 |
| ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΑΡΡΗΚΩΣΤΑΣ/ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ |
Γράφει ο Γιώργος Λακόπουλος
Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε μέσα από τις κρίσεις του – ίσως και χάρη στις κρίσεις του- με συνεχείς εσωκομματικές αναμετρήσεις, διαγραφές, αποχωρήσεις και επιστροφές.
Δεν ξέρουμε πως θα αξιολογήσει η Ιστορία την πολιτική διαδρομή του Ανδρέα Παπανδρέου, αν και υπάρχουν θετικά προμηνύματα. Σε κάθε περίπτωση ξέρουμε πως την αξιολογεί σήμερα η συλλογική μνήμη.
Δεν καταγράφεται απλώς ως ο καλύτερος Πρωθυπουργός από τη Μεταπολίτευση, αλλά και ως ο σπουδαιότερος ηγέτης μαζί με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΑΡΡΗΚΩΣΤΑΣ/ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ ΑΕ
Ακριβώς το στοιχείο της ηγετικότητας έκανε τον-απομακρυσμένο για χρόνια από τα ελληνικά πολιτικά πράγματα- διαπρεπή οικονομολόγο να ξεχωρίζει από την πρώτη στιγμή που μπήκε στην πολιτική, με την Ένωση Κέντρου.
Η ικανότητα του να διαμορφώνει καταλυτικά τις εξελίξεις με την παρέμβαση του και να ορίζει αντιστοίχως και το ρόλο των προσώπων, φάνηκε στη διαχείριση των αλλεπάλληλων κρίσεων που εκδηλώθηκαν στο ΠΑΣΟΚ .
Τα Άπαντα των χειρισμών του στους εσωκομματικούς κραδασμούς, είναι βιβλίο για την σημερινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που διστάζει απέναντι σε εσωκομματικες εντάσεις, από πρόσωπα που δεν μοιάζουν ουτε στο μικρό δακτυλάκι, όσων αντιμετώπισε ο Παπανδρέου: από τον Καράγιωργα, ως τον Σημίτη ή τον Γεννήματά.
Δεν επέτρεπε ποτέ να τεθεί σε αμφισβήτηση ότι είναι ο επικεφαλής και αυτό του δίνει κάποια προνόμια.
Πίστευε ότι όπως η Πρωθυπουργία δεν είναι συλλογικός θεσμός, δεν είναι και η άσκηση της ηγεσίας. «Ο Πρόεδρος και το Εκτελεστικό Γραφείο», ανέφεραν οι κομματικές ανακοινώσεις .
Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε μέσα από τις κρίσεις του – ίσως και χάρη στις κρίσεις του- με συνεχείς εσωκομματικές αναμετρήσεις , διαγραφές, αποχωρήσεις και επιστροφές.
Η πρώτη κρίση εκδηλώθηκε αμέσως μετά την ίδρυσή του και εξελίχθηκε ανάμεσα στον Α. Παπανδρέου και την αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα», η οποία μετείχε στο ΠΑΣΟΚ με προκαθορισμένα ποσοστά στα όργανα κει επιφανή στελέχη.
Όταν ζητούσαν τον περιορισμό της εξουσίας του προέδρου, ο Α. Παπανδρέου έλεγε: «Δεν θα με καταργήσει το 25%».
Στις 3Ο Ιανουαρίου 1975 κιόλας, διαλύει την Προσωρινή Κεντρική Επιτροπή και προκηρύσσει το Προ-συνέδριο για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα. Κεκλεισμένων των θυρών, δόθηκε η εσωκομματική μάχη ανάμεσα σε 450 συνέδρους.
Παρ ότι αντίπαλος πόλος ήταν ο σπουδαίος Σάκης Καράγιωργας, ο Α. Παπανδρέου επικράτησε και διατήρησε τον έλεγχο της Κ.Ε..
