικα, δεν μισθοδοτείται από το Κράτος. Για το λόγο αυτό οι αμοιβές του δικαστικού επιμελητή κανονίζονται με υπουργικές αποφάσεις και προκύπτουν είτε από ποσοστιαίο υπολογισμό επί των χρηματικών απαιτήσεων των εκτελούμενων αποφάσεων, είτε μετά από συμφωνία με τον πελάτη - εντολέα του.