Οι μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας έχουν πληροφορίες για επικείμενο πραξικόπημα στη Ρωσία. «Παίζει» ένα τέτοιο σενάριο;

Στις πληροφορίες που έχουν οι μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας για πραξικόπημα που ετοιμάζεται στη Ρωσία εναντίον του Βλαντίμιρ Πούτιν αναφέρεται ο δημοσιογράφος Όλεγκ Σουκόφ.

Ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος εργάζεται αυτή την περίοδο για τον Independent του Κιέβου, ενώ μετακόμισε στην Ουκρανία το 2014 αφού μέχρι τότε εργαζόταν στους Times της Μόσχας, αλλά έφυγε από τη Ρωσία λόγω της κλιμάκωσης της λογοκρισίας, όπως σημειώνει ο ίδιος στο βιογραφικό του.

Παρόλο που οι ισχυρισμοί των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών μπορεί να είναι αμφίβολοι, οι αναλυτές μπορούν να εκτιμήσουν την πιθανότητα ενός πραξικοπήματος λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική και πολιτική κατάσταση στη Ρωσία, σημειώνει ο Σουκόφ σε άρθρο του.

Ορισμένοι από αυτούς υποστηρίζουν ότι ένα πραξικόπημα είναι εξαιρετικά απίθανο, ενώ άλλοι λένε ότι είναι σχεδόν αναπόφευκτο λόγω της απόφασης του Πούτιν να εξαπολύσει μια πρωτοφανή εκστρατεία εναντίον της Ουκρανίας.

Η υποστήριξη του Πούτιν και της εισβολής του στην Ουκρανία εξακολουθεί να είναι μεγάλη στη Ρωσία και οι δυτικές κυρώσεις δεν έχουν ακόμη καταστρέψει τη ρωσική οικονομία. Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι ικανοί να ανατρέψουν τον Πούτιν ή επιθυμούν να το κάνουν στον στενό του κύκλο και ένα πραξικόπημα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, τονίζει ο Σουκόφ.

Ωστόσο, η πιθανότητα ενός πραξικοπήματος μπορεί να αυξηθεί αν ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας γίνει αντιδημοφιλής στη Ρωσία και αν το Κρεμλίνο υποστεί μεγάλες ήττες στην Ουκρανία. Η περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης μπορεί επίσης να συμβάλει σε αυτό το σενάριο, τονίζει στο άρθρο του ο δημοσιογράφος.

Ποιος είναι ο αντί – Πούτιν

«Ο Πούτιν έχει γίνει σύμβολο», δήλωσε ο Ρώσος πολιτικός αναλυτής Ντμίτρι Ορέσκιν στον Independent του Κιέβου. «Μόλις ο κόσμος απογοητευτεί από το σύμβολο, όλο το σύστημα θα καταρρεύσει. Όλο το σύστημα είναι επικεντρωμένο σε αυτόν», εξηγεί ο Ρώσος αναλυτής.

Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας ανέφερε στις 20 Μαρτίου ότι οργανώνεται πραξικόπημα στη Ρωσία.

«Στη ρωσική οικονομική και πολιτική ελίτ, αναδύεται μια ομάδα ανθρώπων με επιρροή που αντιτίθενται στον Βλαντίμιρ Πούτιν», ανέφερε η υπηρεσία πληροφοριών. «Στόχος τους είναι να ανατρέψουν τον Πούτιν το συντομότερο δυνατό και να αποκαταστήσουν τους οικονομικούς δεσμούς με τη Δύση που καταστράφηκαν ως αποτέλεσμα του πολέμου κατά της Ουκρανίας», υποστήριζε.

Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών υποστήριξε ότι μέρος της ρωσικής ελίτ εξετάζει τον Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ, τον επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), ως πιθανό διάδοχο του Πούτιν. Ο δικτάτορας ήταν δυσαρεστημένος με τον Μπόρτνικοφ λόγω του ότι η FSB του παρείχε λανθασμένες πληροφορίες για την Ουκρανία που οδήγησαν σε στρατιωτικές αποτυχίες, σύμφωνα με την υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας.

Ο Γκενάντι Γκουντκόφ, συνταξιούχος συνταγματάρχης της FSB και πρώην νομοθέτης που έχει γίνει σκληρός επικριτής του Πούτιν, είναι επιφυλακτικός για τα στοιχεία αυτά.

«Πρόκειται για ευσεβείς πόθους», δήλωσε ο Γκουντκόφ στο τηλεοπτικό κανάλι Current Time στις 24 Μαρτίου. «Κάθε πραξικόπημα προετοιμάζεται σε ένα άκρως μυστικοπαθές περιβάλλον. Αν είναι πραγματικό, ο κόσμος το μαθαίνει εκ των υστέρων», τόνισε.

Ο ρόλος που μπορεί να παίξουν οι κυρώσεις – Η στάση των Ρώσων ολιγαρχών

Μια σημαντική προϋπόθεση για ένα πραξικόπημα είναι η διάσπαση της πολιτικής ελίτ.

Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία για την επίθεσή της κατά της Ουκρανίας και η αυξανόμενη απομόνωσή της από τον έξω κόσμο έχουν ήδη προκαλέσει δυσαρέσκεια σε μέρος του ρωσικού κατεστημένου.

Ο Ανατόλι Τσουμπάις, ο οποίος υπηρέτησε τον Πούτιν και τον προκάτοχό του Μπόρις Γέλτσιν για δεκαετίες, παραιτήθηκε από τη θέση του βοηθού του Πούτιν και εγκατέλειψε τη Ρωσία.

Ο Αρκάντι Ντβορκόβιτς, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός και επικεφαλής της Διεθνούς Σκακιστικής Ομοσπονδίας, επέκρινε τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας και παραιτήθηκε από επικεφαλής του Ιδρύματος Σκολκόβο, ενός κρατικά χρηματοδοτούμενου κέντρου υψηλής τεχνολογίας.

Οι Ρώσοι ολιγάρχες, οι οποίοι πάντοτε ακολουθούσαν τη γραμμή του Κρεμλίνου ή σιωπούσαν σε πολιτικά ζητήματα, έχουν επίσης ταχθεί κατά του πολέμου.

Οι μεγιστάνες Μικαΐλ Φρίντμαν, Αλεξέι Μορντάσοφ και Βλαντίμιρ Λίσιν χαρακτήρισαν τον πόλεμο τραγωδία και ζήτησαν ειρήνη. Ο μεγιστάνας του αλουμινίου Όλεγκ Ντεριπάσκα έχει αποκαλέσει τον πόλεμο «τρέλα» που θα ντροπιάσει τις επόμενες γενιές.

Οι Ρώσοι πολιτικοί αναλυτές Ορέσκιν και Γκεόργκι Σατάροφ σημείωσαν ότι οι δηλώσεις των ολιγαρχών υποδηλώνουν μια σαφή διάσπαση της πολιτικής ελίτ.

«(σ.σ. Οι ολιγάρχες) έχουν σκεφτεί ένα πραξικόπημα εδώ και πολύ καιρό», δήλωσε ο Γκουντκόφ. «Αυτός (σ.σ. ο Πούτιν) είναι τόσο τοξικός και επικίνδυνος που θα προτιμούσαν μια αντικατάσταση. Αλλά φοβούνται να μιλήσουν γι’ αυτό γιατί θα τους σκοτώσουν».

Ωστόσο, ο Σεργκέι Σαζόνοφ, ένας ρωσικής καταγωγής πολιτικός φιλόσοφος στο Πανεπιστήμιο Ταρτού της Εσθονίας, αντέτεινε ότι οι ολιγάρχες δεν παίζουν κανένα ρόλο στο πολιτικό σύστημα του Πούτιν, σε αντίθεση με τους κορυφαίους αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών επιβολής του νόμου.

Θα υποστηρίξει ο ρωσικός λαός τον Πούτιν;

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που θα καθορίσει το μέλλον του Πούτιν είναι η λαϊκή υποστήριξη.

Η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η δηλητηριώδης κρατική προπαγάνδα στην ελεγχόμενη από το Κρεμλίνο τηλεόραση φαίνεται να έχουν ενισχύσει την υποστήριξη προς τον Πούτιν, παρόμοια με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

Ο αριθμός εκείνων που πιστεύουν ότι η Ρωσία κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση αυξήθηκε από 52% τον Φεβρουάριο σε 69% τον Μάρτιο, σύμφωνα με έρευνα της ρωσικής ανεξάρτητης εταιρείας δημοσκοπήσεων Levada. Το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν αυξήθηκε από 71% τον Φεβρουάριο σε 83% τον Μάρτιο, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση.

Σύμφωνα με ξεχωριστή δημοσκόπηση της Levada στις 4 Απριλίου, το 65% των Ρώσων ερωτηθέντων αισθάνεται υπερηφάνεια, ευτυχία ή ευφορία λόγω του πολέμου κατά της Ουκρανίας και το 31% έχει αρνητικά συναισθήματα γι’ αυτόν.

Πραγματικές τάσεις

Ο Ορέσκιν πιστεύει ότι η δημοσκόπηση αυτή αντανακλά πραγματικές τάσεις. Όμως ο Σατάροφ δήλωσε στον Independent ότι ακόμη και οι ανεξάρτητες δημοσκοπήσεις σε δικτατορίες δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα, επειδή οι ερωτηθέντες υποστηρίζουν τον Πούτιν από κομφορμισμό και όχι από ειλικρινή πεποίθηση.

Η δημοτικότητα του Πούτιν μπορεί να μειωθεί μόλις περισσότεροι άνθρωποι αντιληφθούν τους θανάτους των Ρώσων στρατιωτών στην Ουκρανία και καθώς η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω, δήλωσε ο Ορέσκιν.

«Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο χειρότερα είναι (σ.σ. για τον Πούτιν)», πρόσθεσε.

Πιθανές ήττες στην Ουκρανία μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνες για τη δικτατορία του, καθώς η εικόνα του Πούτιν ως ισχυρού άνδρα θα πληγεί, δήλωσε ο Ορέσκιν.

Ο Σατάροφ υποστήριξε ότι η δίωξη των εγκλημάτων πολέμου της Ρωσίας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μπορεί να ενθαρρύνει τη ρωσική ελίτ να ανατρέψει τον Πούτιν.

«Θα παρουσιάσουν τον Πούτιν ως τον κύριο ένοχο και θα παρουσιάσουν τους εαυτούς τους ως σωτήρες της χώρας», είπε.

Ένας συχνά αναφερόμενος παραλληλισμός είναι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος: το 1914, η υποστήριξή του στη Ρωσική Αυτοκρατορία ήταν τεράστια, αλλά μέχρι το 1917 η απογοήτευση για τον πόλεμο ήταν τόσο μεγάλη που οδήγησε στην ανατροπή της μοναρχίας.

Μπορεί να γίνουν οι διαδηλώσεις μαζικές;

Ο Ορέσκιν υποστήριξε ότι οι μαζικές διαδηλώσεις στη Ρωσία ως αποτέλεσμα του πολέμου και της οικονομικής κρίσης είναι πιθανές. Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες από μόνες τους είναι απίθανο να ρίξουν τον Πούτιν, είπε.

Ανέφερε το παράδειγμα των μεγάλων διαδηλώσεων του 2020 στη Λευκορωσία και στη ρωσική περιοχή Χαμπάροφσκ Κράι, οι οποίες απέτυχαν επειδή δεν υπήρξε διάσπαση της ελίτ.

Όμως, ο Ορέσκιν είπε ότι οι διαμαρτυρίες μπορεί να συμβάλουν στην ανατροπή του Πούτιν ενθαρρύνοντας τους πιθανούς συνωμότες και καθιστώντας ένα πραξικόπημα πιο εφικτό.

«Αν συμβεί πραξικόπημα, θα συμβεί μόνο αν ο Πούτιν γίνει αντιδημοφιλής και υπάρξουν μεγάλες διαμαρτυρίες», δήλωσε ο Σαζόνοφ.