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΑΡΡΗΚΩΣΤΑΣ/ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ ΑΕ
Όταν αυτό εκτόνωσε την εσωκομματική κρίση άρχισε ο χορός των διαγραφών: Σ. Καράγιωργας Β. Φίλιας, , Ν. Κωνσταντόπουλος, Στ. Νέστωρ, Λ. Βάσης- αλλά φίλοι του Ανδρέα Παπανδρέου ,όπως η Μελίνα Μερκούρη, η Αμαλία Φλέμινγκ, ακόμη και η γραμματέας του Αγγέλα Κοκκόλα- βρέθηκαν εκτός, ως υπονομευτές.
Ο Παπανδρέου όμως είχε ακόμη ανοιχτά δυο άλλα μέτωπα. Το ένα με τους παλαιούς κεντρώους που ήθελαν να γίνει το ΠΑΣΟΚ μια νέα Ένωση Κέντρου.
Το άλλο με στελέχη του ΠΑΚ , της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ και της ΠΑΣΠ που αντιλαμβάνονται την ιδεολογία του Κινήματος ανάλογα με μαρξιστική βιβλιογραφία που έχουν ξεσκονίσει και θέλουν να τον θέσουν υπό τον έλεγχο τους.
Το 1976 μια μεγάλη ομάδα στελεχών-που αποκαλούνται ΠΑΣΟΚΒ - υπό τον Γιάννη Τσεκούρα, θα απομακρυνθούν. Ακολούθως απομακρύνονται με συνοπτικές διαδικασίες οι τροτσκιστές που επηρεάζονταν από τον Δημήτρη Λιβεριανό.
Η τελική κίνηση του Ανδρέα Παπανδρέου για το ξεκαθάρισμα γραμμών και πολιτικής, έγινε στο 1977 με τη οργάνωση της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης- που εξελίχθηκε κατά κάποιο τρόπο σε επανίδρυση του ΠΑΣΟΚ.
Οι 936 σύνεδροι επιβεβαίωσαν την προσωπική κυριαρχία του και έβαλε πλέον πλώρη για την εξουσία. Οι εναπομείνασες εστίες «αριστερής» αντίστασης εκκαθαριστήκαν ως το 1981. Μέχρι τότε κανονικό συνέδριο το ΠΑΣΟΚ δεν έχει διοργανώσει.
Θα το κάνει για πρώτη φορά τον Μάιο του 1984, δέκα χρόνια μετά την ίδρυση του. Ο Α. Παπανδρέου μίλησε για τρεις ώρες και 15 λεπτά και χειροκροτήθηκε 130 φορές, υπό το σύνθημα «ο αγώνας τώρα δικαιώνεται». Μετά από διαδοχικές κρίσεις, η εκλογική νίκη απομάκρυνε κάθε ιδέα αμφισβήτησης.
Αλλά και όπου υπήρχαν, όπως πχ στην περίπτωση του Ν. Καργόπουλου, εκκαθαρίζονταν αμέσως. Όπως και οι υπουργοί που αμφισβητούσαν τις πρωθυπουργικές επιλογές.
Η επόμενη εσωκομματική κρίση εκδηλώθηκε το φθινόπωρο του 1985 και αφορούσε τη σύγκρουση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Γεράσιμο Αρσένη. Ο τότε «τσάρος» της οικονομίας συγκέντρωσε γύρω του συνδικαλιστικά στελέχη από τις ΔΕΚΟ.
Όταν μετά τις εκλογές του 1985 μένει εκτός κυβέρνησης, κλιμακώνει τη ρήξη με αιχμή τους συνδικαλιστές .Τον Οκτώβριο εφτά στελέχη της ΓΣΕΕ που έχουν στενές σχέσεις με τον αναπεμφθέντα «τσάρο» διαγράφονται από το ΠΑΣΟΚ!
Την 1η Μαρτίου του 1986 όταν μια ομιλία του Αρσένη στην Καρδίτσα ρίχθηκε αντικομματική, έφτασε στις εφημερίδες η ανακοίνωση της διαγραφής του: «Με τις πράξεις του έθεσε εαυτόν εκτός Κινήματος».
Στο 2ο συνέδριο που έγινε … έξι χρόνια αργότερα- τον Σεπτέμβριο του 1990- και η κρίση είναι δεδομένη. Το ΠΑΣΟΚ έχει ηττηθεί τρεις φορές μέσα σ ένα χρόνο και ο Α. Παπανδρέου, μαζί με τρείς υπουργούς του έχουν πάρει το δρόμο για το Ειδικό Δικαστήριο.
