Φώτα στο Λουτράκι Αλμωπίας

 Από το βιβλίο του Νίκου Βόλτση «Από το Πόζαρ στο Λουτράκι (1800-1970). Λόγια και φωτογραφίες»

Με ξεχωριστή λαμπρότητα γιορτάζαμε το διήμερο των Φώτων και του Αϊ- Γιαννιού. Εκείνες τις ημέρες γέμιζε το χωριό μας από «ξένους ομογενείς». Ήταν εκείνοι που, όταν έφυγαν από το Πόζαρ, δεν έμειναν στο Λουτράκι, αλλά εγκαταστάθηκαν στην Αριδαία, στην Έδεσσα, στην Πλατάνη, στη Σκύδρα, στους Γαλατάδες και στο Άσπρο. Το διήμερο ήταν μια ευκαιρία να επισκεφτούν τους συγγενείς τους. «Γκόστι» τους λέγαμε.

Τα τελευταία χρόνια η ρίψη του Σταυρού γίνεται σε άλλη περιοχή

Τα Φώτα, του Αϊ- Γιαννιού και τη Μ. Παρασκευή ήταν οι μέρες που η εκκλησία του χωριού γέμιζε ασφυκτικά από κόσμο. Έτσι έλεγαν η μητέρα μου και οι θείες μου η Μαρία του Καλλίνη, η Μαρία του Κώστα και η θεοδώρα του Πέτρου, που ήταν συννυφάδες μεταξύ τους.

Πηγαίνοντας στην εκκλησία , εμείς τα παιδιά, παίρναμε μαζί μας την εικόνα από το εικονοστάσι του σπιτιού μας μαζί με ένα ματσάκι ξερό βασιλικό.

Μετά τη Θεία Λειτουργία ο ιερέας και όλος ο κόσμος πήγαινε στο ποταμάκι σε μικρή απόσταση από το νερόμυλο πάνω και γύρω από την τσιμεντένια γέφυρα, όπου θα «έριχναν» το σταυρό. Οι άντρες του χωριού έπαιρναν τις μεγάλες εικόνες από το τέμπλο της εκκλησίας και τις πήγαιναν στο χώρο όπου θα γινόταν ο αγιασμός των υδάτων.

Όσο ο ιερέας και οι ψάλτες έψαλλαν, και πριν το «ρίξιμο» του σταυρού στο νερό, γινόταν πλειοδοτική δημοπρασία. Μια για τη «βάπτιση» και μια για το «σταυρό». Αυτό σήμαινε ότι όποιος έδινε τα περισσότερα χρήματα για τη «βάπτιση» θα κρατούσε τη μικρή εικόνα της βάπτισης. Όποιος πλειοδοτούσε στο σταυρό, αυτός ο ίδιος ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του, θα έμπαινε στο νερό για να τον πιάσει. Το βάθος του νερού στο σημείο εκείνο ήταν 40 ως 50 εκατοστά.

Μόλις ο ιερέας έριχνε το σταυρό, ο πλειοδότης έμπαινε στο νερό όπως ήταν ντυμένος με τα καλά του ρούχα, τον έπιανε, τον φιλούσε, κατάβρεχε τον κόσμο και τον παρέδιδε στον ιερέα. Εμείς τα παιδιά με το βασιλικό που είχαμε, ραντίζαμε τις εικόνες μας και όλους τους τριγύρω μας.

Μια χρονιά βούτηξε να τον πιάσει ο αδελφός μου, ο Τραϊανός. Βάζοντας τα χέρια του μέσα στο νερό και στο σημείο που φάνηκε ότι έπεσε, δεν τον έβρισκε. Για αρκετά λεπτά έψαχνε με τα χέρια στο νερό και ο σταυρός πουθενά. Ο κόσμος από έξω άρχισε να ανησυχεί και να τον παροτρύνει.

-Τράιο, ψάξε εδώ.

-Τράιο, ψάξε πιο εκεί.

- Όχι εκεί, Τράιο, πιο πάνω ψάξε.

Τελικά τον βρήκε ανάμεσα στις πέτρες της κοίτης. Στο σημείο εκείνο τα νερά ήταν ορμητικά. Πέφτοντας ο σταυρός, τα νερά τον παρέσυραν και τον σφήνωσαν ανάμεσα στις πέτρες

Εγώ πάλι τον έπιασα το σταυρό εντελώς ανέλπιστα. Μαζί με τον αδελφό μου τον Τραϊανό και πολλούς χωριανούς είχαμε ανεβεί στην ταράτσα του Πασόη, που ήταν κοντά στη γέφυρα, για να παρακολουθήσουμε από ψηλά την τελετή. Όταν άρχισε η δημοπρασία, το σταυρό τον «χτύπησε» μόνο ένας, ο οποίος όμως δεν ήταν από το χωριό. Και τότε ο αδελφός μου μου λέει:

-Κατέβα και «χτύπα το σταυρό». Δε θα τον αφήσουμε να μας τον πάρει ένας ξένος.

-Δεν έχω λεφτά, του απαντώ.

-Μη σε νοιάζει για τα χρήματα. Θα πληρώσω εγώ, μου είπε.

Αμέσως κατέβηκα, «τον χτύπησα», η δημοπρασία κατακυρώθηκε σε μένα οπότε βούτηξα στο νερό και έπιασα το σταυρό.

Μετά το τέλος της τελετής του αγιασμού των υδάτων όλος ο κόσμος αποχωρούσε. Στο σημείο εκείνο έμεναν οι άντρες με τις μεγάλες εικόνες της εκκλησίας. Με δυνατή φωνή και κάπως σαν να έψαλλαν, έδιναν ευχές για υγεία και καλή σοδειά, βάζοντας πριν από κάθε ευχή το «Κύριε ελέησον». Τότε οι μαγαζάτορες της πλατείας έβγαιναν και τους κερνούσαν ποτό και διάφορα γλυκίσματα.

Στη συνέχεια έκαναν μια περιοδεία στο χωριό επαναλαμβάνοντας τις ευχές σε κάθε γειτονιά που σταματούσαν. Στο τέλος της περιοδείας πήγαιναν τις εικόνες στην εκκλησία και τις τοποθετούσαν στη θέση τους. Οι περισσότεροι ήταν χαμογελαστοί από τα πολλά ποτά που είχαν ήδη πιει.

Το απόγευμα μέχρι αργά το βράδυ γινόταν χορός στην αυλή του παλιού σχολείου και το βράδυ συνεχιζόταν ο χορός στα καφενεία που λειτουργούσαν ως κέντρα διασκέδασης.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Από το Πόζαρ στο Λουτράκι (1800-1970). Λόγια και φωτογραφίες» Χρόνια πολλά!

Νίκος Βόλτσης Κομοτηνή