«Η Μακεδονία στην ειρήνη και στον πόλεμο: Περίοδος 1914-1949».

    Με ένα θέμα αρκετά επίκαιρο ασχολήθηκε και πρόβαλε στο κοινό της πόλης μας η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών  «Ο Φίλιππος» σε συνεργασία με την ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α.  του Δήμου Πέλλας την Δευτέρα 21/10/2013

στην φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δημαρχείου Πέλλας. Βασικός ομιλητής του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών - τον οποίο παρουσίασε στο ακροατήριο το μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας και υπεύθυνος του Α.Λ.Π. κ. Τραούδας Βασίλειος - ήταν  ο κ. Δορδανάς Στράτος επίκουρος καθηγητής Ιστορίας  στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, που ανέπτυξε ενώπιον ευάριθμου ακροατήριου το θέμα: «Η Μακεδονία στην ειρήνη και στον πόλεμο. Περίοδος 1914-1949»

   Η εμπεριστατωμένη, πυκνή  και τεκμηριωμένη εισήγησή του αποδείχθηκε εξαιρετικά  δύσκολη για τους συσχετισμούς και  τις αναφορές σε σχετικά πρόσφατα γεγονότα  αγγίζοντας μιαν ευαίσθητη και βιωμένη από πολλούς συμπολίτες μας   τοπική ιστορία γεμάτη  εθνικές περιπέτειες.

    Η περιοχή της Μακεδονίας αποτέλεσε το μήλον της έριδας για  3 βαλκανικούς λαούς: Eλλάδα, Σερβία, Βουλγαρία. Το χαρακτηριστικό στοιχείο της ήταν ότι με την απελευθέρωσή της  το 1913 είχε διαφορετικά πληθυσμιακά, κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά από ό,τι σήμερα, αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, του εξισλαμισμού, των εκσλαβισμών και της μετακίνησης μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων στον ευρύτερο χώρο. Οι νικηφόροι αλλά και αιματηροί Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 διευρύνουν τα όρια του «Αθηναϊκού» κρατίδιου και του δίνουν ελεύθερο χώρο να αναπνεύσει. Η Μεγάλη Ιδέα ξεκινάει και οικοδομείται…

     Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 επέλυσε  και ζητήματα  διανομής  των βαλκανικών εδαφών. Η Βουλγαρία, όμως, ως δύναμη αναθεωρητική επιδίωκε πάση θυσία την αλλαγή των συνόρων προς όφελός της.  Η χώρα μας είχε περιορισμένα χρονικά πλαίσια  για να εμπεδώσει την κυριαρχία της και να ενισχύσει τους διοικητικούς θεσμούς της στις άρτι απελευθερωθείσες περιοχές. Η παρουσία δημοσίων υπαλλήλων από άλλες περιοχές της χώρας είχε  θετικά  αλλά και λίγα μελανά σημεία.  Η συνθήκη του Νεϋγί προβλέπει εθελούσια ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Η σύμπνοια μεταξύ πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου είχε ευεργετικές  εξελίξεις και στη Συνθήκη των Σεβρών το 1920 η «Μεγάλη Ελλάδα των 2 Ηπείρων και των 5 θαλασσών»  φαίνεται να γίνεται πραγματικότητα, αλλά ο εθνικός διχασμός  με την υποδαύλισή του από τις  ξένες δυνάμεις επέφερε οδυνηρές επιπτώσεις στην πορεία της χώρας μας με αποκορύφωμα την Μικρασιατική Καταστροφή  του 1922.

     Με την Συνθήκη της Λωζάννης πάνω από ενάμιση εκατομμύριο πρόσφυγες-όσοι απέμειναν ζωντανοί από την γενοκτονία που υπέστησαν από τους Τούρκους-  προερχόμενοι από την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, κατέφυγαν ρακένδυτοι, φοβισμένοι και εξαθλιωμένοι στην ηττημένη Ελλάδα. Από αυτούς πάνω από 600.000 κατευθύνθηκαν στη Μακεδονία. Τα λοιμοκαθαρτήρια στην Καλαμαριά και την Μακρόνησο, οι σκηνές και οι άθλιες συνθήκες στέγασης σε συνδυασμό  με κακουχίες τις ασθένειες και την κακή διατροφή δημιούργησαν εκρηκτικό κλίμα και εκατοντάδες Ρωμιοί πέθαναν στη νέα πατρίδα τους. Παράλληλα απομακρύνονται ειρηνικά και συγκροτημένα 400.000  προστατευμένοι Τούρκοι και εξισλαμισμένοι Έλληνες προς την κατεύθυνση της Τουρκίας. Το ελλαδικό κράτος επιτέλεσε κολοσσιαίο ο έργο, με την  δημιουργία της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και με την βοήθεια της εκκλησίας, φιλανθρωπικών οργανώσεων εσωτερικού και εξωτερικού αλλά  και των δανείων που έλαβε, από το 1923 έως το 1930. Σταδιακά οι πρόσφυγες αποσκιρτούν  από την βενιζελική παράταξη και στρέφονται προς τα μοναρχικά κόμματα και αργότερα σημαντικό τμήμα  τους προς την αριστερά.

   Η δικτατορία του Ι. Μεταξά οχυρώνει με τα οχυρά Ρούπελ την Ανατολική Μακεδονία και την Δυτική Θράκη απέναντι στον βουλγαρικό κίνδυνο. Πράγματι η Ελλάδα συμμαχεί με τις δυτικές δημοκρατίες και η Βουλγαρία με τον Άξονα. Παρά την νίκη των Ελλήνων απέναντι στους Ιταλούς ιμπεριαλιστές, ακολουθεί η τριπλή Ιταλογερμανοβουλγαρική φασιστική κατοχή. Ελάχιστοι γηγενείς Έλληνες, σλαβόφωνοι και βλαχόφωνοι  «μηδίζουν» και προσελκύονται από τα βουλγαρικά και ρουμανικά προπαγανδιστικά συνθήματα και επιθυμούν την αυτονόμηση της Μακεδονίας, παραβλέποντας, όμως, τις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί και την αντίθεση της συντριπτικής πλειοψηφίας του Ελληνικού λαού. Ακολουθεί ο αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος του 1944-49, που προκαλεί περισσότερες καταστροφές και απώλειες ζωών  από τον  εθνικό πόλεμο ενάντια στους εισβολείς. Τα πολιτικά  πράγματα της χώρας για χρόνια  δηλητηριάζονται προκαλώντας μίση και εκδικητικές τάσεις ανάμεσα στους συμπατριώτες μας. Η Ελλάδα –αφού ήταν ανάμεσα στις νικήτριες χώρες-αντί να διεκδικήσει το εθνικό και ιστορικό δίκιο της στην Βόρεια Ήπειρο, την Ανατολική Ρωμυλία και την Κύπρο αναλώνεται σε εσωτερικές διαμάχες και αιματηρές συγκρούσεις.  Τα Δεκεμβριανά έθεσαν επί τάπητος για τελευταία-νομίζαμε- φορά το μακεδονικό ζήτημα.   Στο  ερώτημα ποιοι έφταιξαν   στον εμφύλιο, ένας διακεκριμένος  σύγχρονος ιστορικός απαντά: «Έλειψαν  οι υπεύθυνες πολιτικές ηγεσίες και από τη μια και από την άλλη μεριά…». Τελικά ο λεγόμενος «ψυχρός πόλεμος» έλαβε  χώρα πρωτίστως στην πατρίδα μας με οδυνηρές συνέπειες για όλους.

   Το σύγχρονο μακεδονικό ζήτημα με την πλαστογράφηση της ιστορίας μας, την οικειοποίηση ελληνικών ονομάτων, συμβόλων και πολιτιστικών στοιχείων  και την  συστηματική καλλιέργεια του εθνικισμού και του αλυτρωτισμού από τους γείτονες, δημιουργεί ένα νέο γύρο αντιπαράθεσης. Καλούμαστε να το αντιμετωπίσουμε με την δέουσα προσοχή, με νηφαλιότητα αλλά και εγρήγορση.

Η επόμενη εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστημίου είναι την Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2013 ώρα 19.00’ στον ίδιο χώρο, με ομιλητή τον δημοσιογράφο της Δημόσιας Τηλεόρασης κ. Σαββίδη Παντελή γνωστό δημιουργό και παρουσιαστή της Εκπομπής «Ανιχνεύσεις», με θέμα: « Η αναδόμιση της Μέσης Ανατολής και το νέο Ανατολικό Ζήτημα»

                                                 Λάζαρος Η. Κενανίδης,  θεολόγος.

                        Δντής 2^ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. Διδάκτορας Α.Π.Θ.