Αλλά δεν τα παρατάει και δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Αντίθετα θα επανεκλεγεί δια βουής, όπως είχε ζητήσει «για να δικαιωθεί».
Η επικράτηση του ιδίου ήταν αυτονόητη, αλλά των μελών της Κ.Ε. νοθευμένη. Ο Στέφανος Τζουμάκας κατήγγειλε ότι υπήρξε εκτεταμένη λαθροχειρία στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων.
Το γεγονός του συνεδρίου ήταν θέσπιση θέσης Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής και αυτό οδήγησε σε νέα κρίση, ίσως της σημαντικότερη.
Η συνεδρίαση στο ξενοδοχείο «Πεντελικό» για την εκλογή του τον Νοέμβριο του 1990, θα εξελιχτεί σε ανοιχτή εσωκομματική σύγκρουση κορυφαίων στελεχών με τον ίδιο τον Α. Παπανδρέου.
Ήδη είχε αμφισβητηθεί στις αρχές του 1989, με την κορύφωση του σκανδάλου Κοσκωτά. Αλλά στη σύνοδο της Κ.Ε. τον Αύγουστο του 1989 στην Ανάβυσσο, μετά την εκλογική ήττα του Ιουνίου, παράκαμψε τις επιθέσεις αξιοποιώντας τις αντιθέσεις και τις μεταβαλλόμενες συμμαχίες ανάμεσα σε έναν κύκλο στελεχών, που αποτελούσαν κυρίως οι Γ. Γεννηματάς, ο Κ. Σημίτης και ο Κ. Λαλιώτης. Κανείς δεν θέλει να κατηγορηθεί ως «πατροκτόνος».
Εν όψει της συνεδρίασης στο «Πεντελικό» ο Κ. Σημίτης, -με «όργανα» τον Κώστα Λαλιώτη και τη Μελίνα Μερκούρη- οργανώνουν την ανατροπή του, ενώ ο Παπανδρέου βρίσκεται στο Γενικό Κρατικό.
Μαζί με τον Θ. Πάγκαλο και – αλλά και τον Γ. Γεννηματά που στην πορεία άλλαξε στάση-διαμηνύουν ότι θα υποστηρίξουν τον Παρασκευά Αυγερινό.
Ο ίδιος όμως είναι αποφασισμένος για όλα. «Αν δεν βγει ο Άκης διαλύω το ΠΑΣΟΚ και πάω για νέο κόμμα».
Στη συνεδρίαση επιτέθηκε ευθέως σε όσους του αμφισβητούσαν το δικαίωμα να ορίζει το κόμμα του.
-«Βρέθηκα ενώπιον ενός ωμού εκβιασμού και αν χρειαστεί θα δώσω τα στοιχεία. Δεν πρόκειται να υποκύψω σε εκβιασμούς και απειλές, δεν το έκανα ούτε όταν απειλούνταν η ζωή μου. Δέχομαι την πρόκληση».
Στο τρίτο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ τον Απρίλιο του 1994, υποβόσκει η κρίση για τη «μετά Παπανδρέου εποχή». Αλλά το μεγάλο γεγονός ήταν η απουσία του Γ. Γεννηματά. Ο καρκίνος δεν του επέτρεψε να πάρει μέρος σε μια κομματική διαδικασία που αναμένονταν να τον καθιερώσει ως αδιαμφισβήτητο διάδοχο του Α. Παπανδρέου .
Σ αυτό το συνέδριο η κριτική θα είναι ανοικτή και σε ψηλούς τόνους. Ο Α. Τσοχατζόπουλος, ο Κ. Σημίτης και ο Γερ. Αρσένης συγκρούονται έντονα. Ο . Παπανδρέου θα σπεύσει να συγκρατήσει τους επίδοξους διάδοχους του.
-«Το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, δεν χαρίζεται και δεν τεμαχίζεται σε τιμάρια». Η μοίρα θέλησε να πέσει έξω σ΄ αυτό. Οι επίγονοί του έκαναν όσα δεν επιθυμούσε ο ίδιος και τελικά διέλυσαν το κόμμα.
