Ινστιτούτο ΕΝΑ: Αποδυναμωμένο ΕΣΥ, αυξανόμενες ακάλυπτες ανάγκες και υψηλότερο ιδιωτικό κόστος για την Υγεία στην Ελλάδα

 

 

Το 2019 η Ελλάδα αφιέρωσε μόλις το 7,84% του ΑΕΠ της στην υγεία, όταν ο μέσος όρος της EE ήταν 9,9% -Προδημοσίευση από το Δελτίο Κοινωνικών Εξελίξεων 2022 του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών.

Βασίλης Ζαχαρόπουλος

Παρά τις εμφατικές περί του αντιθέτου δημόσιες τοποθετήσεις στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, η πανδημία στην Ελλάδα, όπως φυσικά και στον υπόλοιπο κόσμο, δεν τελείωσε το καλοκαίρι του 2021.

Στον αντίποδα του υπέρμετρου εφησυχασμού και των αντιφατικών μηνυμάτων, ήδη από το πρώιμο φθινόπωρο του 2021 τα κρούσματα άρχισαν να αυξάνονται με πολύ ανησυχητικούς ρυθμούς και μαζί με αυτά δυστυχώς και οι θάνατοι.

To απαραίτητο τείχος ανοσίας δεν κτίστηκε εγκαίρως και σε συνδυασμό με την άρση και χαλάρωση των μέτρων ατομικής υγιεινής και κοινωνικής αποστασιοποίησης οδήγησε σε σχεδόν ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού στην κοινότητα, σε ένταση του ρυθμού αύξησης των κρουσμάτων, σε αντίστοιχη αύξηση των διασωληνωμένων ασθενών, εντός και εκτός ΜΕΘ, και σε δραματική αύξηση του ημερήσιου αριθμού θανάτων.

Παρά τις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας δεν ενισχύθηκε επαρκώς τα δύο αυτά χρόνια. Δέχτηκε και δέχεται πολύ ισχυρές πιέσεις και έχει φτάσει στα όρια της αντοχής και αποτελεσματικότητάς του, με το προσωπικό του να είναι πια εξαντλημένο (burnout) και απαράδεκτες ελλείψεις σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό. Εντούτοις, το ΕΣΥ παραμένει η μοναδική λύση στην αντιμετώπιση της πανδημίας.

Και η ενίσχυση δεν ήρθε, παρά δύο σημαντικά δεδομένα:

• Ότι, όπως έδειξε η Μελέτη “Totalpatientload, regionaldisparitiesandin-hospitalmortalityofintubatedCOVID-19 patientsinGreece, fromSeptember 2020 toMay 2021”¹ η οποία δημοσιεύθηκε στο «Scandinavic Journal of Public Health» το Δεκέμβρη του 2021, στην Ελλάδα επί πανδημίας παρατηρήθηκε υψηλή υγειονομική ανισότητα η οποία αφορά στον τόπο νόσησης και διασωλήνωσης, καθώς η Αττική είχε καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας.

• Ότι, σύμφωνα με την έκθεση «Η Κατάσταση της Υγείας στην ΕΕ, Ελλάδα: Προφίλ Υγείας 2021»² η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα της EE σε ακάλυπτες υγειονομικές ανάγκες: συγκεκριμένα το 8,1% των Ελλήνων και Ελληνίδων δήλωσε ανικανοποίητες υγειονομικές ανάγκες εξαιτίας κόστους, γεωγραφικής απόστασης ή χρόνου αναμονής. Σημειώνεται ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 1,7%. Παρά τη βελτίωση αυτού του δείκτη από το 2016 και ένθεν, η Ελλάδα επιδεικνύει την ευρύτερη ανισότητα σε σχέση με τις εισοδηματικές ομάδες ως προς τις ακάλυπτες ανάγκες. Έτσι, το 2019 το ποσοστό των ακάλυπτων αναγκών που δήλωνε η κατώτερη εισοδηματική ομάδα ανερχόταν στο 18,1%, όταν το ποσοστό αυτό έφτανε μόλις στο 0,9% στην ανώτερη εισοδηματική ομάδα της Ελλάδας. Το κόστος είναι η βασική αιτία που οδηγεί στη μη κάλυψη των υγειονομικών αναγκών με ποσοστό 7,5%, το πιο υψηλό ποσοστό στην EE, ο μέσος όρος της οποίας είναι μόλις 0,9%

