Έκτακτη Συνεδρίαση του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας για τη Βεγορίτιδα

Αντιπεριφερειάρχης Θ. Θεοδωρίδης: Εν αναμονή της ολοκλήρωσης των μελετών και διαχειριστικών σχεδίων, χρειάζεται να διαχειριστούμε τα νερά καθώς πλέον διανύουμε περίοδο έντονων βροχοπτώσεων και ακραίων καιρικών φαινομένων

Με αποκλειστικό θέμα συζήτησης την αντιμετώπιση κινδύνων πολιτικής προστασίας από την πρόσφατη άνοδο της στάθμης της λίμνης Βεγορίτιδας, συνεδρίασε την περασμένη Τετάρτη 20 Μαΐου 2015, το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας, στην αίθουσα συνεδριάσεων του Διοικητηρίου.

Τις εργασίες συντόνισε ο Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας κ. Θεόδωρος Θεοδωρίδης ενώ πρακτικά της συνάντησης κράτησε ο Προϊστάμενος Πολιτικής Προστασίας Π.Ε. Πέλλας κ. Χρήστος Μπιμπίτσος. Στη συνεδρίαση παραβρέθηκαν επίσης, ο Προϊστάμενος Πολ. Προστασίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας - Θράκης κ. Χρήστος Μαμαρίκας, ο Προϊστάμενος Πολιτικής Προστασίας της Π.Κ.Μ. κ. Γιώργος Μπαρμπαρούσης, ο Αντιδήμαρχος Έδεσσας Χρήστος Πέτκος, ο Προϊστάμενος Πολ. Προστασίας Δήμου Πέλλας Θωμάς Αλμαλιώτης, ο Αν. Διευθυντής Τεχνικών Έργων ΠΕ Πέλλας κ. Χρήστος Οικονόμου, ο Διευθυντής Δασών κ. Αθανάσιος Σαμαράς, Διοικητής Αστυνομίας Έδεσσας κ. Σεραφείμ Παπαδόπουλος, ο Διοικητής Πυροσβεστικής Έδεσσας Ζώης Γιώτης, εκπρόσωπος του Στρατηγού Διοικητή της ΙΙας Μ/Κ Μεραρχίας, ο Διευθυντής Συγκροτήματος ΔΕΗ Αλιάκμονα κ. Αλέξανδρος Καραγιαννίδης, ο Σωτήρης Δραγούμης, ο Αντώνης Ρυσάφης, στελέχη ή εκπρόσωποι φορέων του τοπικού και περιφερειακού μηχανισμού Πολ. Προστασίας και πολίτες.

Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, ο Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας κ. Θεόδωρος Θεοδωρίδης ενημέρωσε το σώμα με σχετική εισήγησή του στην οποία αναφέρονταν τα παρακάτω:

«Θα ήθελα για άλλη μία φορά να σας καλωσορίσω και να σας ευχαριστήσω για την άμεση ανταπόκρισή σας για την αντιμετώπιση ενός δύσκολου θέματος που ταλαιπωρεί την τοπική κοινωνία τις τελευταίες ημέρες. Θα είμαι σύντομος και απολύτως ειλικρινής μαζί σας καθώς καλούμαστε να πάρουμε μία δύσκολη Απόφαση για ένα θέμα με ποικίλες οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Συγκεκριμένα, την περασμένη Πέμπτη 14 Μαΐου, στη Θεσσαλονίκη, σε μία ευρεία διαπεριφερειακή σύσκεψη με τη συμμετοχή των δύο Περιφερειαρχών Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, των Αντιπεριφερειαρχών Πέλλας και Φλώρινας, των Δημάρχων Αμυνταίου, Έδεσσας και Σκύδρας και εκπροσώπων όλων των συναρμόδιων υπηρεσιών του τοπικού και περιφερειακού μηχανισμού πολιτικής προστασίας, αποφασίστηκε η λήψη αποφάσεων από τα ΣΟΠΠ για τη ρύθμιση της υδραυλική επικοινωνίας του νερού μέσω της υφιστάμενης (από τη δεκαετία του 1950) ενωτικής σήραγγας της ΔΕΗ, από τη λίμνη Βεγορίτιδα προς τη λίμνη Άγρα-Βρυττών-Νησίου, για λόγους πολιτικής προστασίας. Ειδικότερα, αποφασίστηκε η ρύθμιση παροχής νερού σε ποσότητες μέχρι 1,5m³/sec, σύμφωνα με τη δοκιμή που πραγματοποίησε η ΔΕΗ τις προηγούμενες ημέρες.

Η συγκεκριμένη ποσότητα διασφαλίζει την ασφαλή ροή του νερού χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα πλημμυρών στις κατάντη περιοχές της ΠΕ Πέλλας, εξασφαλίζοντας ομοίως ταυτόχρονα και τις περιοχές της ΠΕ Φλώρινας.  Οι λόγοι πολιτικής προστασίας που επικαλέστηκαν οι συνάδελφοι από την ΠΕ Φλώρινας ήταν η προστασία δημόσιων υποδομών, εγκαταστάσεων και καλλιεργούμενων εκτάσεων ακτημόνων οι οποίες με νόμιμες διαδικασίες έχουν παραχωρηθεί σε κατοίκους των περιοχών Αμυνταίου, Βεγόρας, Φαραγγίου και Μανιακίου. Η στάθμη της λίμνης, όπως μας εξήγησε ο Δήμαρχος Αμυνταίου, είναι πολύ κοντά στο αντλιοστάσιο της Μονάδας Βιολογικής Επεξεργασίας Λυμάτων της Τοπικής Κοινότητας Αγίου Παντελεήμονα. 

Στη σημερινή μας συνάντηση ζητείται να επικυρώσουμε την Απόφαση που λήφθηκε στη διαπεριφερειακή σύσκεψη. Για να είμαστε απολύτως σαφείς, οι συναρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων και, ειδικότερα, οι Διευθύνσεις Υδάτων των Περιφερειών Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας μέχρι σήμερα δεν έχουν αναλάβει κάποιου είδους διαχειριστική ενέργεια, ενώ ούτε στο σχέδιο διαχείρισης λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Μακεδονίας δεν περιλαμβάνονται ειδικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση πλημμυρών λόγω ανόδου της στάθμης της Βεγορίτιδας (τα υδρολογικά δεδομένα στα οποία βασίστηκαν τα εν λόγω σχέδια δεν ισχύουν σήμερα, ούτε προβλέπουν ανώτατη στάθμη).  Δυστυχώς, δεν υπάρχει ούτε Φορέας Διαχείρισης των Προστατευόμενων περιοχών των Λιμνών Βεγορίτιδας και Άγρα και έτσι το μοναδικό Όργανο το οποίο μπορεί να αποφασίσει για τη λήψη μέτρων σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, είναι το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας. Μετά από σχετική επιστολή που απέστειλα στη Διεύθυνση Υδάτων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ζητώντας τις απόψεις τους και ειδικές οδηγίες, έλαβα την απάντηση ότι: Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η αντιμετώπιση των έκτακτων πλημμυρικών φαινομένων στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης Βεγορίτιδας αποτελεί αρμοδιότητα των Διευθύνσεων Πολιτικής Προστασίας των Π.Ε. Φλώρινας και Πέλλας. Δηλαδή των Αντιπεριφερειαρχών που προΐστανται της Πολιτικής Προστασίας και των Συντονιστικών Οργάνων που είναι τα συλλογικά όργανα με τη συμμετοχή όλων των τοπικών συναρμόδιων φορέων του τοπικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας.

Ήδη το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας της Π.Ε. Φλώρινας έλαβε Απόφαση για άνοιγμα του θηροφράγματος με ελεγχόμενη ροή από τη ΔΕΗ, σύμφωνα με το αποτέλεσμα της διαπεριφερειακής σύσκεψης. Στην ίδια Απόφαση αναφέρεται ότι το ΣΟΠΠ Φλώρινας θα αποφασίσει τη διακοπή της ροής του νερού, σε περίπτωση που αυτό κριθεί απαραίτητο για λόγους πολιτικής προστασίας. Αντίστοιχα, το ΣΟΠΠ Πέλλας διατηρεί την αρμοδιότητά του για τη λήψη νέας Απόφασης σε περίπτωση που αυτό κριθεί απαραίτητο, για λόγους πολιτικής προστασίας ή άλλους λόγους. Όπως προανέφερα, το θέμα είναι πολύπλοκο, με πολλές διαστάσεις και συνδέεται μ’ ένα ιδιαίτερα εκτεταμένο νομικό και θεσμικό πλαίσιο.

Καθώς η Πέλλα είναι η περιοχή η οποία θα πληγεί σε περίπτωση αστοχίας κατά τους χειρισμούς της απελευθέρωσης του νερού, θα ζητήσω τη συνεργασία σας ώστε να είμαστε αυστηροί στο θέμα της ποσότητας και των όρων παροχέτευσης του νερού. Συγκεκριμένα, θα επιτρέψουμε την παροχέτευση ποσοτήτων νερού μέχρι 1,5 κυβικό μέτρο νερού ανά δευτερόλεπτο, που είναι μία ασφαλής ποσότητα σύμφωνα με τη δοκιμαστική λειτουργία της σήραγγας από τη ΔΕΗ. Για να έχετε υπόψη σας μία τάξη μεγέθους, από τα ποτάμια της Έδεσσας χωρίς κίνδυνο πλημμυρών μπορούν να παροχετευτούν μέχρι και 16 κυβικά μέτρα νερού το δευτερόλεπτο. Επίσης, θα εισηγηθούμε την έγκαιρη διακοπή του νερού σε περιπτώσεις που έχουμε έντονες βροχοπτώσεις ή αντίστοιχη προειδοποίηση για καταιγίδες. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε αντιμετωπίσει οριακές καταστάσεις με κίνδυνο σοβαρών πλημμυρών, αλλά και ζημιές από έντονες βροχοπτώσεις τον περασμένο Νοέμβριο. Επομένως, χρειάζεται να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Θα ήθελα να σημειώσω ότι η ποσότητα του νερού που θα ρέει από τη λίμνη Βεγορίτιδα προς τη λίμνη του Άγρα είναι της τάξης των περίπου 120.000 κυβικών μέτρων νερού ανά εικοσιτετράωρο και είναι περίπου η μισή ποσότητα νερού που εισέρχεται προς τη λίμνη Βεγορίτιδα σε ημερήσια βάση. Αναμένεται δηλαδή η συνέχεια της ανόδου της στάθμης της λίμνης, ακόμη και μετά από τη παρέμβασή μας. Η διαμόρφωση της στάθμης επηρεάζεται βέβαια από τις βροχοπτώσεις, αλλά και τις αντλήσεις και το πότισμα των καλλιεργειών, ενώ φέτος είχε πάρα πολύ χιόνι το οποίο εξακολουθεί να τροφοδοτεί τη λεκάνη απορροής.

Ένα ακόμη θέμα που θα ήθελα να θέσω υπόψη σας είναι ότι η απελευθέρωση της ροής νερού από τη Βεγορίτιδα προς τον Άγρα, θα έχει ως αποτέλεσμα τον διπλασιασμό της παραγωγής ρεύματος από τις δύο μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ στον Άγρα και Εδεσσαίο. Θα έχουμε δηλαδή ένα σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος από την παραγωγή «καθαρής» ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, καθώς ο υγρότοπος Άγρα-Βρυττών-Νησίου αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια σοβαρό πρόβλημα ευτροφισμού, δημιουργούνται ίσως κάποιες προϋποθέσεις, με την εισροή του νερού, ώστε να βελτιωθούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Αυτό βέβαια είναι κάτι που αποτελεί αντικείμενο περαιτέρω έρευνας και μελέτης, έχει όμως μία λογική βάση. Τέλος, με την συγκεκριμένη ενέργεια και για όσο κρατήσει η απελευθέρωση της ροής του νερού θα υπάρχει μία επιπλέον ποσότητα νερού η οποία θα τροφοδοτήσει τους Καταρράκτες της Έδεσσας που χρειάζονται νερό για τουριστικούς λόγους και θα βοηθήσει την άρδευση του κάμπου κατά μήκος της τάφρου 66. Επίσης, αναμένεται να βελτιωθεί η ποιότητα των νερών και της ίδιας της Τάφρου 66 η οποία, ως τελικός αποδέκτης επεξεργασμένων βιομηχανικών αποβλήτων και αστικών λυμάτων κατά τη θερινή περίοδο αντιμετωπίζει τα γνωστά προβλήματα έλλειψης διαλυμένου οξυγόνου, λόγω της μειωμένης παροχής νερού στην κοίτη της. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και σας παρακαλώ να προχωρήσουμε στη λήψη Απόφασης».

Ο κ. Θεοδωρίδης συμπληρωματικά τόνισε την υποχρέωση των υπηρεσιών της πολιτείας για ολοκλήρωση των διαχειριστικών μελετών (που δεν υπάρχουν σήμερα), καθώς και την ανάγκη θεσμοθέτησης Φορέα Διαχείρισης. «Η μη λήψη μέτρων, έγκαιρα, έχει επιπτώσεις και δημιουργεί ευθύνη για τις υπηρεσίες», κατέληξε.

Μετά από την εισήγηση του κ. Αντιπεριφερειάρχη, ακολούθησε διαλογική συζήτηση και το όργανο, κατά πλειοψηφία (10 Υπέρ, 2 Παρόν, 1 Λευκό):

1) Ενέκρινε την εισήγηση του κ. Αντιπεριφερειάρχη

2) Για λόγους πολιτικής προστασίας και για την αποφυγή πλημμυρών και πρόκληση ζημιών σε δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές, εγκαταστάσεις και καλλιέργειες από την άνοδο της στάθμης της λίμνης Βεγορίτιδας στην ευρύτερη διαπεριφερειακή περιοχή, σύμφωνα με το περιεχόμενο δημόσιων συναντήσεων και της Απόφασης που λήφθηκε από το ΣΟΠΠ της ΠΕ Φλώρινας (Αρ. πρακτ. 26/15-5-2015), Αποφάσισε την εφαρμογή του μέτρου διαχείρισης νερού από τη λίμνη Βεγορίτιδα προς τη λίμνη Άγρα, με ελεγχόμενη ροή από τη ΔΕΗ μέσω της σήραγγας της Άρνισσας και ποσότητας μέχρι 1,5 κυβικό μέτρο νερού ανά δευτερόλεπτο, σύμφωνα με τη δοκιμή που πραγματοποίησε η ΔΕΗ και διασφαλίζει την ασφαλή παροχέτευση χωρίς κινδύνους πλημμυρών κατάντη της σήραγγας σε περιοχές της ΠΕ Πέλλας.

3) Ζήτησε η λειτουργία της σήραγγας να παρακολουθείται από τη ΔΕΗ και να διακόπτεται το ανωτέρω μέτρο διαχείρισης νερού έγκαιρα, σε περιπτώσεις που υπάρχει σχετική προειδοποίηση από τη ΓΓΠΠ ή λαμβάνουν χώρα έντονες βροχοπτώσεις, καθώς και για άλλους λόγους πολιτικής προστασίας που μπορεί να ανακύψουν.

4) Το Όργανο, με τη συνδρομή των συναρμόδιων υπηρεσιών, θα παρακολουθεί τις εξελίξεις και, εφόσον παραστεί ανάγκη, θα συνεδριάσει εκ νέου προκειμένου να εξεταστούν εκ νέου οι όροι και οι προϋποθέσεις συνέχειας της εφαρμογής ή άρσης του συγκεκριμένου μέτρου.

Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας ο Αντιδήμαρχος Έδεσσας Χρήστος Πέτκος δήλωσε ότι δεν μπορεί να ψηφίσει, καθώς δεσμεύεται από το ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου Έδεσσας.

Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία του διαλόγου κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης:

Ο Διευθυντής της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας Π.Κ.Μ. κ. Μπαρμπαρούσης τόνισε ότι το συγκεκριμένο μέτρο διαχείρισης δεν εγκυμονεί περιβαλλοντικούς κινδύνους ή κινδύνους πολιτικής προστασίας και με τον τρόπο που πραγματοποιείται επιτρέπει στην τοπική κοινωνία να διαχειριστεί με ασφάλεια τις επιπλέον ποσότητες του νερού καθώς πλέον δεν διανύουμε περίοδο ξηρασίας, αλλά περισσότερων βροχοπτώσεων.

Ο Διευθυντής Πολιτικής Προστασίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης κ. Μαμαρίκας τόνισε ότι δεν ακολουθήθηκε μία ολοκληρωμένη προσέγγιση από τη στιγμή που έγινε γνωστό το πρόβλημα. Ο Προϊστάμενος Πολιτικής Προστασίας κ. Μπιμπίτσος ανέφερε ότι υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια και μελέτες, κάποια από αυτά βρίσκονται μάλιστα υπό εκπόνηση, φαίνεται όμως να λαμβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικά και υδρολογικά δεδομένα τα οποία δεν ισχύουν σήμερα, με την αύξηση των βροχοπτώσεων και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Επομένως χρειάζονται επικαιροποίηση η οποία όμως απαιτεί χρόνο.

Ο Προϊστάμενος του ΤΟΕΒ Εδεσσαίου κ. Τρυψιάνης, ανέφερε ότι το δίκτυο του ΤΟΕΒ Εδεσσαίου μπορεί να διαχειριστεί ποσότητες νερού (που τις χρειάζονται οι αγρότες για πότισμα) της τάξης των 300.000 κ.μ. ημερησίως. Επομένως, μέχρι τον Σεπτέμβριο τουλάχιστον, η ποσότητα του νερού που θα διαχειριστεί είναι αμφίβολο αν θα φτάσει να επηρεάσει περιοχές όπως η Σκύδρα. Επίσης, ανέφερε ότι χρειαζόμαστε περισσότερο νερό στην Τάφρο-66, προκειμένου να επιβιώσουν οι φυσικοί πληθυσμοί και τα ψάρια που διαβιούν εκεί.

Ο Διευθυντής Δασών κ. Σαμαράς ρώτησε αν θα επηρεαστεί ή υπάρχει περίπτωση να κατακλυστεί περιοχή του υγροτόπου Άγρα-Βρυττών-Νησίου. Ο Διευθυντής ΔΕΗ του συγκροτήματος Αλιάκμονα κ. Καραγιαννίδης απάντησε ότι με τη συγκεκριμένη διαχείριση παρατηρείται μία ελάχιστη αύξηση της στάθμης των καναλιών στην είσοδο της λίμνης και δεν υπάρχει καμία υπερχείλιση περιμετρικά της λίμνης. Τα αναχώματα παρακολουθούνται καθημερινά από τη ΔΕΗ και, φυσικά, ούτε η ΔΕΗ θέλει να κατακλυστούν περιοχές, καθώς θα υποχρεωθεί να αποζημιώσει τους καλλιεργητές που θα θιγούν τα χωράφια τους.