Είναι απίθανο ένα πραξικόπημα;

Η επιθετικότητα του Πούτιν κατά της Ουκρανίας έχει συχνά συγκριθεί με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τον Αδόλφο Χίτλερ, σημειώνει στο άρθρο του ο Σουκόφ. Περίπου 40 αποτυχημένες συνωμοσίες δολοφονίας οργανώθηκαν κατά του Χίτλερ, με πιο διάσημη αυτή του αξιωματικού του γερμανικού στρατού Κλάους φον Στάουφενμπεργκ το 1944.

Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές αμφιβάλλουν για την ύπαρξη ενός Στάουφενμπεργκ στη Ρωσία.

Ο Σεργκέι Πουγκατσίοφ, τραπεζίτης και πρώην συνεργάτης του Πούτιν που έχει έρθει σε ρήξη μαζί του, δήλωσε την 1η Απριλίου ότι ο στενός κύκλος του Πούτιν υποστηρίζει την επίθεση εναντίον της Ουκρανίας.

Εν τω μεταξύ, ο Γκουντκόφ δήλωσε ότι ο πόλεμος έχει μεγάλη υποστήριξη εντός της FSB και ότι ένα πραξικόπημα θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο.

«Οποιαδήποτε υποψία για μη αφοσίωση ή ίντριγκα μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο», είπε.

Ο Σαζόνοφ πιστεύει επίσης ότι ένα πραξικόπημα είναι απίθανο. Το πολιτικό σύστημα παραμένει εσωτερικά σταθερό και η οικονομία έχει μέχρι στιγμής υποφέρει λιγότερο από ό, τι αναμενόταν, είπε.

Κατηγορούν τη Δύση

Η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει προκαλέσει την ενοποίηση του πληθυσμού γύρω από το Κρεμλίνο και πολλοί άνθρωποι κατηγορούν την Δύση για τα οικονομικά και άλλα προβλήματα και όχι τον Πούτιν, δήλωσε ο Σαζόνοφ.

Υποστήριξε επίσης ότι το πολιτικό σύστημα ενθαρρύνει τον διορισμό ανίκανων και πιστών ανθρώπων – αυτών που είναι απίθανο να οργανώσουν πραξικόπημα.

«Ολόκληρο το πολιτικό σύστημα έχει χτιστεί για να αποτρέψει ένα πραξικόπημα», δήλωσε ο Σαζόνοφ.

Ο ρωσικός στρατός, σε αντίθεση με τη Βέρμαχτ της ναζιστικής Γερμανίας, είναι ανίκανος να οργανώσει πραξικόπημα, είπε. Τόσο οι σοβιετικές όσο και οι ρωσικές αρχές απέφυγαν να διορίσουν ανεξάρτητους, φιλόδοξους και ικανούς ανθρώπους στον στρατό, λόγω του φόβου ότι ο στρατός θα μπορούσε να ανατρέψει την κυβέρνηση, υποστήριξε ο Σαζόνοφ.

Εάν συμβεί ένα πραξικόπημα, είναι πιο πιθανό να οργανωθεί από αξιωματούχους της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), η οποία είναι σχετικά πιο ικανή και ανεξάρτητη από άλλες υπηρεσίες, είπε.

Οποιαδήποτε συνωμοσία πρέπει επίσης να περιλαμβάνει υπαλλήλους της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας (FSO), επειδή προστατεύουν τον Πούτιν και είναι ο μόνος τρόπος για να τον πλησιάσουν, σύμφωνα με τον Σαζόνοφ.

Επιστράτευση;

Δεδομένου ότι η ήττα στην Ουκρανία μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την εξουσία του Πούτιν, υπάρχουν εικασίες ότι θα καταφύγει σε μαζική κινητοποίηση για να αυξήσει τη δύναμη εισβολής και να ενισχύσει την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Ωστόσο, δεν το έχει κάνει ακόμη, περισσότερο από ένα μήνα μετά την έναρξη της εισβολής.

Ο Σαζόνοφ υποστήριξε ότι ο Πούτιν μπορεί να φοβάται την επιστράτευση επειδή είναι δύσκολο να οργανωθεί η διοικητική μέριμνα για έναν πολύ μεγαλύτερο ρωσικό στρατό. Μπορεί επίσης να φοβάται μήπως προκαλέσει μια πολιτική καταστροφή, με την πλειοψηφία των στρατεύσιμων να προσπαθεί να αποφύγει τη στράτευση, πρόσθεσε ο Σαζόνοφ.

Ο Πούτιν είναι απρόθυμος να ξεκινήσει την επιστράτευση επειδή οι άνθρωποι θα απογοητευτούν με τους θανάτους των συγγενών τους στην Ουκρανία, δήλωσε ο Ορέσκιν.

«Η κινητοποίηση είναι σαν τη μεταρρύθμιση των συντάξεων – αφορά τους πάντες», είπε. «Θα ήταν παράξενο αν ο Πούτιν κατέφευγε σε επιστράτευση για κάτι που αποκαλεί ειδική επιχείρηση. Αυτό θα σήμαινε ότι έχει παραδεχτεί την αποτυχία του στην Ουκρανία. Θα ήταν η τελευταία του λύση».

Σενάριο Βόρειας Κορέας

Ο Πούτιν μπορεί να διατηρήσει την εξουσία του αν καταφέρει να μεταβεί σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς τύπου Βόρειας Κορέας, όπου όλες οι αρνητικές πληροφορίες μπλοκάρονται, δήλωσε ο Ορέσκιν

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η μετάβαση σε ένα βορειοκορεατικό σενάριο έχει ήδη αρχίσει, σημειώνεται στο άρθρο.

Το Κρεμλίνο έχει κλείσει ή μπλοκάρει τα περισσότερα από τα εναπομείναντα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και έχει εισαγάγει ποινές φυλάκισης έως και 15 ετών για τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τον πόλεμο που έρχονται σε αντίθεση με την επίσημη γραμμή της κυβέρνησης.

«Θα χρειαστεί μια Μεγάλη Τρομοκρατία για να διατηρήσει την εξουσία του», πρόσθεσε ο Ορέσκιν. «Αν υπάρξει ήττα στην Ουκρανία, ο Πούτιν θα χρειαστεί να εκκαθαρίσει την ελίτ»», υποστήριξε.

«Μικρή εκκαθάριση»

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Πούτιν έχει ήδη ξεκινήσει μια μικρή εκκαθάριση.

Ο Ρώσος ερευνητής δημοσιογράφος Αντρέι Σολντάτοφ και ο Ρώσος ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα Βλαντίμιρ Οσέτσκιν δήλωσαν τον Μάρτιο, επικαλούμενοι πηγές τους, ότι ο Σεργκέι Μπεσέντα, επικεφαλής του πέμπτου τμήματος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) και ο αναπληρωτής του Ανατόλι Μπόλιουχ είχαν τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό. Φέρονται να ερευνώνται για υπεξαίρεση κονδυλίων που διατέθηκαν για επιχειρήσεις σαμποτάζ στην Ουκρανία και για παροχή ψευδών πληροφοριών σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, ο Ρομάν Γκαβρίλοφ, αναπληρωτής επικεφαλής της Εθνικής Φρουράς της Ρωσίας, παραιτήθηκε τον Μάρτιο.

Ο Οσέτσκιν και ο Βούλγαρος ερευνητής δημοσιογράφος Κρίστο Γκρόζεφ επικαλέστηκαν τις πηγές τους λέγοντας ότι ο Γκαβρίλοφ είχε ερευνηθεί σε μια υπόθεση σχετικά με διαρροές πληροφοριών για τις κινήσεις ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία και αποτυχημένες ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Η Εθνική Φρουρά έχει λάβει μέρος στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας και έχει υποστεί μεγάλες απώλειες, σημειώνεται στο άρθρο.

Ο Ορέσκιν δήλωσε, ωστόσο, ότι αυτό δεν είναι ακόμη η αρχή μιας Μεγάλης Τρομοκρατίας, αλλά μια προσπάθεια να βρεθούν αποδιοπομπαίοι τράγοι.

Ο Πούτιν προσπαθεί να τιμωρήσει όσους θεωρεί ότι ευθύνονται για την αποτυχία στην Ουκρανία, είπε.