Το νερό μπαίνει στο Χρηματιστήριο ως εμπόρευμα

Κωνσταντίνου Λάππα

Μπορεί η εξήγηση της είδησης να είναι πολύπλοκη, όμως τα πιθανά της αποτελέσματα σε βάθος χρόνου μάλλον είναι αυτά που φανταζόμαστε, ή φοβόμαστε, διαβάζοντας τον τίτλο. Το νερό, προς το παρόν της πολιτείας της Καλιφόρνια, γίνεται εμπόρευμα προς αγοραπωλησία στις χρηματαγορές (commodity), όπως ξέραμε έως τώρα για αγαθά όπως το πετρέλαιο ή τα πολύτιμα μέταλλα, με τα προθεσμιακά συμβόλαια. Οι υποστηρικτές αυτής της εξέλιξης μάλιστα λένε ότι αυτό γίνεται  για το ευρύτερο γενικό καλό... «Για το καλό μας».

Νωρίτερα τον μήνα Δεκέμβρη, ο κολοσσός των χρηματοοικονομικών παραγώγων CME ανακοίνωσε την εισαγωγή αγοραπωλησιών που θα αφορούν «futures» νερού, δηλαδή συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. Ο αγοραστής υπογράφει ότι θα αγοράσει συγκεκριμένες ποσότητες νερού σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο στο μέλλον σε προσυμφωνημένη, εγγυημένη τιμή. Κάθε τέτοιο συμβόλαιο θα αντιπροσωπεύει την ποσότητα νερού που χρειάζεται για να καλυφθεί σε ύψος ενός ποδιού (περίπου 30 cm) μια έκταση ενός εκταρίου, δηλαδή 40.468 τετραγωνικών μέτρων.

Η ιδέα μπήκε σε στάδιο υλοποίησης μετά τις μακρές περιόδους ξηρασίας και τις καταστροφικές πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας που έλαβαν χώρα στην Καλιφόρνια τα τελευταία χρόνια. «Η Καλιφόρνια έχει μακρές περιόδους ξηρασίας που ακολουθούνται από μικρές περιόδους έντονων βροχοπτώσεων. Αυτό επηρεάζει πολύ τις τιμές», είπε ο Πάτρικ Γουλφ, υψηλόβαθμο στέλεχος των Παγκόσμιων Δεικτών Nasdaq. Αυτή λοιπόν η πολιτεία, που ήδη αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, είναι ταυτόχρονα πρώτη στην κατανάλωση νερού στις ΗΠΑ, καταναλώνοντας το 9% των αμερικανικών αποθεμάτων κάθε χρόνο. Μεγάλη αγορά με μεγάλο κίνδυνο μπροστά της δηλαδή, πράγμα που καθόλου δεν αρέσει στους μεγάλους παίκτες της τοπικής οικονομίας. Έψαχναν έναν τρόπο για να ελέγξουν το ρίσκο.

«Δεδομένου ότι σχεδόν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού αναμένεται να αντιμετωπίσουν ελλείψεις νερού έως το 2025, η μειωμένη πρόσβαση σε νερό αναδεικνύεται σε διογκούμενο ρίσκο για τις επιχειρήσεις και τις κοινότητες ανά τον κόσμο», είπε ο Τιμ ΜακΚόρτ, υψηλόβαθμο στέλεχος της CME. Οι υποστηρικτές της χρηματιστηριοποίησης του νερού λένε ότι με αυτόν τον τρόπο η τιμή αυτού του ζωτικού αγαθού θα ορίζεται με διαφανείς και ορθολογικούς όρους και όχι υπό συνθήκες πανικού και εκμετάλλευσης των αγοραστών κάθε φορά που προκύπτει έλλειψη. Έτσι και το νερό θα ευθυγραμμιστεί αποτελεσματικά με τον κανόνα της ζήτησης και προσφοράς.

Όσον αφορά συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, όπου το 40% του νερού χρησιμοποιείται για το πότισμα πάνω από 4,5 εκατομμυρίων εκταρίων γης, η CME εκτιμά ότι αυτά τα συμβόλαια νερού θα επιτρέψουν στους αγρότες και άλλες γεωργικές επιχειρήσεις της πολιτείας να έχουν μια εγγυημένη τιμή ακόμα κι αν προκύψουν ελλείψεις.  Μάλιστα στην προσπάθειά της να πείσει για το θεμιτό της χρηματιστικοποίησης του νερού, η εταιρία προσθέτει ότι η μείωση κινδύνων που θα προκύψει από την αγορά συμβολαίων νερού, θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να κρατήσουν χαμηλά τα κόστη τους κι άρα τις τιμές τους προς τους καταναλωτές.

Τί σημαίνει αυτό για τους πολίτες...

 

Γίνεται σαφές πως παρά τους ισχυρισμούς προκύπτει σοβαρός κίνδυνος τόσο για τη διαχείριση των αποθεμάτων νερού, όσο και για την τιμή του, η οποία πλεον θα εξαρτάται από τα χρηματιστηριακά «πονταρίσματα» και τις διακυμάνσεις. Αυτές μάλιστα δεν θα οφείλονται πλέον αποκλειστικά στις κλιματικές συνθήκες, που ενδεχομενως να οδηγούσαν σε μείωση ή αύξηση των αποθεμάτων, αλλά και σε φήμες και σε σενάρια, όπως και σε χρηματιστηριακά «παιχνίδια» αντίστοιχα με αυτά που γίνονται κατά καιρούς και με τα υπόλοιπα εμπορεύματα. 

Πρόκειται για μια λογική απόλυτα συνδεδεμένη με αυτήν της ελεύθερης αγοράς που αντιμετωπίζει το νερό ως ένα ακόμη εμπόρευμα και θεωρεί ανήκουστο, ότι το κράτος εγγυάται για την πρόσβαση των πολιτών και των επιχειρήσεων σε επαρκείς για τις ανάγκες τους ποσότητες καθαρού νερού έναντι λογικού αντιτίμου. Ότι ακόμα κι αν πληρώνουμε για το νερό, είναι ένα από τα φθηνότερα αγαθά, ακριβώς γιατί είναι τόσο απαραίτητο στην καθημερινή μας ζωή αλλά και στον πρωτογενή τομέα.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι έως το 2030 700 εκατομμύρια άνθρωποι ίσως έχουν μεταναστεύσει εξαιτίας σημαντικής έλλειψης νερού, με την UNISEF να προσθέτει ότι ως το 2040 ένα στα τέσσερα παιδιά κάτω των 18 ετών, περίπου 600 εκατομμύρια ψυχές δηλαδή, θα ζουν σε περιοχές με ακραία έλλειψη νερού. Από την πλευρά τους οι μελετητές της κλιματικής αλλαγής προειδοποιούν πως αν η διαχείριση των υδάτων δε γίνει με τρόπο που να καλύπτει τις ανάγκες για οικιακή χρήση, παραγωγή ενέργειας και καλλιέργειες, θα ξεσπάσουν ταραχές και πόλεμοι για το νερό.

Σε αυτό το ζοφερό περιβάλλον, οι θιασώτες της ελεύθερης αγοράς προκρίνουν την χρηματιστικοποίηση, ανοίγοντας τον δρόμο σε μεγάλους παίκτες της αγοράς να προαγοράσουν τεράστιες ποσότητες ή ακόμα και σε αρπακτικά των χρηματαγορών να ποντάρουν τεράστια ποσά σε άνοδο της τιμής του νερού. Φυσικά οι καμπάνες χτυπούν για τη νέα διοίκηση Μπάιντεν που θα κριθεί για το αν και πώς θα προσπαθήσει να ρυθμίσει την αγορά του νερού σε αυτό το νέο τοπίο.

Κι αν θεωρητικά οι δημοτικές αρχές που είναι υπεύθυνες για την υδροδότηση των νοικοκυριών έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τέτοια συμβόλαια κι άρα να εξασφαλίσουν νερό για τους κατοίκους τους, σε ένα περιβάλλον χρηματιστικοποίησης του νερού μπορούμε να φανταστούμε τους υποψήφιους δημάρχους να υπόσχονται στους ψηφοφόρους ότι θα αγοράσουν εγκαίρως πολλά τέτοια συμβόλαια και σε καλές τιμές! Αν όμως οι δήμαρχοι αποδειχθούν… αμελείς και επιτρέψουν στους ιδιώτες να αγοράσουν πρώτοι, ποιός θα εγγυηθεί ότι οι πολίτες δε «θα πουν το νερό νεράκι»;

Με πληροφορίες από CNN, Bloomberg και Euronews.

Πηγή:tvxs.gr