Το φθινόπωρο του 1994 με τον Παπανδρέου πρωθυπουργό πλέον, αλλά εμφανώς αδύναμο, θα συγκροτηθεί η ομάδα των τεσσάρων με τη Βάσω Παπανδρέου τον Κ. Σημίτη , τον Θ. Πάγκαλο και τον Παρ. Αυγερινό και η εσωκομματική σύγκρουση γίνεται διαρκής και όλο και πιο σκληρή. Πολλά στελέχη βάλουν πλέον ευθέως κατά του ιδρυτή.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗΣ / ΑΠΕ
Στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη που έγινε στο Περιστέρι στις 6 Ιουλίου 1995 , ο Α. Παπανδρέου στέλνει ένα καθαρό μήνυμα στον Κ. Σημίτη, που ηγείται της «ανταρσίας».
-«Δεν μπορεί κάποιος να μετέχει στην κυβέρνηση και ταυτόχρονα να την υποσκάπτει. Όταν έλθει η ώρα της διαδοχής θα εγγυηθώ προσωπικά τις διαδικασίες της».
Σε δυο μήνες ο Ανδρέας Παπανδρέου θα αποδοκιμάσει τον Σημίτη, ως υπουργό Βιομηχανίας από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και θα τον οδηγήσει σε παραίτηση. Η κρίση έχει την υπογραφή του.
Αλλά αν και ασθενής πλέον στις επόμενες συνεδριάσεις της ΚΕ . θα καταστήσει σαφές ότι δεν είναι εύκολος αντίπαλος.
- «Όσοι αναζητούν έναν Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ υπό περιορισμό, επιτροπεία και κηδεμονία να τον αναζητήσουν αλλού. Εγώ δεν προσφέρομαι».
Υπάρχει οργανωμένη προσπάθεια ανατροπής του, αλλά το ηγετικό ταπεραμέντο του δεν του επιτρέπει να συμβιβαστεί, ως φορέας της λαϊκής εντολής.
«Δεν είμαι άβουλος πρωθυπουργός, υπάρχουν όρια», προειδοποιεί στην τελευταία συνεδρίαση του υπουργικού Συμβουλίου, υπό την προεδρία του.
Στις 13 Νοεμβρίου 1995 συγκαλεί για τελευταία φορά στη ζωή του και την Κοινοβουλευτική Ομάδα. Η αντοχή του είναι περιορισμένη και συνεδρίαση διακόπτεται για να συνεχισθεί μια εβδομάδα αργότερα. Δεν θα προλάβει.
ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ/ EUROKINISSI
Τα ξημερώματα της 23ης Ιουνίου ο Α. Παπανδρέου άφησε στην Εκάλη την τελευταία πνοή του.Στις 20 Νοεμβρίου εισάγεται στο Ωνάσειο και εκεί κλείνει ουσιαστικά η πολιτική σταδιοδρομία του. Υστέρα από πολυήμερη περιπετειώδη νοσηλεία θα υποβάλει την παραίτηση του από την πρωθυπουργία στις 16 Ιανουαρίου 1996, ενώ ο πόλεμος για τη διαδοχή του μαίνεται. Στις 18 Ιανουαρίου εκλέγεται διάδοχός του στη Πρωθυπουργία ο Κ. Σημίτης.
Στο συνέδριο που ακολούθησε ο Κ. Σημίτης ανέβηκε στο βήμα και έδειξε ότι ο Α. Παπανδρέου υπήρξε δάσκαλός του: «Αν δεν εκλεγώ και πρόεδρος θα παραιτηθώ και από Πρωθυπουργός».
Κέρδισε την ψηφοφορία , αλλά ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που συμπεριφέρθηκε σαν τον Ανδρέα Παπανδρέου. Η διαφορά κλάσης ήταν τόσο μεγάλη, όσο και η προσωπική σχέση τους με τον λαό, για να το επιχειρήσει ξανά…
Το βιβλίο του Γιώργου Λακόπουλου «Το μυθιστόρημα του ΠΑΣΟΚ» (Εκδ. Καστανιώτη)
Πηγή: ieidiseis.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου