Εθιμα των φώτων στους Προμάχους

 

Με τη γιορτή των Φώτων ολοκληρώνονται οι γιορτές του Δωδεκαημέρου.

Η έκφραση του λαού "κάθε Φώτα και Λαμπρή" είναι ενδεικτική της σπουδαιότητας της γιορτής αυτής.

Την παραμονή των Φώτων τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα, ενώ η νηστεία της ημέρας αυτής έχει σαν σκοπό την ψυχική προετοιμασία των πιστών. Ο ιερέας γύριζε με τον σταυρό στα σπίτια του χωριού ραντίζοντάς τα και ψέλνοντας. Οι νοικοκυρές του έδιναν χρήματα για τις ανάγκες της εκκλησίας ή κρέας από το γουρούνι..

Ανήμερα των Φώτων οι κάτοικοι του χωριού εκκλησιάζονταν, γιορτάζοντας με τον τρόπο αυτό τη βάπτιση του Χριστού. Στο τέλος της θείας Λειτουργίας, γίνονταν δημοπρασία των εικόνων της εκκλησίας.Όποιος πρότεινε τα περισσότερα χρήματα για κάθε εικόνα, εκείνος την έπαιρνε και την πήγαινε στο ποτάμι, όπου την έπλενε με το αγιασμένο νερό. Η πρώτη εικόνα που έβγαινε σε δημοπρασία ήταν του Χριστού, η δεύτερη του Αγίου Ιωάννη. Κάποιοι προτιμούσαν να πάρουν την εικόνα του Αγίου εκείνου του οποίου έφεραν το όνομα.

 

Στην κοινότητα των Προμάχων ρίχνουν το Σταυρό στην περιοχή "Μπιτσκία". Παιδιά και νεαροί άνδρες έπεφταν και πέφτουν και σήμερα στα παγωμένα νερά του ποταμού, για να πιάσουν το Σταυρό.Αυτός που έπιανε το Σταυρό τον ασπάζονταν και τον παρέδιδε στον ιερέα, όπου μαζί με κάποιους φίλους του γύριζε στη συνέχεια σε όλα τα σπίτια του χωριού, για να ασπασθούν οι πιστοί τον αγιασμένο σταυρό. Καθώς ψέλνονταν το "Κύριε ελέησον..." οι πιστοί παρακαλούσαν το θεό, "να γίνει το γέννημα του ψωμιού και να υπάρχει κρασί". Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής κάποια παιδιά κρατούσαν εξαπτέρυγα, ενώ ο σημαιοστολισμός της περιοχής συμβόλιζε τον άρρηκτο δεσμό της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού.

Κάθε πιστός αφού έπλενε την εικόνα του και το πρόσωπό του στα αγιασμένα νερά, έσβηνε το κεράκι που κρατούσε, βυθίζοντάς το στο ποτάμι. Έπειτα γέμιζε ένα μπουκαλάκι νερό και έβαζε μέσα σε αυτό το κερί.΄Πίστευαν ότι  όταν κάποιος είχε πόνο στο αυτί, αν έριχναν μια σταγόνα αυτού του νερού με το κερί μέσα στο πονεμένο αυτί, ο πόνος σταματούσε.

Χαρακτηριστική ήταν η συνήθεια να χορεύουν στη πλατεία του χωριού άνδρες ντυμένοι τσολιάδες, οι οποίοι γύριζαν από σπίτι σε σπίτι.

Το μεσημέρι η οικογένεια έτρωγε την "μπάπκα", το μικρό στομάχι του γουρουνιού, μαγειρεμένο συνήθως με φασολάδα ή με τραχανά στο τσουκάλι.

Κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου, όποιος ήθελε να κάνει μπάνιο ή να πλύνει ρούχα, έπρεπε να βάλει μέσα στο νερό ένα κλωνάρι βασιλικό, γιατί το νερό δεν είχε ακόμη αγιαστεί.Το έθιμο αυτό τηρείται και σήμερα.

Με τη γιορτή των Φώτων έκλεινε ο κύκλος των γιορτών του Δωδεκαημέρου, που είχαν πολλαπλή λειτουργία: τόνωναν το οικογενειακό και θρησκευτικό συναίσθημα, έδιναν χαρά για την μετάβαση από την χειμωνιάτικη στην ανοιξιάτικη περίοδο και απέβλεπαν με την τήρηση κάποιων συμβολικ΄ων εθίμων, στην εξασφάλιση της καλής σοδειάς.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ "ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΣ"

ΓΕΩΡΓΙΟΣ      ΜΗΤΣΑΝΗΣ

ΠΕΤΡΟΥΛΑ    ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ

ΜΑΡΙΑ            ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ

ΜΑΡΙΑ            ΓΙΟΥΡΟΥΚΗ

ΑΝΝΑ              ΓΙΟΥΡΟΥΚΗ

ΠΗΓΗ: ΠΡΟΜΑΧΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