Ελληνοσκοπιανά σύνορα- Η Ειδομένη των χιλιάδων προσφύγων

“Πώς να μείνω στη Συρία; Με αναγκάζουν πέντε διαφορετικές πλευρές να πολεμήσω. Με το στρατό του Άσαντ, με τους ελεύθερους μαχητές (αντάρτες), με το ισλαμικό κράτος, με την Αλ Κάιντα ή με τους Κούρδους; Δεν είχα άλλη επιλογή. Έφυγα, για να φτάσω στην Ευρώπη”. Ο 24χρονος Μαχμούντ Μουσάμπ εργαζόταν σε ένα ειδησεογραφικό σάιτ στη Δαμασκό. Ήθελε να γίνει δημοσιογράφος.

Τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης ήταν στη γραμμή των ελληνοσκοπιανών συνόρων, στην Ειδομένη Κιλκίς, μαζί με εκατοντάδες ομοεθνείς του, που συγκεντρώνονται εκεί κάθε πρωί, φτάνοντας από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Περίμενε να περάσει απέναντι, στη Γευγελή των Σκοπίων, για να καταγραφεί για ακόμη μία φορά από την αστυνομία και μετά να πάρει το τρένο για τη Σερβία. Από εκεί για την Ουγγαρία, την Αυστρία και τελικός προορισμός η Γερμανία.

Το όνειρο του Μαχμούντ είναι να φτάσει σε μία μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα με πολλές δουλειές. Όπως και του Γιαμάν, 19 χρόνων, ο οποίος επίσης θέλει να φτάσει στη Γερμανία και να συνεχίσει τις σπουδές του στην Πληροφορική. Ξεκίνησε από τη Συρία με πέντε φίλους του, επειδή η κατάσταση είναι έκρυθμη. “Η οικογένειά μου έχει φύγει στην Ιορδανία. Εγώ έμεινα να σπουδάσω, όμως τελευταία με έψαχνε η αστυνομία, επειδή έχω το ίδιο όνομα με έναν άλλο, που ήταν αντίθετος στην κυβέρνηση. Δεν μπορούσα να μείνω”, εξιστορεί στη “ΜτΚ”.

Κάθε άνθρωπος και μία διαφορετική ιστορία, κάθε πρόσφυγας και ένας πόνος. Οικογένειες, με παιδιά στην αγκαλιά, να τρυπούν με το κλάμα τους την ησυχία της νύχτας στα σύνορα. Οι περισσότεροι Σύροι που τις τελευταίες ημέρες φτάνουν στην Ειδομένη μπήκαν στην Ελλάδα από την Κω, όπου εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα λόγω έλλειψης υποδομών για την υποδοχή αλλά και την καταγραφή των προσφύγων. Είναι αποφασισμένοι να περπατήσουν χιλιόμετρα, να περιμένουν στις ουρές των αστυνομικών τμημάτων επί μέρες, να στοιβαχτούν σε τρένα και λεωφορεία και να πληρώσουν σύγχρονους δουλέμπορους. Αρκεί να φτάσουν στον προορισμό τους, τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Τη νέα γη της επαγγελίας.

ΣΤΑ ΣΚΟΠΙΑ

Από τα ξημερώματα εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες περιμένουν στην ελληνική πλευρά των συνόρων με τα Σκόπια, ακριβώς δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ειδομένης. Ο αριθμός τους, όσο περνά η ώρα, αυξάνεται, καθώς διαρκώς καραβάνια φτάνουν με διάφορους τρόπους. Είτε πεζοί είτε με λεωφορεία, που πλέον έχουν μετατρέψει σε στάση τον τελευταίο χωματόδρομο στη “νεκρή ζώνη” των δύο χωρών.

Οι εντάσεις δεν αποφεύγονται. Σκοπιανοί αστυνομικοί με τα γκλοπ παρατεταμένα τούς ζητούν να περιμένουν ήρεμα. Ορισμένες στιγμές να καθίσουν στο έδαφος. Στην περίπτωση που κάποιος προσπαθήσει να εισέλθει στο γειτονικό έδαφος, χωρίς να υπακούσει στις εντολές τους, δεν διστάζουν να το χτυπήσουν με το γκλοπ τραυματίζοντάς τον. Ωστόσο οι σκοπιανές αρχές δείχνουν πως αναλαμβάνουν τη διέλευση των προσφυγικών ροών. Το πρωί της περασμένης Τετάρτης, όταν ο αριθμός των συγκεντρωμένων άρχισε να ξεπερνά τους 1.000, αρχικά τους άφηναν σε ομάδες των 25 και στη συνέχεια όλους μαζί να περάσουν τη συνοριακή γραμμή. Είχαν εισέλθει πλέον στο σκοπιανό έδαφος.

Εκεί τους περιμένει ακόμη μία χρονοβόρα διαδικασία καταγραφής. Όλοι τους παίρνουν και από την αστυνομία του γειτονικού κράτους ένα υπηρεσιακό σημείωμα, στο οποίο αναφέρεται ότι είναι υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν το σκοπιανό έδαφος εντός 72 ωρών. Ο χρόνος αυτός είναι αρκετός. Είναι σχεδιασμένο -και υλοποιείται καθημερινά- να επιβιβάζονται όλοι τους σε τρένα, που αναχωρούν από το σταθμό της Γευγελής και κατευθύνονται στο σερβικό Βελιγράδι. “Καθημερινά ήταν ένα το δρομολόγιο, όμως λόγω της αυξημένης κίνησης προσφύγων έχουν αυξηθεί. Μπορεί να φύγουν από τη Γευγελή για το Βελιγράδι μέχρι και τρία τρένα την ημέρα”, είπε στη “ΜτΚ” έλληνας αστυνομικός.

Παραλογισμός-  Μένουν μέρες στο δρόμο λόγω… γραφειοκρατίας

Ώρα 5 το πρωί. Εθνική οδός Θεσσαλονίκης - Ευζώνων. Οι σκιές που περπατούν στην άκρη του δρόμου, λίγο πριν από τη διασταύρωση της Ειδομένης, πολλαπλασιάζονται. Τα γκρουπ των προσφύγων εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο. Ταλαιπωρημένοι περπατώντας για αρκετή ώρα. Άλλοι από το χωριό των Ευζώνων, όπου κατεβαίνουν έξω από ένα ξενοδοχείο, και άλλοι από τη μέση του… πουθενά, όταν τα τουριστικά λεωφορεία τούς αφήνουν στο δρόμο.

Μόλις αντικρίζουν τα φώτα του αυτοκινήτου, σηκώνουν τα χέρια. Ρωτούν στα αγγλικά ποιος είναι ο δρόμος για τα σύνορα. Βλέπουν ομοεθνείς τους να κάθονται στις διασταυρώσεις, σημάδι ότι προς εκείνη την κατεύθυνση πρέπει να συνεχίσουν. Περπατούν γρήγορα, με όσες δυνάμεις τούς έχουν απομείνει, ελπίζοντας ότι θα βρουν κάπου ανθρώπινα να καθίσουν, πως σύντομα θα βρίσκονται στο τρένο για το Βελιγράδι και η ταλαιπωρία τους για μία ημέρα θα σταματήσει.

Ξεριζωμένοι από τις εστίες τους λόγω πολέμου, οι πρόσφυγες από τη Συρία φτάνουν κατά κύριο λόγο με λεωφορεία από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Ωστόσο, μέχρι να πατήσουν το πόδι τους σε σκοπιανό έδαφος, έχουν μετρήσει ήδη δεκαπέντε ημέρες ταλαιπωρίας, χωρίς λόγο, στην Ελλάδα.

“Έμεινα με την οικογένειά μου εννέα μέρες στην Κω. Δεν περίμενα τίποτε άλλο, μόνον να μου δώσουν ένα χαρτί με τα στοιχεία μου”, περιέγραψε στη “ΜτΚ” ο 35χρονος Μοχάμεντ. Είναι μαζί με την οικογένειά του, τη σύζυγο και τα δύο μωρά παιδιά και ψάχνουν όλοι μαζί μία καλύτερη ζωή. Αναγκάστηκαν να κοιμηθούν σε δρόμους και πάρκα, καθώς στο νησί του Αιγαίου υποδομές δεν υπάρχουν, ενώ πλέον όλα τα ξενοδοχεία είναι γεμάτα. “Και παίρνουν 25 ευρώ το άτομο, ανεξάρτητα από το πόσοι θα μείνουν σε κάθε δωμάτιο”, σχολιάζουν δηκτικά οι πρόσφυγες.

Η ταλαιπωρία στα νησιά και ειδικά στην Κω τις ημέρες αυτές, που έχει βρεθεί στο επίκεντρο λόγω των ενισχυμένων προσφυγικών κυμάτων, ολοκληρώνεται, όταν παίρνουν στα χέρια ένα απλό σημείωμα. “Σας γνωρίζουμε την (αναφέρει ημέρα και ώρα) να βρίσκεστε στα γραφεία της διεύθυνσης αλλοδαπών Αττικής στην Αθήνα, στην οδό Σαλαμίνος 2 στον Ταύρο, για να καταγραφείτε και να παραλάβετε το υπηρεσιακό σημείωμα. Το παρόν σημείωμα ισχύει μόνον για τη μετάβασή σας από την Κω στην Αθήνα, στη διεύθυνση αλλοδαπών Αττικής, για το προγραμματισμένο ραντεβού και όχι για τη μετάβασή σας σε άλλες πόλεις της Ελλάδας”. Το σημείωμα των αστυνομικών της Κω, όπως και των άλλων νησιών, δεν χρησιμεύει παρά για να δοθεί ένα άλλο σημείωμα, που θα επιτρέπει στους πρόσφυγες να μείνουν στην Ελλάδα έξι μήνες νόμιμα, αλλά χωρίς να προσεγγίζουν συνοριακούς νομούς, μεταξύ των οποίων του Κιλκίς.

ΑΝΑΜΟΝΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Ωστόσο ο γραφειοκρατικός παραλογισμός, που θα μπορούσε να διευθετηθεί γρήγορα με την ενίσχυση γραφιάδων της ΕΛ.ΑΣ. στα νησιά, δεν τελειώνει εκεί. Όταν οι πρόσφυγες μεταβαίνουν στην Αθήνα, εκεί αρχίζει μία νέα περιπέτεια. “Πήγα να πάρω το δεύτερο σημείωμα, που λέει το χαρτί που μου έδωσαν από την Κω. Μου είπαν να περιμένω τέσσερις ημέρες. Πού θα έμενα όλο αυτό το διάστημα; Εμένα δεν μ’ ενδιαφέρει να μείνω. Θέλω να φύγω όσο το δυνατόν γρηγορότερα”, είπε νεαρός πρόσφυγας, που υπέστη την πρωτοφανή ταλαιπωρία.

Η αναμονή αυτή -λόγω γραφειοκρατίας πάλι- οδηγεί τους περισσότερους να αναχωρούν από την πρωτεύουσα με τρένα και λεωφορεία με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη. Ο κίνδυνος στη Βόρεια Ελλάδα είναι να συλληφθούν κατηγορούμενοι για “παραβίαση προσωρινών όρων”, δηλαδή αυτών που περιγράφονται στο πρώτο σημείωμα, να μην προσεγγίσουν άλλη περιοχή εκτός Αθηνών. Όπως έγινε την περασμένη εβδομάδα με δεκάδες πρόσφυγες που σύρθηκαν στα δικαστήρια της Θεσσαλονίκης και καταδικάστηκαν. Τέτοιες συλλήψεις μετά την αποκάλυψη της “Μ” για το αστυνομικό αλαλούμ σταμάτησαν, όμως πρόσφυγες καταγγέλλουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις που διαπιστώθηκε ότι δεν είχαν το υπηρεσιακό σημείωμα του εξαμήνου αστυνομικοί από τη Βόρεια Ελλάδα τούς ανάγκασαν να επιστρέψουν στην… Αθήνα.

“Ναι, με έπιασαν και μου είπαν ότι πρέπει να φύγω στην Αθήνα, για να το πάρω. Αναγκάστηκα να επιστρέψω, όμως πάλι μου είπαν από την αστυνομία στην Αθήνα ότι πρέπει να περιμένω άλλες τέσσερις ημέρες. Αγανάκτησα, πήρα ένα λεωφορείο και έφτασα στα σύνορα”, είπε ο 19χρονος Γιαμάν.

Καθημερινές αφίξεις- Με τρένα και λεωφορεία στη Βόρεια Ελλάδα

Τις τελευταίες ημέρες υπολογίζεται πως καθημερινά πλέον των 1.500 προσφύγων και μεταναστών έρχονται στη Βόρεια Ελλάδα από την Αθήνα. Οι περισσότεροι κατευθύνονται αμέσως στην Ειδομένη, ενώ οι υπόλοιποι με λεωφορεία του ΚΤΕΛ φτάνουν στη Θεσσαλονίκη και από εκεί πάλι στα ελληνοσκοπιανά σύνορα, που πια είναι ο μοναδικός δρόμος τον οποίο ακολουθούν οι πρόσφυγες.

Παρά τις απαγορεύσεις των σημειωμάτων, τους συνεχείς ελέγχους της αστυνομίας και τις διαρκείς συλλήψεις για λαθροδιακίνηση, η μεταφορά των προσφύγων από την πρωτεύουσα γίνεται με πολλούς τρόπους. Οι περισσότεροι ανεβαίνουν σε τουριστικά λεωφορεία που αναχωρούν από την Ομόνοια και έχουν προορισμό γενικώς την περιοχή του Κιλκίς, κοντά στα σύνορα. Το κόστος του εισιτηρίου είναι 60 ευρώ, όπως είπαν οι ίδιοι οι σύροι πρόσφυγες. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι οδηγοί, για να μη συλληφθούν, τους αφήνουν στην εθνική οδό, σε απόσταση και 20 χιλιομέτρων από την Ειδομένη. Από εκεί συνεχίζουν περπατώντας.

Όσοι έχουν πάρει στα χέρια τους τα υπηρεσιακά σημειώματα κατευθύνονται στη Θεσσαλονίκη είτε με το νυχτερινό τρένο είτε με τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ. Τελευταία προτιμούν τα λεωφορεία, καθώς καταφέρνουν και επιβιβάζονται σε αυτά που κατευθύνονται στο Κιλκίς από το σταθμό των ΚΤΕΛ της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο ορισμένα λεωφορεία της γραμμής τούς αφήνουν στα όρια των νομών Κιλκίς και Θεσσαλονίκης, καθώς οι οδηγοί τους φοβούνται μήπως οι πρόσφυγες έχουν χαρτιά με απαγορεύσεις.

Άλλοι οδηγοί δεν διστάζουν και τους μεταφέρουν μέχρι τη γραμμή των συνόρων, στην Ειδομένη. Πρόκειται κυρίως για μετανάστες, οι οποίοι στα έγγραφά τους δεν έχουν απαγόρευση για το Κιλκίς. Εκεί αποβιβάζονται και στη συνέχεια περνούν τα ελληνοσκοπιανά σύνορα.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής» Σάββατο 15/ Κυριακή 16 Αυγούστου