 |
| Του Βασίλη Σκουρή |
Γιατί θεωρεί οι κυρώσεις δεν υπάρχουν, ούτε με την ηπιότερη μορφή. Τι εκτιμά ότι θα πρέπει να πράξει η Ελλάδα στις Βρυξέλλες. Τι σηματοδοτεί η επίσκεψη Δένδια στην Τουρκία και πώς κρίνει την επιθυμία της Άγκυρας για τετ α τετ Μητσοτάκη-Ερντογάν.
«Οι κυρώσεις δεν θα είναι στο μενού, ούτε καν στην ηπιότερη μορφή. Στο (πολύ) καλό σενάριο, θα έχουμε επανάληψη κάποιων εκ των αναφορών του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, αλλά πιθανότατα όχι στην κατεύθυνση άσκησης πίεσης στην Άγκυρα», εκτιμά με μια πληρέστατη συνέντευξή του στο iEidiseis ο Κωνσταντίνος Φίλης, Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΔΙΣ και Αναλυτής Διεθνών Θεμάτων του Ant1.
Ως προς την επικαιροποίηση της Κοινής Δήλωσης, σημειώνει ότι η ελληνική πλευρά ασφαλώς και μπορεί να στηρίξει την Τουρκία σε ορισμένα εκ των αιτημάτων της (π.χ. αύξηση κονδυλίων, όχι πάντως στην επιχειρούμενη τουρκοποίηση τμήματος της Βόρειας Συρίας με ευρωπαϊκά χρήματα), ωστόσο, με αυστηρούς όρους ως προς την υλοποίηση των συμφωνηθέντων
Ο Κωνσταντίνος Φίλης εκτιμά ότι ασφαλώς και το βέτο βρίσκεται πάνω στο τραπέζι –και το αιτιολογεί: «Αν, μάλιστα, η Γερμανία και κάποιοι άλλοι εκ των εταίρων μας επιχειρήσουν να μας εγκλωβίσουν σε μία συνθήκη θετικής και μόνο ατζέντας για την Τουρκία, παραγνωρίζοντας όχι μόνο όσα έχει κάνει αλλά όσα ενδέχεται να επαναλάβει, αν το μήνυμα έναντί της δεν είναι κρυστάλλινο, τότε το ύστατο όπλο του βέτο θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί. Οφείλουμε να εξηγήσουμε επαρκώς στους εταίρους μας τη σημασία της διατήρησης της πίεσης σε οποιαδήποτε αλλά αποτελεσματική μορφή πέραν των κυρώσεων και βέβαια να τους προετοιμάσουμε/προειδοποιήσουμε για το ενδεχόμενο να μπλοκάρουμε τη Σύνοδο. Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν ανοιχτά θέματα με τις Βρυξέλλες, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, και τη συνακόλουθη ανησυχία για την άσκηση πιέσεων προς την Αθήνα, όμως, κάποιες φορές η εθνική αξιοπιστία δεν προκύπτει μόνο από τη συναίνεση αλλά και την άρνηση».
Ο Κωνσταντίνος Φίλης αναλύει, επίσης, τι σηματοδοτεί η επίσκεψη Δένδια στην Τουρκία, αλλά και τυχόν συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη.
Στη Σύνοδο Κορυφής μπορεί να υπάρξει θετική ατζέντα με την Άγκυρα και συνολική ευρωτουρκική συμφωνία;
Η κατάσταση μόλις μία εβδομάδα πριν τη Σύνοδο είναι ρευστή. Αναμένεται να παρουσιαστεί η έκθεση Μπορέλ στο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών την ερχόμενη Δευτέρα. Για την ώρα, το πιθανότερο σενάριο είναι να προκύψει μία κλιμακωτή αποδέσμευση της θετικής ατζέντας. Λογικά, εν αρχή, θα προσφερθεί στην Τουρκία κάτι περιορισμένο γύρω από το προσφυγομεταναστευτικό (σε μορφή κονδυλίων) και εν συνεχεία θα ανοίγει η βεντάλια.
Για την ώρα, το πιθανότερο σενάριο είναι να προκύψει μία κλιμακωτή αποδέσμευση της θετικής ατζέντας. Λογικά, εν αρχή, θα προσφερθεί στην Τουρκία κάτι περιορισμένο γύρω από το προσφυγομεταναστευτικό (σε μορφή κονδυλίων) και εν συνεχεία θα ανοίγει η βεντάλια
Αλλά η προοπτική εμβάθυνσης και σε ζητήματα που αφορούν άμεσα την Άγκυρα (Τελωνειακή Ένωση) πλέον θα είναι ζωντανή.
Η προοπτική εμβάθυνσης και σε ζητήματα που αφορούν άμεσα την Άγκυρα (Τελωνειακή Ένωση) πλέον θα είναι ζωντανή
Το στοίχημα για την ελληνική πλευρά είναι κάθε βήματος που θα γίνεται για την υλοποίηση της θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας να προϋπάρχουν σαφείς όροι που συνδέονται με τη στάση της έναντι Ελλάδας και Κύπρου. Π.χ. θετική ατζέντα με σεισμικές ή γεωτρητικές έρευνες δεν συμβαδίζουν. Αυτό, ωστόσο, είναι το μίνιμουμ, γιατί καλούμε την Τουρκία να απέχει από παράνομες δραστηριότητες ώστε να μην υπάρχει κλιμάκωση στο πεδίο. Είναι, όμως, αρκετό;
Το στοίχημα για την ελληνική πλευρά είναι κάθε βήματος που θα γίνεται για την υλοποίηση της θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας να προϋπάρχουν σαφείς όροι που συνδέονται με τη στάση της έναντι Ελλάδας και Κύπρου. Π.χ. θετική ατζέντα με σεισμικές ή γεωτρητικές έρευνες δεν συμβαδίζουν
Και οι εταίροι μας, πως θα κινηθούν; Μήπως η Τουρκία τους έχει παγιδέψει;
Είναι γεγονός ότι αρκετά κράτη-μέλη χρησιμοποιούν ως άλλοθι την απόσυρση του Ορούτς Ρέις από την περιοχή πέριξ του Καστελλορίζου και την αντίστοιχη των πλωτών γεωτρύπανων και σεισμικών σκαφών από την ΑΟΖ της Κύπρου για να ισχυριστούν ότι η Τουρκία συμβιβάστηκε πλέον με τα ευρωπαϊκά/ελληνικά/ελληνοκυπριακά αιτήματα. Η δε διεξαγωγή των διερευνητικών, τους προσφέρει φύλλο συκής και στην Τουρκία πιστοποιητικό καλής διαγωγής για να προωθηθεί μόνο η θετική ατζέντα. Η λογική τους είναι η ακόλουθη: τώρα που καταφέραμε να την καθίσουμε στο τραπέζι, μην την προκαλέσουμε, επαναφέροντας τις κυρώσεις, και έτσι την εξαγριώσουμε και επιστρέψουμε στην κατάσταση Αυγούστου-Νοεμβρίου 2020. Αυτό, όμως, που δεν αντιλαμβάνονται όσοι υποστηρίζουν την παραπάνω άποψη είναι πως έτσι εξυπηρετείται ο στόχος της Άγκυρας, που είναι να εγκλωβίσει την ΕΕ σε πολιτικές κατευνασμού, οι οποίες θα προτάσσουν τη στρατηγική της σημασία (μεγάλη εικόνα) αντί μίας πολιτικής αρχών, που θα την περιορίζει. Αυτό που η Τουρκία θέλει να αποφύγει είναι ένα οριοθετημένο πλαίσιο διαλόγου με κανόνες. Προκρίνει, αντιθέτως, μία συναλλακτική σχέση συμφερόντων και κυνισμού. Εξίσου, απαιτείται αντιστροφή της τουρκικής θέσης πως η στάση της θα εξαρτηθεί από την αντίστοιχη της ΕΕ, γιατί έχει αποδείξει ότι η πολιτική της δεν ορίζεται, ούτε δεσμεύεται από τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Πάντως, συνολική ευρωτουρκική συμφωνία είναι ανέφικτη, υπό τις παρούσες συνθήκες. Ακόμη και η επικαιροποίηση της Κοινής Δήλωσης έχει συνθετότητες, αλλά ο γερμανικός παράγοντας έχει επενδύσει πολλά σε αυτή.
Η λογική τους είναι η ακόλουθη: τώρα που καταφέραμε να την καθίσουμε στο τραπέζι, μην την προκαλέσουμε, επαναφέροντας τις κυρώσεις, και έτσι την εξαγριώσουμε και επιστρέψουμε στην κατάσταση Αυγούστου-Νοεμβρίου 2020
Μη λησμονούμε ότι η ΕΕ περιμένει και τις ΗΠΑ για να διαμορφώσουν από κοινού μία ολοκληρωμένη στρατηγική έναντι της Τουρκίας. Σημειώνω, επειδή μου προκάλεσε εντύπωση, τις διαρροές ευρωπαίων διπλωματών ότι η Ουάσιγκτον ζήτησε να μην επιβληθούν κυρώσεις στην Άγκυρα!
Μη λησμονούμε ότι η ΕΕ περιμένει και τις ΗΠΑ για να διαμορφώσουν από κοινού μία ολοκληρωμένη στρατηγική έναντι της Τουρκίας .Σημειώνω, επειδή μου προκάλεσε εντύπωση, τις διαρροές ευρωπαίων διπλωματών ότι η Ουάσιγκτον ζήτησε να μην επιβληθούν κυρώσεις στην Άγκυρα!
Η Αθήνα τι πρέπει και τι μπορεί κατά τη γνώμη σας να διεκδικήσει στη Σύνοδο κ. καθηγητά; Φαντάζομαι το θέμα των κυρώσεων έχει αποκλειστεί...
Οι κυρώσεις δεν θα είναι στο μενού, ούτε καν στην ηπιότερη μορφή. Στο (πολύ) καλό σενάριο, θα έχουμε επανάληψη κάποιων εκ των αναφορών του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, αλλά πιθανότατα όχι στην κατεύθυνση άσκησης πίεσης στην Άγκυρα. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι η Γερμανία προσπάθησε ακόμη και να αποσυνδέσει την Κοινή Δήλωση για το προσφυγομεταναστευτικό από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, κάτι που η ελληνική πλευρά πέτυχε να αποτρέψει.
Οι κυρώσεις δεν θα είναι στο μενού, ούτε καν στην ηπιότερη μορφή. Στο (πολύ) καλό σενάριο, θα έχουμε επανάληψη κάποιων εκ των αναφορών του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, αλλά πιθανότατα όχι στην κατεύθυνση άσκησης πίεσης στην Άγκυρα
Ως προς την επικαιροποίηση της Κοινής Δήλωσης, να σημειώσω ότι η ελληνική πλευρά ασφαλώς και μπορεί να στηρίξει την Τουρκία σε ορισμένα εκ των αιτημάτων της (π.χ. αύξηση κονδυλίων, όχι πάντως στην επιχειρούμενη τουρκοποίηση τμήματος της Βόρειας Συρίας με ευρωπαϊκά χρήματα), ωστόσο, με αυστηρούς όρους ως προς την υλοποίηση των συμφωνηθέντων. Η Τουρκία σέβεται την πρόνοια αναφορικά με τον περιορισμό των ροών μετά και τα δραματικά γεγονότα στον Έβρο, εντούτοις, εδώ και σχεδόν ένα χρόνο δεν δέχεται επιστροφές από τα ελληνικά νησιά, επικαλούμενη ακόμη και την πανδημία.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι η Γερμανία προσπάθησε ακόμη και να αποσυνδέσει την Κοινή Δήλωση για το προσφυγομεταναστευτικό από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, κάτι που η ελληνική πλευρά πέτυχε να αποτρέψει
Επίσης, μία ένωση αρχών και αξιών, όπως η ΕΕ, δεν μπορεί να ακολουθεί πολιτική δύο μέτρων και σταθμών έναντι Ρωσίας και Τουρκίας για θέματα δημοκρατίας, ελευθερίας της έκφρασης και κράτους δικαίου. Ό,τι ισχύει για τη μία περίπτωση πρέπει να ισχύσει και για την άλλη. Με αφορμή αυτό, η ελληνική πλευρά μπορεί να θέσει τρεις προϋποθέσεις για το σταδιακό ξεπάγωμα των ευρωτουρκικών σχέσεων (τύπου μικρού Ελσίνκι), βάζοντας τη δική της ατζέντα για τις επόμενες Συνόδους Κορυφής: άρση του παράνομου casus belli σε βάρος της Ελλάδας, αποδοχή από πλευράς Τουρκίας του δικαίου της θάλασσας ως πλαισίου διαλόγου και διαπραγμάτευσης και συνεχές μορατόριουμ ενεργειών σε ανοριοθέτητες θαλάσσιες ζώνες ή σε περιοχές όπου η Άγκυρα σφετερίζεται ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα (βλ. τουρκολιβυκό σύμφωνο).
Μία ένωση αρχών και αξιών, όπως η ΕΕ, δεν μπορεί να ακολουθεί πολιτική δύο μέτρων και σταθμών έναντι Ρωσίας και Τουρκίας για θέματα δημοκρατίας, ελευθερίας της έκφρασης και κράτους δικαίου. Ό,τι ισχύει για τη μία περίπτωση πρέπει να ισχύσει και για την άλλη
Η αναθέρμανση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, για την οποία κόπτονται συγκεκριμένα κράτη-μέλη αλλά και η Άγκυρα, θα πρέπει να διέλθει μέσα (και) από την Ελλάδα.
Η αναθέρμανση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, για την οποία κόπτονται συγκεκριμένα κράτη-μέλη αλλά και η Άγκυρα, θα πρέπει να διέλθει μέσα (και) από την Ελλάδα
Άρα, το κεκτημένο της σύνδεσης ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί. Εξίσου, θα είναι αστοχία αν επικρατήσει η άποψη ότι βρισκόμαστε σε μία συνθήκη κανονικότητας. Απέχουμε πολύ από αυτή και πρέπει να το καταστήσουμε σαφές, γιατί πιθανόν να μας χρειαστεί στο μέλλον. Άλλωστε, η επικείμενη Συνοδός Κορυφής δεν είναι το τέλος της διαδρομής αλλά η αρχή μίας μακράς και περίπλοκης για την υπεράσπιση των συμφερόντων μας διαδικασίας.
Το κεκτημένο της σύνδεσης ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί
Είπατε πάση θυσία αν διατηρήσουμε το κεκτημένο ελληνοτουρκικά μαζί με ευρωτουρκικά. Δηλαδή, θα βλέπατε δηλαδή ακόμη και το ενδεχόμενο χρήσης βέτο από ελληνικής πλευράς;
Ασφαλώς, πάνω στο τραπέζι εκ των πραγμάτων βρίσκεται το βέτο. Αν, μάλιστα, η Γερμανία και κάποιοι άλλοι εκ των εταίρων μας επιχειρήσουν να μας εγκλωβίσουν σε μία συνθήκη θετικής και μόνο ατζέντας για την Τουρκία, παραγνωρίζοντας όχι μόνο όσα έχει κάνει αλλά όσα ενδέχεται να επαναλάβει, αν το μήνυμα έναντί της δεν είναι κρυστάλλινο, τότε το ύστατο όπλο του βέτο θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί. Οφείλουμε να εξηγήσουμε επαρκώς στους εταίρους μας τη σημασία της διατήρησης της πίεσης σε οποιαδήποτε αλλά αποτελεσματική μορφή πέραν των κυρώσεων και βέβαια να τους προετοιμάσουμε/προειδοποιήσουμε για το ενδεχόμενο να μπλοκάρουμε τη Σύνοδο.
Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν ανοιχτά θέματα με τις Βρυξέλλες, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, και τη συνακόλουθη ανησυχία για την άσκηση πιέσεων προς την Αθήνα, όμως, κάποιες φορές η εθνική αξιοπιστία δεν προκύπτει μόνο από τη συναίνεση αλλά και την άρνηση.
Τι σηματοδοτεί η επίσκεψη Δένδια στην Τουρκία και το ενδεχόμενο συνάντησης Ερντογάν με Μητσοτάκη;
Υπάρχουν δύο αναγνώσεις σε αυτή την εξέλιξη.
Η πρώτη θέλει την τουρκική ηγεσία υπό πίεση, κυρίως μετά την εκλογή Μπάιντεν και τα αρνητικά σήματα που έχουν σταλεί από τη Ουάσιγκτον. Επιπροσθέτως, η Άγκυρα συνειδητοποιεί τα επίχειρα των επιλογών της στην Ανατολική Μεσόγειο και επιχειρεί να βελτιώσει το κλίμα με Ισραήλ και Αίγυπτο. Έτσι, αντιλαμβανόμενη το άτοπο της επιθετικής της πολιτικής και αναγνωρίζοντας ότι η ανάκαμψη της οικονομίας της, άρα και της δημοτικότητας του Ερντογάν, εξαρτάται από την επαναφορά επενδυτών και επενδύσεων, αλλάζει ρότα και ανοίγεται ακόμη και προς την πλευρά της Αθήνας. Άλλωστε, συνιστά αναδίπλωση το γεγονός ότι ενώ πριν από λίγο καιρό ο Ερντογάν κατακεραύνωνε τον Έλληνα πρωθυπουργό, τώρα ο υπουργός εξωτερικών του προτείνει συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών. Η Ελλάδα μπορεί, λοιπόν, να υποστηρίζει ότι απέδωσε καρπούς η πολιτική πίεσης, αναλογιζόμενοι τι συνέβαινε πριν από λίγους μήνες και πως η επικείμενη συνάντηση των δύο υπουργών εξωτερικών μας εξασφαλίζει «ήρεμα νερά» για κάποιο χρονικό διάστημα.
Από την άλλη, οι πιο επιφυλακτικοί υποστηρίζουν ότι ο κύριος Δένδιας βιάστηκε να δεχθεί την πρόσκληση Τσαβούσογλου και μάλιστα ενώ η Άγκυρα απέδειξε μόλις μία μέρα πριν ότι παραμένει άτεγκτη, με αποτέλεσμα να μη διαφαίνεται κάποιο σημείο επαφής μεταξύ των δύο πλευρών. Το ερώτημα που θέτουν είναι τι εξυπηρετεί μία συνάντηση, πέρα από τη στόχευση της Τουρκίας που θέλει να δώσει μία αίσθηση ότι έχουμε επανέλθει στην κανονικότητα.
Θεωρώ ότι και οι δύο αναγνώσεις έχουν σωστά στοιχεία. Το ορθότερο είναι να συζητούμε με την Τουρκία, και μάλιστα εξαντλώντας τα περιθώρια εξεύρεσης κοινών παρανομαστών και να αναζητούμε τρόπους συνεργασίας στην οικονομία, το εμπόριο, τις μεταφορές (συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων), την ενέργεια και τον τουρισμό, αλλά μέσα σε ένα συμφωνημένο και οριοθετημένο πλαίσιο, χωρίς απειλές, casus belli και έκνομες μονομερείς ενέργειες.
Προφανώς, επειδή είμαστε γείτονες, οι λύσεις δεν θα προέλθουν από τους εξοπλισμούς και τα τριμερή/πολυμερή σχήματα (που είναι σημαντικά ως διαπραγματευτικά ατού), αλλά από τον διάλογο, ο οποίος, όμως, δεν μπορεί να είναι ναρκοθετημένος από την τουρκική πλευρά, πριν καν ξεκινήσει. Ούτε μπορεί να δίνουμε συγχωροχάρτι σε μία αναθεωρητική και επιθετική δύναμη, μόνο και μόνο γιατί απέσυρε το Ορούτς Ρέις, ενώ εξακολουθεί να αμφισβητεί την κυριότητα ελληνικών νησιών, να ζητάει επίμονα την αποστρατιωτικοποίηση και να αρνείται να αποδεχθεί το δίκαιο της θάλασσας ως βάση διαπραγμάτευσης.
Προφανώς, επειδή είμαστε γείτονες, οι λύσεις δεν θα προέλθουν από τους εξοπλισμούς και τα τριμερή/πολυμερή σχήματα (που είναι σημαντικά ως διαπραγματευτικά ατού), αλλά από τον διάλογο, ο οποίος, όμως, δεν μπορεί να είναι ναρκοθετημένος από την τουρκική πλευρά, πριν καν ξεκινήσει
Τέλος, η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, εφόσον οργανωθεί άρτια και το επιτρέψουν οι συνθήκες, θα είναι μία λογική εξέλιξη, δεδομένης της σημασίας που αποδίδει ο Τούρκος πρόεδρος στη διαπροσωπική διπλωματία, αλλά και της ανάγκης να αποκατασταθεί τόσο η σχέση τους, όσο και οι δίαυλοι επικοινωνίας αλλά προπάντων έστω και μερικώς η εμπιστοσύνη. Αλλά δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να υποκαταστήσει τις θεσμικές διαδικασίες.
Η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, εφόσον οργανωθεί άρτια και το επιτρέψουν οι συνθήκες, θα είναι μία λογική εξέλιξη, δεδομένης της σημασίας που αποδίδει ο Τούρκος πρόεδρος στη διαπροσωπική διπλωματία, αλλά και της ανάγκης να αποκατασταθεί τόσο η σχέση τους, όσο και οι δίαυλοι επικοινωνίας αλλά προπάντων έστω και μερικώς η εμπιστοσύνη
Πηγή: ieidiseis.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου