Πολιτικός αναστοχασμός...

70 χρόνια από το τέλος του Εμφυλίου...

Η συμπλήρωση 70 (εβδομήντα) χρόνων από το τέλος του εμφυλίου πολέμου (Αύγουστος 1949) προσφέρεται ως ιστορική στιγμή πολιτικού αναστοχασμού. Μπορούμε όλοι μας, πολίτες και πολιτικοί, να σκεφτούμε «πράγματα» που...
έχουν να κάνουν με τη συγκρότηση και τη λειτουργία της Ελλάδας ως σύγχρονης πολιτικής κοινωνίας και να αναστοχαστούμε για τα λάθη μας και τα επιτεύγματά μας.

Αρχικώς θα διατυπώσω μια σειρά ερωτημάτων τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο του πολιτικού αναστοχασμού και αναφέρονται στα ζητήματα της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, του κοινοβουλευτισμού, του κράτους δικαίου, του συστήματος των δικαιωμάτων κ.ά. Διευκρινίζεται επίσης εξ αρχής ότι η περιδιάβαση στα 70 χρόνια της ελληνικής πολιτικής κοινωνίας μπορεί να γίνει από πολλές οπτικές γωνίες.

Αναφέρω μόνο δύο χαρακτηριστικές και ως παράδειγμα: με ποιον τρόπο διεξάγεται η ιδεολογική - κομματική αντιπαράθεση στη δημόσια σφαίρα, η μία οπτική γωνία. Η άλλη οπτική γωνία αναφέρεται στους παράγοντες οι οποίοι επί εβδομήντα χρόνια φαλκιδεύουν, υπονομεύουν ή ακόμα και καταργούν το δημοκρατικό πολίτευμα. Εννοώ ότι η πρόσφατη εβδομηντάχρονη πολιτική ιστορία του τόπου μας μπορεί να γραφεί με πληθώρα κριτηρίων και οπτικών γωνιών. Στη σύντομη αυτή παρέμβασή μου θα επιχειρήσω μια καθολική γενική αποτίμηση του πρόσφατου πολιτικού βίου μας.

Πρώτα λοιπόν τα ερωτήματα: η συγκρότηση της Ελλάδας ως πολιτικής κοινωνίας μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου ακολούθησε μια ιστορική πορεία με κύριο χαρακτηριστικό τη συνέχεια των δημοκρατικών διαδικασιών, του κράτους των θεσμών ή είχαμε να κάνουμε με θεσμικές ασυνέχειες;

Ποιοι παράγοντες έπαιξαν και εξακολουθούν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μετατροπή της αντιπροσωπευτικής διαδικασίας σε πελατειακή σχέση; Για ποιους λόγους την 21η Απριλίου 1967 δεν καταλύθηκε μόνο η κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπως συνηθίζουμε να λέμε, αλλά η ίδια η Ελλάδα αυτοκαταργήθηκε ως πολιτική κοινωνία; Πώς διεξάγεται η ιδεολογική συζήτηση ανάμεσα στα κόμματα και υπό ποιες προϋποθέσεις συντελείται η τυπική πολιτική αλλαγή στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας; Τι σημαίνει «μεταπολίτευση» και ποια είναι η συμβολή της στον εξορθολογισμό του πολιτικού συστήματος;

Σταματάω εδώ την απαρίθμηση των ερωτημάτων, τα οποία μας εισάγουν στον πολιτικό αναστοχασμό που τόσο χρειαζόμαστε για να δούμε «πού βρισκόμαστε» σήμερα ως πολιτική κοινωνία.

Και προτού αναπτύξω την προσωπική θεωρητικο-πολιτική θέση μου για την εβδομηντάχρονη πολιτική ιστορία του τόπου μας, επιβάλλεται να αναλυθούν δύο ακόμα πράγματα: πρώτον, ποια είναι η επικρατούσα στην κοινή συνείδηση θέση για την πολιτική ιστορία μας και, δεύτερον, ποιες είναι οι ιστορικές φάσεις από το 1949 μέχρι σήμερα (2019), από τις οποίες πέρασε το πολιτικό σύστημά μας; Οσον αφορά το πρώτο «πράγμα», η κοινή κοινωνική συνείδηση σκιαγραφεί την εξής εικόνα: η δημοκρατία, ο κοινοβουλευτισμός, οι κρατικοί θεσμοί, το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης κ.λπ. ακολούθησαν μια πορεία ιστορικής συνέχειας με εξαίρεση την περίοδο της δικτατορίας (1967-1974). Η πολιτική αυτή στάση έχει καταστεί «κοινός τόπος».

Οσον αφορά την περιώνυμη περιοδολόγηση των ιστορικών φάσεων, η κοινή αντίληψη έχει αποδεχτεί τα εξής: η πολιτική ιστορία του τόπου μας μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου διαιρείται σε τρεις φάσεις: η πρώτη (1949-1967) είναι η περίοδος του μετεμφυλιακού κράτους, η δεύτερη (1967-1974) είναι η περίοδος της χούντας και η τρίτη (1974-;) είναι η περίοδος της «μεταπολίτευσης». Και αυτή η περιοδολόγηση έχει καταστεί «κοινός τόπος».

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι πολλοί κοινωνικοί και πολιτικοί επιστήμονες, όλων των επιμέρους ειδικοτήτων, επί χρόνια τώρα διεξάγουν έρευνες οι οποίες μπορεί να μην κωδικοποιούνται σε δεσμευτικά ερμηνευτικά σχήματα με αντικείμενο την πολιτική κοινωνία μας, αλλά ωστόσο λειτουργούν ως επιστημολογικός αναστοχασμός για την κοινωνικο-πολιτικο-οικονομική πορεία του τόπου μας. Οι δύο «κοινοί τόποι» για τους οποίους μιλάμε είναι εξάλλου αποτέλεσμα αυτών των κοινωνικο-πολιτικών ερευνών.

Σήμερα (Αύγουστος του 2019) η εικόνα της ελληνικής πολιτικής κοινωνίας σε σχέση μ' αυτήν του Αυγούστου 1949 είναι εντελώς και ριζικά διαφορετική. Διατυπώνω μια θεωρητικο-πολιτική θέση η οποία λέει τα εξής: εάν η μήτρα που γέννησε την πολιτική μορφή ζωής μεταπολεμικά στην Ελλάδα ήταν το τέλος του εμφυλίου πολέμου, ο γενέθλιος τόπος για τη σημερινή πολιτική κοινωνία στον τόπο μας μπορεί να αναζητηθεί στην ίδρυση της Ελλάδας ως «κράτους χρέους» εντός της ευρωζώνης με πράξη του ίδιου του ελληνικού κοινοβουλίου. Η ιστορία του κοινοβουλευτισμού στο ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι μια ιστορία πολιτικής παθογένειας.

Στο δικό μου ερμηνευτικό σχήμα για τα πολιτικά πράγματα στον τόπο μας σήμερα πρωτεύουσα θέση δεν κατέχει το τέλος του εμφυλίου πολέμου, αλλά η ιδρυτική πράξη του ελληνικού κοινοβουλίου η οποία ονομάζει την Ελλάδα «κράτος χρέους». Θα ακολουθήσουν τα «τεχνοκρατικά μνημόνια», τα οποία θα αποδεχτεί και θα εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ και τελικά, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, θα φτάσουμε στο νέο μοντέλο διακυβέρνησης, το οποίο δεν είναι άλλο από τον τεχνοκρατικό νεοφιλελευθερισμό. Προτείνω στους αναγνώστες μας να αναστοχαστούν!...

Θεόδωρος Γεωργίου

efsyn.gr