Μορφωτική Γαλλική κινητικότητα στα Γιαννιτσά, 19ος - 20ος αιώνας.

 

 

    Η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία «Ο Φίλιππος» σε συνεχή συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας εδώ και 18 χρόνια υλοποιεί με εξαιρετική επιτυχία πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις  που

αναπτύσσουν το πολιτιστικό αισθητήριο και εξυψώνουν το μορφωτικό επίπεδο των συμπατριωτών μας στην πόλη και την ευρύτερη περιφέρεια Πέλλας.  Τέτοιος θεσμός είναι και το Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο   Γιαννιτσών  που φιλοξενεί καταξιωμένους ομιλητές επιστήμονες, καθηγητές, ιατρούς, λόγιους κ.ά. 

   Μια τέτοια εκδήλωση έλαβε χώρα την Δευτέρα 27-1-2014 με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία με τίτλο: «Μορφωτική Γαλλική κινητικότητα στα Γιαννιτσά 19ος- 20ος αιώνας» του Ιωάννη Σκούρτη, καθηγητή ιστορίας Γαλλικής Λογοτεχνίας και πρώην προέδρου τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.

    Η δράση της Γαλλικής μορφωτικής κινητικότητας εκδηλώθηκε ακόμη περισσότερο μετά  τον Κριμαϊκό Πόλεμο του 1856 όταν άλλαξαν οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στην αχανή Οθωμανική αυτοκρατορία και οι καταπιεσμένοι λαοί και εθνότητες ανασυγκροτούνταν. Με βάση το αρχειακό υλικό που συλλέχθηκε από ελληνικά, βουλγαρικά και γαλλικά αρχεία εξάγεται το συμπέρασμα ότι αρκετές θρησκείες και εθνότητες δραστηριοποιήθηκαν στα βαλκάνια. Οι Ρωμαιοκαθολικοί μοναχοί του τάγματος των Λαζαριστών σε άριστη συνεργασία με τις λεγόμενες αδελφές του Ελέους εγκαταστάθηκαν στα, τότε, περίχωρα της Θεσσαλονίκης στο Ζεϊτινλίκ (σημερινή Σταυρούπολη) και ίδρυσαν εκπαιδευτήρια. Η Γαλλική κουλτούρα και τα γράμματα διαδόθηκαν χάρη και στο ζήλο και τις γνώσεις των Γάλλων μισσιονάριων. Εκτός από τα εκπαιδευτικά καθήκοντά τους προσπαθούσαν διακαώς να προσελκύσουν πάση θυσία μαθητές στην προπαγάνδα τους. Κυρίως στρέφονταν προς τους δίγλωσσους και τους σλαβόφωνους της περιοχής, που επειδή ήταν ευμετάβλητοι, είχαν ελαστική συνείδηση και ήταν πιο εκμεταλλεύσιμοι..

    Το  ελληνικό σχολείο, παρά τα οικονομικά και άλλα προβλήματά του ήταν το πρώτο  χρονικά που λειτουργούσε στα Γιαννιτσά δίπλα στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η  περιρρέουσα, όμως, ατμόσφαιρα της εποχής καθώς και η απόφαση  ορισμένων κατοίκων να αποσχισθούν και να εναντιωθούν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, πρόσφερε τις κατάλληλες ευκαιρίες στους σχισματικούς και στους Δυτικούς θρησκευτικούς προπαγανδιστές να δράσουν ανεξέλεγκτα και να αποκτήσουν αρκετούς οπαδούς. Η επέκταση της δράσης τους σε  Κιλκίς, Γιαννιτσά και Μοναστήρι (Βιτώλια) έχει να κάνει με την δεινή οικονομική και κοινωνική θέση στην οποία είχαν περιέλθει  οι τοπικοί πληθυσμοί λόγω σκλαβιάς, φτώχειας και οικονομικών αφαιμάξεων από τους κυρίαρχους και δυνάστες της περιοχής Οθωμανούς Τούρκους. Η αγαστή συνεργασία του Βουλγαροουνίτη επίσκοπου  Ραφαήλ Ποπώφ και του Γάλλου Βίκτωρα  Γκαλαμπέρ φαίνεται σε ένα πλουσιότατο ημερολόγιο με ενδιαφέροντα σχόλια και αναφορές σε επισκέψεις στα Γιαννιτσά.  Με βιβλιοθήκες, σεμινάρια, παροχή εκπαιδευτικού υλικού, στολών, τροφίμων, φαρμακευτικού υλικού κλπ. στους ενδεείς και εξαθλιωμένους Έλληνες αλλά και άλλους Ορθόδοξους διεύρυναν την επιρροή και αύξησαν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους. Με την αμέριστη παπική χρηματοδότηση αρκετοί μετανάστευσαν στην Ρώμη όπου μυήθηκαν στον Ρωμαιοκαθολικισμό και έγιναν ιερείς. Χαρακτηριστική ήταν η δράση του Ζαν Τουρόκ προϊστάμενου των Λαζαριστών στην Θεσ/νίκη καθώς και του Αύγουστου Μπουέτ του διαδόχου του.

   Το Γαλλικό Σχολείο περιλάμβανε:  α. το Παρθεναγωγείο με περίπου 150 μαθήτριες με 3 ρωμαιοκαθολικές καλόγριες  με γλώσσα διδασκαλίας την  Βουλγαρική και  την Γαλλική και 23 μαθήτριες στην Ε΄τάξη όπου μετά από διαμαρτυρίες των γονέων επιτράπηκε η διδασκαλία για ελάχιστες ώρες και της  ελληνικής γλώσσας από την Αναστασία Λεπίδου. Αλλά και αυτό μόνο με την παρουσία στην αίθουσα Γαλλίδων καλογραιών!  β. το Αρρεναγωγείο με 100 μαθητές και 3 δασκάλους και γλώσσα  διδασκαλίας τα βουλγαρικά και  τα γαλλικά   και γ.  το επισκοπικό μέγαρο. Υπήρχε  ουνιτικός ναός ήδη από το 1863 χτισμένος με χρήματα των Λαζαριστών και όπου η λειτουργία τελούνταν στα βουλγαρικά-με ορθόδοξο τυπικό-και όπου μνημονευόταν ο πάπας της Ρώμης.

   Η  απελευθερωτικοί βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13, ο επακολουθήσας Α΄ παγκόσμιος πόλεμος, οι αντιπαλότητες  μεταξύ Γαλλίας και Αυστρίας και  μεταξύ Γαλλίας και Βουλγαρίας  και οι αναπόφευκτες κοσμογονικές μεταβολές στην Βαλκανική χερσόνησο άλλαξαν τα δεδομένα και τον χάρτη της περιοχής.  Η απελευθέρωση της Μακεδονίας και η ένωσή της με το υπόλοιπο ελληνικό κράτος αποκάλυψε την αδυναμία και την ανοργανωσιά του. Σε αυτό το χρονικό διάστημα το γαλλικό σχολείο συνέχιζε να λειτουργεί  ως κράτος εν κράτει και δίχως να δέχεται επιθεωρητή στους χώρους διδασκαλίας, δεν διδάσκονταν ελληνικά και σύμφωνα με τις εκθέσεις  και τον τύπο  της εποχής ενθαρρύνονταν η ξενολατρία και η ξενομανία υπό την ασυγχώρητη ανοχή των ελληνικών αρχών.

    Τα χρόνια, όμως, πέρασαν, οι εποχές άλλαξαν και το γαλλικό σχολείο άρχιζε να εναρμονίζεται με τα δεδομένα της εποχής, ο προσηλυτισμός σχεδόν εξαλείφθηκε και το σχολείο λειτουργούσε υποκείμενο στις διατάξεις της κρατικής νομοθεσίας και του υπουργείου εθνικής παιδείας και θρησκευμάτων.  Εδώ και αρκετά χρόνια έπαψε να λειτουργεί για πολλούς και διαφόρους λόγους και πλέον αποτελεί αντικείμενο των ιστορικών και της ιστορικής έρευνας καθώς και μα γλυκιά όσο και νοσταλγική ανάμνηση των παλαιοτέρων από τους συμπολίτες  μας.

Λάζαρος Η. Κενανίδης, θεολόγος

Δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. διδάκτορας Α.Π.Θ.

Η επόμενη εκδήλωση του Α.Λ.Π. Γιαννιτσών έχει προγραμματισθεί για την:

ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 ΩΡΑ 19.00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΘΕΜΑ: «Το χειρουργείο της καρδιάς και η έκβαση του ασθενούς.»

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: κ. ΔΡΟΣΟΣ Γεώργιος, Συντονιστής Διευθυντής της Καδιοθωρακοχειρουργικής κλινικής του Νοσοκομείου «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Θεσσαλονικής.