Σύμφωνα δε με μελέτη του Eurofound(2021) η οποία κάλυψε τους πρώτους 12 μήνες της πανδημίας, το 24% των Ελλήνων και Ελληνίδων δήλωσε ακάλυπτες υγειονομικές ανάγκες, όταν ο μέσος όρος της EE ήταν 21%. Η μελέτη υποθέτει ότι σε αυτό συνέβαλε η αναβολή των μη επειγουσών ιατρικών πράξεων εκ μέρους των παρόχων υπηρεσιών υγείας και ο φόβος μόλυνσης με τον ιό SARS-CoV-2.

Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, φαίνεται ότι η νεοφιλελεύθερη λογική του ελάχιστου κράτους επικρατεί και στον τομέα της υγείας παρά την πανδημία, τα διδάγματά της και τις ισχυρές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και άλλων διεθνών οργανισμών.

Είναι, μάλιστα, ενδεικτικά, χαρακτηριστικά τρία γεγονότα που επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα δεν κινείται στη σωστή κατεύθυνση:

• Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του 2022, ο οποίος ερείδεται επί της υπόθεσης ότι η πανδημία θα έχει παρέλθει εντός του πρώτου τρίμηνου του 2022, η τακτική κρατική δαπάνη για το ΕΣΥ έχει μειωθεί κατά 820 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, ο Προϋπολογισμός προβλέπει - 560 εκατ. ευρώ στο όριο των συνολικών δαπανών του Υπουργείου Υγείας, - 280 εκατ. ευρώ δαπάνες για τα νοσοκομεία και τις Υγειονομικές Περιφέρειες, - 124 εκατ. ευρώ δαπάνες για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, - 60 εκατ. ευρώ δαπάνες για τη μισθοδοσία του επικουρικού προσωπικού (συμβασιούχοι), - 245 εκατ. ευρώ δαπάνη παροχών του ΕΟΠΥΥ, - 16 εκατ. ευρώ δαπάνη αποζημίωσης των ιδιωτών παρόχων που συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ, αλλά + 100 εκατ. ευρώ για τη δαπάνη φαρμάκου, δηλαδή υπέρ των φαρμακευτικών εταιρειών.

• Σύμφωνα με την έκθεση «Η Κατάσταση της Υγείας στην ΕΕ, Ελλάδα: Προφίλ Υγείας 2021» η δημόσια δαπάνη για την υγεία στην Ελλάδα έχει μεν αυξηθεί με αργούς ρυθμούς, εντούτοις παραμένει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Το 2019 η Ελλάδα αφιέρωσε μόλις το 7,84% του ΑΕΠ της στην υγεία, όταν ο μέσος όρος της EE ήταν 9,9%. Την ίδια χρονιά η κατά κεφαλήν δαπάνη ανερχόταν στα 1.603 ευρώ (τιμή προσαρμοσμένη στις διαφορές στην αγοραστική δύναμη), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται στα 3.523 ευρώ.

Πίνακας: Συνολική χρηματοδότηση δαπανών Υγείας στην Ελλάδα ³

• Σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού, το ΕΣΥ εξακολουθεί και δεν ενισχύεται με μόνιμες προσλήψεις, αλλά με συμβασιούχους ορισμένου χρόνου. Μάλιστα, το σύνολο του τακτικού προσωπικού του Υπουργείου Υγείας από 76.588 τον Δεκέμβρη του 2020 ανήλθε σε μόλις 75.022 τον Δεκέμβριο του 2021 σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία ⁴. Ενδεικτικό είναι το διάγραμμαπου ακολουθεί, στο οποίο η σταδιακή μείωση του τακτικού προσωπικού που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας, αγγίζει το 3,5%, από τα μέσα του 2019 έως σήμερα.

Παράλληλα και στην κρίσιμη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, παρατηρείται αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Έπειτα από πολλές αμφιταλαντεύσεις οι οποίες κόστισαν πολύτιμο χρόνο, η σημερινή κυβέρνηση δεσμεύτηκε, όπως προκύπτει από την πιο πρόσφατη Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας ⁵ , προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι θα ολοκληρώσει τον προβλεπόμενο σχεδιασμό και θα συστήσει και λειτουργήσει όλες τις Τοπικές Ομάδες Υγείας, δηλαδή 239. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν μόλις 127, όσες λειτουργούσαν και τον Ιούλιο 2019, κάτι που αποδεικνύει στην πράξη διαφορετική προσέγγιση και διαφοροποίηση προτεραιοτήτων με τη μεταρρύθμιση του Ν.4486/2017. Κατόπιν έντονων πιέσεων των Θεσμών, εκδόθηκε η τρίτη πρόσκληση για στελέχωση των ΤΟΜΥ τον Μάρτιο 2021 αλλά ακόμη εκκρεμεί η έκδοση των προσωρινών πινάκων διοριστέων.

Την ίδια στιγμή ο νέος νόμος για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας μετατέθηκε για τον Απρίλιο 2022. Η πρόφαση που χρησιμοποιείται είναι η πανδημία, ωστόσο η υγειονομική κρίση δεν έχει ανακόψει άλλες μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης. Η έλλειψη οικογενειακών ιατρών -αποτελούν μόλις το 7% του ιατρικού προσωπικού της χώρας, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 26%- δεν μπορεί να αποτελεί σοβαρό λόγο αυτής της παρατεταμένης καθυστέρησης. Εντούτοις, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα δρομολογήσει άμεσα τη σύσταση και λειτουργία 60 νέων ΤΟΜΥ και ότι σύντομα θα έχουν εκδοθεί όλες οι απαραίτητες κανονιστικές πράξεις που αφορούν στην εγγραφή του πληθυσμού σε οικογενειακό ιατρό και την παραπομπή.

Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν αξιοποίησε το χρόνο της πανδημίας για να ενισχύσει την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα του δημόσιου συστήματος υγείας, αλλά ότι, αντίθετα, ο προσανατολισμός πολιτικής της περιόδου βρίσκεται σε αναντιστοιχία τόσο με τις ανάγκες του συστήματος όσο και της υγείας του πληθυσμού. Μια ανακατεύθυνση, σε επίπεδο μείγματος πολιτικής, αναθεώρησης προτεραιοτήτων, αύξησης και αναδιάθεσης πόρων είναι σήμερα αναγκαία για το μέλλον της υγείας στη χώρα.

* Βασίλης Ζαχαρόπουλος, Νομικός, Health SystemsExpert, MJuris, απόφοιτος ΕΣΔΔΑ - Επιστημονικός συνεργάτης ΕΝΑ, υπεύθυνος θεματικής Yγείας της Ομάδας Κοινωνικών Εξελίξεων – Σημεία της ανάλυσης περιλαμβάνονται στο Δελτίο Κοινωνικών Εξελίξεων 2022 που θα δημοσιευθεί τις επόμενες ημέρες στον ιστότοποτου Iνστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, www.enainstitute.org

1.Total patient load, regional disparities and in-hospital mortality of intubated COVID-19 patients in Greece, from September 2020 to May 2021

2,State of Health in the EU, Greece, 2021

3.Αναθεωρημένα στοιχεία. Η αναθεώρηση οφείλεται αποκλειστικά στην αναθεώρηση των στοιχείων του ΑΕΠ.

4.Υπουργείο Εσωτερικών, Μητρώο Ανθρωπίνου Δυναμικού Ελληνικού Δημοσίου, Απρίλιος 2021

5.Enhanced Surveillance Report - Greece, November 2021 

Αναρτήθηκε από: ieidiseis.gr